Ngành công nghiệp cà phê Việt Nam, là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, đóng góp đáng kể vào nền kinh tế của đất nước. Bài viết này tập trung phân tích xu hướng thị trường hiện tại, những thách thức và tiềm năng tăng trưởng trong tương lai của ngành công nghiệp cà phê Việt Nam, đồng thời xem xét các cơ hội cho các công ty Nhật Bản tham gia thị trường.

Tình hình thị trường hiện tại và xu hướng

Việt Nam là nước sản xuất cà phê lớn thứ hai thế giới, với giống chính là Robusta. Ngoài ra còn có các giống cà phê khác như Arabica, Culi, Cherry và Moka, mỗi giống có hương vị và đặc điểm riêng [1]. Các vùng trồng cà phê chính của Việt Nam tập trung ở Tây Nguyên, đặc biệt là Đắk Lắk, nơi được coi là “thủ phủ cà phê” của Việt Nam với diện tích và sản lượng lớn nhất cả nước [2]. Niên vụ 2023-2024, Việt Nam sẽ xuất khẩu khoảng 1,45 triệu tấn cà phê, đạt giá trị hơn 5,4 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay. Cà phê Việt Nam hiện có mặt tại hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó thị phần lớn ở châu Âu (48%), châu Á (21%) và Hoa Kỳ (6%).

Năm 2023, Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,62 triệu tấn cà phê, giảm 8,7% so với năm 2022. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu đạt mức kỷ lục hơn 4,24 tỷ USD, tăng 4,6% so với năm trước. Giá xuất khẩu cà phê bình quân năm 2023 đạt 2.614 USD/tấn, tăng 14,5% so với năm 2022. [3]Năm 2024, sản lượng cà phê của Việt Nam tiếp tục chịu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và chi phí sản xuất tăng. Theo Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam (VICOFA), sản lượng cà phê niên vụ 2023-2024 giảm 10% so với niên vụ trước, xuống còn khoảng 1,6 triệu tấn, do tác động của biến đổi khí hậu và nông dân chuyển đổi sang các loại cây trồng có hiệu quả kinh tế cao hơn [4].

Việt Nam là nước sản xuất cà phê lớn thứ hai thế giới

Nguồn: Chinhphu.vn

Thị trường cà phê Việt Nam đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ của các chuỗi cửa hàng cà phê và sự gia tăng tiêu thụ cà phê đặc sản. Theo số liệu từ Vietdata, số lượng cửa hàng cà phê tại Việt Nam đã tăng từ 816 vào năm 2019 lên 1.657 vào năm 2023, cho thấy sự mở rộng nhanh chóng của các chuỗi cà phê trong nước [5]. Xu hướng này phản ánh nhu cầu của người tiêu dùng về hương vị độc đáo và cà phê chất lượng cao. Ngoài ra, các mô hình cà phê mang đi và pha chế tại nhà cũng ngày càng được giới trẻ ưa chuộng, nhờ sự tiện lợi và phù hợp với lối sống hiện đại. [6].

Chuỗi cửa hàng cà phê hàng đầu tại Việt Nam tính đến tháng 3 năm 2023, theo số lượng cửa hàng

Nguồn: Statista.com

Cơ hội thị trường cà phê tại Việt Nam

Ngành cà phê Việt Nam vẫn có tiềm năng tăng trưởng lớn mặc dù phải đối mặt với nhiều thách thức. Trước hết, nhu cầu cà phê trong nước đang tăng mạnh, đặc biệt là khi tầng lớp trung lưu mở rộng và nền kinh tế phục hồi sau đại dịch. Nhiều chuỗi cà phê trong nước và quốc tế tiếp tục đầu tư mở rộng quy mô và cải tiến sản phẩm. Các doanh nghiệp lớn như Trung Nguyên, Intimex, Louis Dreyfus đã đầu tư vào sản xuất cà phê hòa tan và cà phê đặc sản để đáp ứng nhu cầu mới của người tiêu dùng [7].

Việt Nam cũng có cơ hội phát triển ngành cà phê bền vững, đặc biệt là ở Tây Nguyên - vùng sản xuất cà phê chính của cả nước, với các mô hình liên kết sản xuất và công nghệ cao trong quản lý chuỗi cung ứng. Các sáng kiến này nhằm nâng cao vị thế của cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế, đáp ứng yêu cầu về chất lượng của các thị trường như Nhật Bản và Châu Âu [8].

Việc ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, chế biến cà phê giúp tăng hiệu quả, đảm bảo chất lượng đạt chuẩn quốc tế, nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Các doanh nghiệp Việt Nam đang đầu tư vào dây chuyền tự động hóa, mở rộng quy mô sản xuất để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu cho các thị trường khó tính, qua đó thúc đẩy phát triển bền vững và gia tăng giá trị cho ngành cà phê Việt Nam.

Coffee chains are constantly expanding, especially in prime locations

Nguồn: Theleader.vn

Mặt khác, Việt Nam cũng có cơ hội phát triển ngành cà phê bền vững với các mô hình liên kết sản xuất, đặc biệt là tại Tây Nguyên - thủ phủ trồng cà phê của cả nước. Sản xuất cà phê bền vững và ứng dụng công nghệ cao trong quản lý chuỗi cung ứng ngày càng được đẩy mạnh nhằm củng cố vị thế của cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế [9].

Những thách thức hiện tại

Ngành cà phê Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Đầu tiên là tác động của biến đổi khí hậu khiến thời tiết diễn biến thất thường, năng suất cây trồng giảm. Thêm vào đó là chi phí nguyên liệu sản xuất cao trong khi giá cà phê thế giới biến động thường xuyên gây ra nhiều khó khăn về tài chính cho người nông dân và doanh nghiệp sản xuất [10]. Ngoài ra, sự cạnh tranh khốc liệt giữa các thương hiệu quốc tế như Starbucks, Wayne's Coffee cùng với các thương hiệu trong nước như Highlands Coffee, The Coffee House, Katinat đang tạo nên áp lực lớn trong ngành F&B [11].

A corner of a coffee farm during harvest season in Dak Lak

Nguồn: Bnews.vn

Cơ hội thâm nhập thị trường cho doanh nghiệp Nhật Bản

Với xu hướng tiêu dùng cà phê chất lượng cao ngày càng tăng, thị trường Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là các doanh nghiệp Nhật Bản. Các công ty Nhật Bản như Marubeni và Intimex đã bắt đầu đầu tư vào các nhà máy chế biến cà phê hòa tan tại Việt Nam, nhằm khai thác lợi thế về nguồn nguyên liệu dồi dào và nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng trong khu vực.[12]

Ngoài ra, ngày càng nhiều cà phê hữu cơ Việt Nam được xuất khẩu sang Nhật Bản, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng Nhật Bản về các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, chất lượng cao và thân thiện với môi trường. Xu hướng này là cơ hội lớn để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu cà phê hữu cơ và cà phê đặc sản vào thị trường Nhật Bản, mở rộng phân khúc cà phê cao cấp và gia tăng giá trị sản phẩm Việt Nam.[13]

Sự có mặt của các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam không chỉ mang đến công nghệ tiên tiến trong sản xuất, chế biến cà phê mà còn làm tăng giá trị gia tăng của sản phẩm. Ngoài ra, các doanh nghiệp này còn có thể đóng vai trò là cầu nối giữa cà phê Việt Nam với các thị trường khó tính khác như Nhật Bản, một trong những quốc gia tiêu thụ cà phê lớn nhất Châu Á. [14].

Phần kết luận

Ngành cà phê Việt Nam hiện đang trong giai đoạn phát triển với nhiều cơ hội và thách thức. Nhu cầu tiêu thụ cà phê trong nước ngày càng tăng, cùng với sự góp mặt của nhiều thương hiệu quốc tế tạo ra tiềm năng to lớn để Việt Nam không chỉ củng cố vị thế là quốc gia sản xuất cà phê lớn mà còn xây dựng thương hiệu cà phê chất lượng cao. Đặc biệt, thị trường xuất khẩu cà phê của Việt Nam đang mở rộng, với kim ngạch đạt 4,24 tỷ USD vào năm 2023, mức cao nhất từ trước đến nay. Các thị trường xuất khẩu chính bao gồm Liên minh châu Âu, Hoa Kỳ và Nhật Bản. Đáng chú ý, Nhật Bản là một trong những thị trường tiêu thụ cà phê lớn của Việt Nam, với nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm cà phê chất lượng cao và cà phê hữu cơ. Hoạt động xuất khẩu cà phê hữu cơ sang Nhật Bản đã được thúc đẩy mạnh mẽ, cho thấy tiềm năng to lớn trong việc nâng cao giá trị và mở rộng thị trường cho cà phê Việt Nam [15].

[1] https://thanhnien.vn/vuot-qua-bat-on-ca-phe-robusta-viet-nam-len-huong-nho-con-duong-canh-tac-huu-co-1851027551.htm

[2] https://tuoitre.vn/ca-phe-viet-nam-dang-o-dau-tren-ban-do-the-gioi-20230304195102693.htm

[3] https://www.vietnam.vn/kim-ngach-xuat-khau-ca-phe-cua-viet-nam-nam-2023-cao-ky-luc-dat-424-ty-usd/

[4] https://mediacdn.vietnambiz.vn/1881912202208555/files/2024/01/26/bao-cao-thi-truong-ca-phe-nam-2023-20240126121521818.pdf

[5] https://cafebiz.vn/nhon-nhip-nhu-thi-truong-coffee-shop-viet-nam-17623092707120274.chn

[6] https://cleverads.vn/blog/thi-truong-ca-phe/

[7] https://www.bsc.com.vn/tin-tuc/tin-chi-tiet/982726-trien-vong-nao-cho-nganh-ca-phe-nam-2023

[8] https://vinanet.vn/nong-san/thong-tin-phan-tich-dac-diem-xu-huong-nganh-va-doanh-nghiep-ca-phe-viet-nam-745574.html

[9] https://vinanet.vn/nong-san/thong-tin-phan-tich-dac-diem-xu-huong-nganh-va-doanh-nghiep-ca-phe-viet-nam-745574.html

[10] https://nld.com.vn/lanh-te/nang-gia-tri-ca-phe-viet-thi-truong-trong-nuoc-dang-len-2023030222305758.htm

[11] https://vinanet.vn/nong-san/thong-tin-phan-tich-dac-diem-xu-huong-nganh-va-doanh-nghiep-ca-phe-viet-nam-745574.html

[12] https://cleverads.vn/blog/thi-truong-ca-phe/

[13] https://trungtamwto.vn/tin-tuc/25859-ca-phe-huu-co-viet-nam-xuat-khau-vao-thi-truong-nhat-ban

[14] https://vinanet.vn/nong-san/thong-tin-phan-tich-dac-diem-xu-huong-nganh-va-doanh-nghiep-ca-phe-viet-nam-745574.html

[15] https://trungtamwto.vn/tin-tuc/25859-ca-phe-huu-co-viet-nam-xuat-khau-vao-thi-truong-nhat-ban

Đọc các bài viết khác