Ngành cà phê Việt Nam, nổi bật với vị thế là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, đóng góp lớn vào nền kinh tế quốc gia. Bài viết này tập trung phân tích các xu hướng thị trường hiện tại, các thách thức, và tiềm năng tăng trưởng trong tương lai của ngành cà phê Việt Nam, đồng thời xem xét các cơ hội cho doanh nghiệp Nhật Bản khi tham gia thị trường.

Tình Hình Hiện Tại và Xu Hướng Thị Trường

Việt Nam là quốc gia sản xuất cà phê lớn thứ hai thế giới, với chủ yếu là cà phê robusta. Ngoài ra, còn có các loại cà phê như Arabica, Culi, Cherry, và Moka, mỗi loại đều có hương vị và đặc trưng riêng [1]. Các vùng trồng cà phê chính của Việt Nam tập trung tại Tây Nguyên, đặc biệt là Đắk Lắk, nơi được coi là “thủ phủ” cà phê của Việt Nam với diện tích và sản lượng lớn nhất cả nước [2]. Trong niên vụ 2023-2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,45 triệu tấn cà phê, đạt giá trị hơn 5,4 tỉ USD, cao nhất từ trước đến nay. Cà phê Việt Nam hiện đã có mặt tại trên 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, với thị phần lớn tại châu Âu (48%), châu Á (21%) và Mỹ (6%)

Trong năm 2023, Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,62 triệu tấn cà phê, giảm 8,7% so với năm 2022. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu đạt mức kỷ lục hơn 4,24 tỷ USD, tăng 4,6% so với năm trước. Giá cà phê xuất khẩu bình quân trong năm 2023 đạt 2.614 USD/tấn, tăng 14,5% so với năm 2022 [3]. Trong năm 2024, sản lượng cà phê của Việt Nam tiếp tục chịu ảnh hưởng tiêu cực từ biến đổi khí hậu và chi phí sản xuất gia tăng. Theo Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (VICOFA), sản lượng cà phê niên vụ 2023–2024 giảm 10% so với niên vụ trước, xuống còn khoảng 1,6 triệu tấn, do tác động của biến đổi khí hậu và việc nông dân chuyển đổi sang các cây trồng có hiệu quả kinh tế cao hơn [4].

Việt Nam là nước sản xuất cà phê lớn thứ 2 thế giới

Source: Chinhphu.vn

Thị trường cà phê Việt Nam đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các chuỗi cửa hàng cà phê và sự gia tăng tiêu thụ cà phê đặc sản (specialty coffee). Theo dữ liệu từ Vietdata, số lượng cửa hàng cà phê tại Việt Nam đã tăng từ 816 vào năm 2019 lên 1.657 vào năm 2023, cho thấy tốc độ mở rộng nhanh chóng của các chuỗi cà phê trong nước [5]. Xu hướng này phản ánh nhu cầu của người tiêu dùng về hương vị độc đáo và chất lượng cao của cà phê. Thêm vào đó, các mô hình cà phê mang đi, tự pha tại nhà cũng ngày càng phổ biến trong cộng đồng giới trẻ, nhờ tính tiện lợi và phù hợp với lối sống hiện đại [6].

Chuỗi cửa hàng cà phê hàng đầu tại Việt Nam tính đến tháng 3 năm 2023, theo số lượng cửa hàng

Nguồn: Statista.com

Cơ Hội Thị Trường Cà Phê Tại Việt Nam

Ngành cà phê Việt Nam vẫn có tiềm năng tăng trưởng lớn dù đối mặt với nhiều thách thức. Trước hết, nhu cầu cà phê nội địa ngày càng tăng mạnh, đặc biệt khi tầng lớp trung lưu mở rộng và kinh tế phục hồi sau đại dịch. Nhiều chuỗi cà phê trong nước và quốc tế tiếp tục đầu tư mở rộng quy mô và cải tiến sản phẩm. Các doanh nghiệp lớn như Trung Nguyên, Intimex, và Louis Dreyfus đã đầu tư vào sản xuất cà phê hòa tan và specialty nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng mới [7].

Việt Nam cũng có cơ hội phát triển ngành cà phê bền vững, đặc biệt tại Tây Nguyên – vùng sản xuất cà phê chính của cả nước, với các mô hình liên kết sản xuất và công nghệ cao trong quản lý chuỗi cung ứng. Các sáng kiến này nhằm nâng cao vị thế cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế, đáp ứng các yêu cầu chất lượng của thị trường như Nhật Bản và châu Âu [8].

Việc áp dụng công nghệ cao trong sản xuất và chế biến cà phê giúp tăng hiệu suất, đảm bảo chất lượng đạt chuẩn quốc tế, và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Các doanh nghiệp Việt Nam đang đầu tư vào dây chuyền tự động hóa và mở rộng quy mô sản xuất để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu cho các thị trường khó tính, qua đó thúc đẩy sự phát triển bền vững và gia tăng giá trị của ngành cà phê Việt Nam.

Các chuỗi cà phê vẫn không ngừng mở rộng quy mô, nhất là tại các vị trí đất vàng

Source: Theleader.vn

Mặt khác, Việt Nam cũng có cơ hội phát triển ngành cà phê bền vững với các mô hình sản xuất liên kết, đặc biệt là ở các vùng Tây Nguyên – thủ phủ trồng cà phê của cả nước. Sản xuất cà phê bền vững và áp dụng công nghệ cao trong quản lý chuỗi cung ứng đang ngày càng được đẩy mạnh nhằm tăng cường vị thế của cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế [9].

Thách Thức Hiện Nay

Ngành cà phê Việt Nam đang đối mặt với một số thách thức lớn. Trước tiên là ảnh hưởng từ biến đổi khí hậu, khiến thời tiết thay đổi thất thường, làm giảm năng suất cây trồng. Bên cạnh đó, giá cả nguyên liệu sản xuất tăng cao trong khi giá cà phê thế giới thường xuyên dao động, gây ra nhiều khó khăn về tài chính cho người nông dân và các doanh nghiệp sản xuất [10]. Ngoài ra, sự cạnh tranh gay gắt giữa các thương hiệu quốc tế như Starbucks, Wayne’s Coffee cùng với các thương hiệu trong nước như Highlands Coffee, The Coffee House, và Katinat đang tạo ra áp lực lớn trong ngành F&B [11].

Một góc trang trại cà phê đang mùa thu hoạch tại Đắk Lắk

Source: Bnews.vn

Cơ Hội Tham Gia Thị Trường Cho Các Doanh Nghiệp Nhật Bản

Với xu hướng gia tăng tiêu dùng cà phê chất lượng cao, thị trường Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là các doanh nghiệp Nhật Bản. Các công ty Nhật Bản như Marubeni và Intimex đã bắt đầu đầu tư vào các nhà máy chế biến cà phê hòa tan tại Việt Nam, nhằm khai thác lợi thế về nguồn nguyên liệu dồi dào và nhu cầu ngày càng lớn của người tiêu dùng trong khu vực​ [12].

Bên cạnh đó, cà phê hữu cơ của Việt Nam cũng đang được xuất khẩu sang Nhật Bản nhiều hơn, đáp ứng thị hiếu ngày càng cao của người tiêu dùng Nhật về các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, chất lượng cao và thân thiện với môi trường. Xu hướng này thể hiện cơ hội lớn để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu cà phê hữu cơ và specialty vào thị trường Nhật Bản, mở rộng phân khúc cà phê cao cấp và nâng cao giá trị cho sản phẩm Việt Nam [13]

Sự hiện diện của các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam không chỉ mang lại công nghệ tiên tiến trong quy trình sản xuất và chế biến cà phê mà còn nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm. Ngoài ra, các doanh nghiệp này còn có thể đóng vai trò cầu nối giữa cà phê Việt Nam và các thị trường khó tính khác như Nhật Bản, vốn là một trong những quốc gia tiêu thụ cà phê nhiều nhất ở châu Á [14].

Kết Luận

Ngành cà phê Việt Nam hiện đang ở vào giai đoạn phát triển với nhiều cơ hội và thách thức. Nhu cầu tiêu dùng cà phê nội địa gia tăng, cùng với sự hiện diện của nhiều thương hiệu quốc tế, tạo ra tiềm năng to lớn để Việt Nam không chỉ củng cố vị thế là quốc gia sản xuất cà phê lớn mà còn xây dựng được thương hiệu cà phê chất lượng cao. Đặc biệt, thị trường xuất khẩu cà phê của Việt Nam đang mở rộng, với kim ngạch đạt 4,24 tỷ USD trong năm 2023, mức cao nhất từ trước đến nay. Các thị trường xuất khẩu chính bao gồm Liên minh Châu Âu, Hoa Kỳ và Nhật Bản. Đáng chú ý, Nhật Bản là một trong những thị trường tiêu thụ cà phê lớn của Việt Nam, với nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm cà phê chất lượng cao và cà phê hữu cơ. Việc xuất khẩu cà phê hữu cơ sang Nhật Bản đã được thúc đẩy mạnh mẽ, thể hiện tiềm năng lớn trong việc nâng cao giá trị và mở rộng thị trường cho cà phê Việt Nam[15].

[1] https://thanhnien.vn/vuot-qua-bat-on-ca-phe-robusta-viet-nam-len-huong-nho-con-duong-canh-tac-huu-co-1851027551.htm

[2] https://tuoitre.vn/ca-phe-viet-nam-dang-o-dau-tren-ban-do-the-gioi-20230304195102693.htm

[3] https://www.vietnam.vn/kim-ngach-xuat-khau-ca-phe-cua-viet-nam-nam-2023-cao-ky-luc-dat-424-ty-usd/

[4] https://mediacdn.vietnambiz.vn/1881912202208555/files/2024/01/26/bao-cao-thi-truong-ca-phe-nam-2023-20240126121521818.pdf

[5] https://cafebiz.vn/nhon-nhip-nhu-thi-truong-coffee-shop-viet-nam-17623092707120274.chn

[6] https://cleverads.vn/blog/thi-truong-ca-phe/

[7] https://www.bsc.com.vn/tin-tuc/tin-chi-tiet/982726-trien-vong-nao-cho-nganh-ca-phe-nam-2023

[8] https://vinanet.vn/nong-san/thong-tin-phan-tich-dac-diem-xu-huong-nganh-va-doanh-nghiep-ca-phe-viet-nam-745574.html

[9] https://vinanet.vn/nong-san/thong-tin-phan-tich-dac-diem-xu-huong-nganh-va-doanh-nghiep-ca-phe-viet-nam-745574.html

[10] https://nld.com.vn/kinh-te/nang-gia-tri-ca-phe-viet-thi-truong-trong-nuoc-dang-len-2023030222305758.htm

[11] https://vinanet.vn/nong-san/thong-tin-phan-tich-dac-diem-xu-huong-nganh-va-doanh-nghiep-ca-phe-viet-nam-745574.html

[12] https://cleverads.vn/blog/thi-truong-ca-phe/

[13] https://trungtamwto.vn/tin-tuc/25859-ca-phe-huu-co-viet-nam-xuat-khau-vao-thi-truong-nhat-ban

[14] https://vinanet.vn/nong-san/thong-tin-phan-tich-dac-diem-xu-huong-nganh-va-doanh-nghiep-ca-phe-viet-nam-745574.html

[15] https://trungtamwto.vn/tin-tuc/25859-ca-phe-huu-co-viet-nam-xuat-khau-vao-thi-truong-nhat-ban

Đọc thêm những bài phân tích khác