Thị trường thực phẩm hữu cơ của Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng khi người tiêu dùng ngày càng ưu tiên tiêu dùng lành mạnh và xanh. Việc sử dụng thực phẩm hữu cơ ở Việt Nam đã tăng lên gần đây do thu nhập cao hơn, mức sống tốt hơn, mối quan tâm về sức khỏe sau đại dịch COVID-19 và nhận thức về môi trường được nâng cao. Các tiêu chuẩn hữu cơ nghiêm ngặt tại các thị trường xuất khẩu chính cũng ảnh hưởng đến sở thích của người dân địa phương. Trong bài viết này, B&Company sẽ phân tích động lực của thị trường thực phẩm hữu cơ và những hiểu biết có giá trị cho doanh nghiệp.

Tổng quan về thị trường thực phẩm hữu cơ và xu hướng ở Việt Nam

Thị trường thực phẩm hữu cơ tại Việt Nam đã tăng trưởng đáng kể trong những năm gần đây. Báo cáo của Euromonitor cho thấy thị trường thực phẩm hữu cơ của Việt Nam đạt 100 triệu đô la vào năm 2023, tăng 20% so với năm 2020[1]. Sự gia tăng các sản phẩm hữu cơ tại các siêu thị lớn như Co.opmart, WinMart, Lotte Mart và MM Mega Market càng chứng minh cho sự tăng trưởng này.

Trong bối cảnh như vậy, người tiêu dùng Việt Nam đang đón nhận thực phẩm hữu cơ với tốc độ chưa từng có. Rau, trái cây, ngũ cốc, hạt, sữa và các sản phẩm từ sữa là một trong những loại thực phẩm hữu cơ phổ biến nhất. Một cuộc khảo sát vào tháng 9 năm 2023 của Rakuten Insight trong số 4.649 người trả lời[2] phát hiện ra rằng 80% người Việt Nam được hỏi đã mua rau và trái cây hữu cơ, tiếp theo là ngũ cốc, hạt, sữa và sản phẩm từ sữa. Sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng này phản ánh mong muốn ngày càng tăng về lối sống lành mạnh hơn và tiêu thụ thực phẩm không chứa hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu và chất phụ gia tổng hợp.

Most purchased organic food categories among consumers in Vietnam in 2023

Đơn vị: %

Nguồn: Thống kê

Đáng chú ý, người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm hữu cơ. Khảo sát của Rakuten năm 2023 cho thấy[3] rằng 45% sẽ chi nhiều hơn tới 25% cho thực phẩm hữu cơ so với thực phẩm thông thường, trong khi 6% không có giới hạn chi tiêu. Ví dụ, theo Central Retail Việt Nam vào năm 2024, rau hữu cơ từ phụ nữ dân tộc Churu liên tục bán hết mặc dù có giá cao hơn 25-35% so với sản phẩm thông thường tại cửa hàng của họ[4]Sự sẵn lòng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm hữu cơ cho thấy người tiêu dùng Việt Nam coi trọng sức khỏe và hạnh phúc của mình, cũng như sự ủng hộ của họ đối với các hoạt động canh tác bền vững và cộng đồng nông thôn.

Cung cấp và sản xuất thực phẩm hữu cơ

Sản xuất thực phẩm hữu cơ trong nước đã phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn báo cáo rằng diện tích canh tác hữu cơ đã tăng gấp bốn lần từ 53.350 ha vào năm 2016 lên gần 240.000 ha vào năm 2020, trải dài trên 46 tỉnh thành với hơn 100 doanh nghiệp và 17.000 nông dân[5]. Ngoài ra, các công ty lớn như Vinamilk và TH True Milk đã đầu tư đáng kể vào sản xuất hữu cơ. Vinamilk, một công ty áp dụng sớm, đã ra mắt thương hiệu "Organic" vào năm 2016 thông qua công ty con tại Hoa Kỳ hợp tác với California Natural Products. Năm 2017, Vinamilk chuyển sang lấy nguồn từ trang trại bò sữa hữu cơ của riêng mình tại Đà Lạt, được coi là trang trại hữu cơ đầu tiên đạt tiêu chuẩn châu Âu tại Việt Nam và Đông Nam Á. Hơn nữa, TH True Milk đã ra mắt trang trại hữu cơ của mình vào năm 2013 và giới thiệu thương hiệu TH True Milk Organic vào năm 2017. Ngoài ra còn có thương hiệu Vinamit Organic, nổi tiếng với các loại rau, trái cây sấy khô hữu cơ và các loại hạt dinh dưỡng, cũng như yến mạch và ngũ cốc, v.v., từ thương hiệu Xuân An.

Thương hiệu TH True Milk Organic và các sản phẩm ngũ cốc của Xuân An

Nguồn: Suachobeyeu Và Trung tâm thương mại AEON

Thực phẩm hữu cơ nhập khẩu cũng vẫn có sức cạnh tranh tại Việt Nam, cung cấp nhiều loại sản phẩm đa dạng từ nhiều danh mục khác nhau như sữa, ngũ cốc, đồ ăn nhẹ, gia vị và thức ăn trẻ em. Các thương hiệu quốc tế, đặc biệt là từ Nhật Bản, có sự hiện diện mạnh mẽ trên thị trường hữu cơ của Việt Nam. Ví dụ, sản phẩm của Giá trị hàng đầu Organic, thuộc sở hữu của Công ty AEON TopValu, được sản xuất và chế biến theo tiêu chuẩn hữu cơ, đảm bảo không sử dụng hóa chất độc hại, phân bón hóa học hoặc phụ gia không mong muốn. Một số sản phẩm của thương hiệu này bao gồm mật ong, mứt trái cây, trà xanh, rượu vang, mì, nước ép, v.v., với bao bì theo phong cách Nhật Bản cực kỳ đẹp mắt. Ngoài trà, còn có các sản phẩm thực phẩm hữu cơ khác của Nhật Bản, từ các mặt hàng chủ lực như miso hữu cơ, đậu phụ và matcha đến đồ ăn nhẹ và gia vị. Các sản phẩm nhập khẩu này cung cấp cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn hữu cơ hơn và giúp đáp ứng nhu cầu ở các phân khúc mà sản xuất trong nước vẫn đang phát triển.

TopValu Organic products

Nguồn: Trung tâm thương mại AEON

Kênh phân phối thực phẩm hữu cơ

Với vị thế cao cấp, thực phẩm hữu cơ chủ yếu được bán thông qua các kênh bán lẻ hiện đại tại thành thị nhắm đến người tiêu dùng có thu nhập trung bình và cao. Ví dụ, các siêu thị và cửa hàng chuyên sản phẩm hữu cơ cung cấp nhiều lựa chọn hữu cơ, với một số nhà bán lẻ như Saigon Coopmart và WinMart đang phát triển các thương hiệu hữu cơ của riêng họ. Hơn nữa, giãn cách xã hội liên quan đến COVID và làm việc từ xa đã thúc đẩy mua sắm trực tuyến trên tất cả các danh mục, bao gồm các sản phẩm hữu cơ có giá trị cao. Hầu hết tất cả các chuỗi bán lẻ hàng đầu tại Việt Nam đều đã phát triển nền tảng trực tuyến của riêng mình với các sản phẩm F&B hữu cơ được niêm yết, bao gồm Vinmart, Aeon, Lotte, Big C, Bách Hóa Xanh và BRG Mart.

Hơn nữa, các sản phẩm hữu cơ cũng được phân phối thông qua các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada và Tiki. Ví dụ, trên Shopee, người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm thấy các sản phẩm hữu cơ từ các thương hiệu phổ biến như Organica, Dalat GAP và Vinamit, cũng như từ các nhà sản xuất nhỏ hơn, chuyên biệt. Lazada đã hợp tác với các nhà bán lẻ hữu cơ địa phương như Bách hóa Xanh và VinEco để mở rộng các sản phẩm hữu cơ của mình, trong khi Tiki đã ra mắt danh mục chuyên biệt “Hữu cơ & Lành mạnh”, giới thiệu các sản phẩm từ gạo hữu cơ và mật ong đến các sản phẩm chăm sóc cá nhân tự nhiên. Điều này đã giúp các sản phẩm hữu cơ dễ tiếp cận hơn với nhiều đối tượng người tiêu dùng hơn, bao gồm cả những người ở các thành phố nhỏ hơn và vùng nông thôn, những người có thể không dễ dàng tiếp cận các cửa hàng chuyên biệt hữu cơ thực tế.

Online Channels of Organicfood.vn

Nguồn: Organicfood.vn

Tài xế và Thách thức của thị trường thực phẩm hữu cơ

Xu hướng sử dụng thực phẩm hữu cơ tại Việt Nam đã tăng tốc trong những năm gần đây, do sự kết hợp của nhiều yếu tố. Thu nhập khả dụng tăng đã giúp nhiều người tiêu dùng có khả năng chi trả cho các sản phẩm hữu cơ cao cấp, trong khi mức sống được nâng cao và mối quan tâm về sức khỏe ngày càng tăng, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19, đã thúc đẩy nhu cầu về thực phẩm an toàn, chất lượng cao. Ngoài ra, nhận thức ngày càng tăng về môi trường đã thúc đẩy sự quan tâm đến tiêu dùng xanh và các sản phẩm bền vững, thân thiện với môi trường. Các tiêu chuẩn hữu cơ nghiêm ngặt tại các thị trường xuất khẩu chính như EU, Hoa Kỳ và Nhật Bản cũng ảnh hưởng đến sở thích trong nước, vì người tiêu dùng Việt Nam tìm kiếm các sản phẩm đáp ứng các tiêu chí khắt khe này.

Tuy nhiên, chi phí cao liên quan đến sản xuất và chứng nhận hữu cơ đặt ra thách thức cho các nhà sản xuất quy mô nhỏ của Việt Nam. Điều này tạo ra cơ hội cho các sản phẩm hữu cơ nhập khẩu để giúp đáp ứng thị trường đang mở rộng. Hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA) cũng đã giúp các sản phẩm hữu cơ của châu Âu trở nên hợp túi tiền hơn và dễ tiếp cận hơn với người tiêu dùng Việt Nam. Khi thị trường thực phẩm hữu cơ phát triển, điều quan trọng là chính phủ và các bên liên quan trong ngành phải hỗ trợ những người nông dân và nhà sản xuất quy mô nhỏ vượt qua những thách thức này, đảm bảo rằng lợi ích của nông nghiệp hữu cơ được chia sẻ trên toàn bộ chuỗi giá trị.

Triển vọng tương lai

Việt Nam đang trên bờ vực bùng nổ thực phẩm hữu cơ khi chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng ưu tiên các sản phẩm an toàn và bền vững. Hơn nữa, tương lai của thực phẩm hữu cơ tại Việt Nam có vẻ đầy hứa hẹn khi đất nước này hướng đến tiêu dùng xanh và phát triển bền vững. Với thu nhập tăng, nhận thức về sức khỏe và ý thức bảo vệ môi trường, người tiêu dùng Việt Nam sẽ tiếp tục thúc đẩy nhu cầu đối với các sản phẩm hữu cơ thúc đẩy sức khỏe đồng thời giảm thiểu tác động sinh thái. Khi sản xuất trong nước mở rộng quy mô và quan hệ đối tác quốc tế ngày càng sâu sắc, Việt Nam đang ở vị thế thuận lợi để trở thành trung tâm năng động cho ngành thực phẩm hữu cơ tại Đông Nam Á. Bằng cách đầu tư vào nông nghiệp hữu cơ và thúc đẩy tiêu dùng bền vững, Việt Nam không chỉ có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân mà còn trở thành nước xuất khẩu hàng đầu các sản phẩm hữu cơ chất lượng cao ra khu vực và xa hơn nữa.

Trong đó, các sản phẩm thực phẩm hữu cơ của Nhật Bản cho thấy tiềm năng đầy hứa hẹn tại thị trường Việt Nam, khi người tiêu dùng ngày càng tìm kiếm các lựa chọn thực phẩm cao cấp, lành mạnh và được quốc tế công nhận. Các sản phẩm như matcha hữu cơ, miso, natto và thức ăn trẻ em đặc biệt có vị thế tốt để tăng trưởng, hấp dẫn người tiêu dùng có ý thức về sức khỏe và những người tìm kiếm hương vị độc đáo, chất lượng cao. Các siêu thị cao cấp, cửa hàng đặc sản và nền tảng thương mại điện tử tại các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng có khả năng là các kênh bán hàng đầy hứa hẹn nhất cho các sản phẩm này, vì chúng phục vụ cho người tiêu dùng thành thị, giàu có, những người quen thuộc và dễ tiếp thu hơn với các thương hiệu hữu cơ quốc tế. Khi nhận thức về lợi ích của thực phẩm hữu cơ tiếp tục tăng lên ở Việt Nam, các sản phẩm hữu cơ của Nhật Bản đang sẵn sàng chiếm lĩnh thị phần lớn hơn, nhờ vào danh tiếng về chất lượng, độ an toàn và hương vị của chúng.

Kết luận

Xu hướng thực phẩm hữu cơ tại Việt Nam là minh chứng cho cam kết của đất nước đối với phát triển bền vững, tiêu dùng xanh và sức khỏe cũng như phúc lợi của người dân. Bằng cách áp dụng các biện pháp canh tác hữu cơ, hỗ trợ các nhà sản xuất quy mô nhỏ và thúc đẩy quan hệ đối tác quốc tế, Việt Nam có thể tạo ra một ngành công nghiệp thực phẩm hữu cơ phát triển mạnh mẽ, mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, nông dân và môi trường.

[1] https://vnexpress.net/hang-hoa-sach-huu-co-dat-khach-4780120.html

[2] https://www.statista.com/statistics/1008415/vietnam-most-important-organic-food-categories-among-consumers/; N= 4.649 người trả lời; Câu hỏi gốc: “Trong các loại thực phẩm sau đây, loại nào là quan trọng để bạn mua thực phẩm hữu cơ?”

[3] https://www.statista.com/statistics/1008424/vietnam-consumers-willingness-to-pay-for-organic-food/

[4] https://vnexpress.net/hang-hoa-sach-huu-co-dat-khach-4780120.html

[5]https://apps.fas.usda.gov/newgainapi/api/Report/DownloadReportByFileName?fileName=Vietnam%20Organic%20Market_Ho%20Chi%20Minh%20City_Vietnam_08-03-2021.pdf

Đọc các bài viết khác