Hà Nội, thủ đô nhộn nhịp của Việt Nam, đang trải qua một cuộc cách mạng giao thông với sự phát triển của hệ thống tàu điện ngầm. Đặc biệt, vào ngày 8 tháng 8 năm 2024, lễ khánh thành tuyến tàu điện ngầm trên cao Nhổn – Ga Hà Nội đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển giao thông công cộng của thành phố. Dự án đầy tham vọng này được thiết lập để chuyển đổi bối cảnh giao thông công cộng của thành phố và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Trong bài viết này, B&Company tìm cách khám phá tình trạng hiện tại của các tuyến tàu điện ngầm của Hà Nội và phân tích những lợi ích sâu rộng của sự phát triển cơ sở hạ tầng này.

Hệ thống tàu điện ngầm Hà Nội: Tình hình hiện tại và tiến độ

Hệ thống đường sắt đô thị được coi là “xương sống” của mạng lưới cơ sở hạ tầng giao thông Hà Nội. Đến nay, một số tuyến đường sắt đô thị đã đi vào hoạt động, như Tuyến 2A: Cát Linh – Hà Đông, dài 13 km với 12 nhà ga đã đi vào hoạt động từ tháng 11 năm 2021 và phục vụ khoảng 35.000 hành khách mỗi ngày[1]. Ngày 8 tháng 8 năm 2024, lễ khánh thành tuyến tàu điện trên cao Nhổn – Ga Hà Nội dài 8,5 km, được thiết kế theo tiêu chuẩn châu Âu và sử dụng công nghệ tiên tiến, đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển giao thông công cộng của thành phố bằng cách kết nối các vùng ngoại ô phía tây với trung tâm thành phố.

Tuyến Nhổn – Ga Hà Nội. Nguồn: Chinhphu.vn

Các tuyến metro khác đang trong giai đoạn lập kế hoạch hoặc chuẩn bị bao gồm Tuyến số 2, đoạn Trần Hưng Đạo - Thượng Đình (Tuyến số 2.2) dài khoảng 6 km đi ngầm hoàn toàn với 6 nhà ga; Tuyến số 2, đoạn Nam Thăng Long - Nội Bài (Tuyến số 2.3) dài khoảng 19,65 km với 12 nhà ga và 1 depot, và Tuyến số 8, Sơn Đông - Mai Dịch - Dương Xá dài khoảng 37 km với 26 nhà ga và 2 depot.[2]. Các tuyến tàu điện ngầm sắp tới sẽ đưa Hà Nội đến gần hơn với mục tiêu tạo ra một mạng lưới giao thông công cộng toàn diện và hiệu quả.

Lợi ích của việc phát triển tuyến tàu điện ngầm

Đường sắt đô thị được đánh giá mang lại nhiều lợi ích cho Hà Nội. Trước hết, Việc đưa vào sử dụng hệ thống tàu điện ngầm hiện đại được thiết lập để cách mạng hóa giao thông công cộng tại Hà Nội. Bằng cách cung cấp một giải pháp thay thế đáng tin cậy, hiệu quả và thoải mái cho các phương tiện cá nhân, các tuyến tàu điện ngầm được kỳ vọng sẽ giảm đáng kể tình trạng tắc nghẽn giao thông và cải thiện chất lượng không khí. Ví dụ, theo khảo sát của Công ty Đường sắt Hà Nội năm 2024, hiệu quả hoạt động của tuyến đường sắt đô thị 2A Cát Linh – Hà Đông đã chứng minh điều này, với 60% hành khách từ bỏ xe máy để đi tàu điện ngầm Cát Linh – Hà Đông. Ngoài ra, theo ước tính[3], cứ 1 triệu lượt xe cá nhân đi lại, nếu chuyển sang tàu điện ngầm sẽ giúp giảm 487.000 giờ tham gia giao thông trên đường bộ, góp phần giảm khí thải và ùn tắc. Trong tương lai, khi mạng lưới đường sắt đô thị Hà Nội hoàn thành, tỷ lệ người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng sẽ tăng lên 35-45%, giảm thị phần người sử dụng phương tiện cá nhân trong giao thông xuống còn 30%[4].

Tuyến 2A Cát Linh – Hà Đông. Nguồn: https://kinhtedothi.vn/du-an-duong-sat-cat-linh-ha-dong-don-luc-de-ve-dich.html

Thứ hai, Các tuyến tàu điện ngầm dự kiến sẽ đóng vai trò là chất xúc tác cho tăng trưởng kinh tế tại Hà Nội, tạo ra các trung tâm phát triển thương mại và dân cư mới dọc theo các tuyến đường của chúng. Hiện tượng này, được gọi là Phát triển theo định hướng giao thông công cộng (TOD)[5], có thể thúc đẩy đáng kể nền kinh tế địa phương và giá trị bất động sản. Cụ thể, Quốc hội đã thông qua Luật Thủ đô sửa đổi, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, cho phép đầu tư đường sắt đô thị tại Hà Nội theo mô hình TOD. Mô hình này được sử dụng phổ biến trong khu vực và các nước phát triển, đảm bảo tính hiện đại, đồng bộ và bền vững. Nó giúp giảm tải cho hệ thống giao thông mặt đất và góp phần bảo vệ môi trường bằng cách cắt giảm khí thải từ các phương tiện cá nhân. Ví dụ, Singapore đã thiết kế Hệ thống Vận tải Nhanh Khối lượng (MRT) theo nguyên tắc TOD, tập hợp các cộng đồng hỗn hợp, hướng đến giao thông công cộng tại các trung tâm để giảm việc sử dụng phương tiện cá nhân. Ngoài ra, mạng lưới đường sắt rộng lớn của Tokyo đã tạo điều kiện cho các khu dân cư nhỏ gọn, dễ đi bộ tập trung tại các nút nhà ga, thích ứng với sự tăng trưởng trong khi giảm thiểu tình trạng đô thị hóa tràn lan.

Thứ ba, các tuyến tàu điện ngầm có thể thu hẹp khoảng cách giữa các khu vực ngoại thành và trung tâm thành phố, khiến các quận ngoại thành trở nên hấp dẫn hơn đối với sự phát triển nhà ở. Điều này có thể giúp giảm bớt áp lực nhà ở tại trung tâm thành phố và cung cấp nhiều lựa chọn giá cả phải chăng hơn cho cư dân Hà Nội. Điều này cũng đã được chứng minh tại Copenhagen, Đan Mạch. Việc mở tuyến tàu điện ngầm Cityringen vào năm 2019 đã tác động đến xu hướng bất động sản. Các khu vực trước đây được coi là kém hấp dẫn do kết nối kém đã chứng kiến sự quan tâm ngày càng tăng từ cả các nhà phát triển và người mua nhà. Ở một số vùng ngoại ô mới được kết nối, giá trị bất động sản đã tăng tới 5-10% sau khi mở rộng tàu điện ngầm.

Triển vọng

Với những lợi ích to lớn của đường sắt đô thị, UBND TP Hà Nội đặt mục tiêu hoàn thành toàn bộ mạng lưới đường sắt đô thị vào năm 2035[6], với tổng chiều dài khoảng 397,8 km. Ngoài ra, Hà Nội đặt mục tiêu đưa gần 600 km đường sắt đô thị vào hoạt động vào năm 2045, với tổng vốn đầu tư hơn $55 tỷ đồng[7]. Ngoài sự phát triển cơ sở hạ tầng rộng lớn này, Hà Nội cũng đang nỗ lực tăng tỷ lệ phương thức vận tải hành khách công cộng. Thành phố đặt mục tiêu đạt tỷ lệ vận tải công cộng là 50-55% vào năm 2035 và mục tiêu đầy tham vọng là 65-75% sau năm 2035[8].

Tóm lại, sự phát triển của hệ thống tàu điện ngầm Hà Nội là một bước chuyển đổi cho cơ sở hạ tầng giao thông công cộng và bối cảnh kinh tế của thành phố. Khi mạng lưới mở rộng và nhiều tuyến hơn đi vào hoạt động, Hà Nội đang sẵn sàng gia nhập hàng ngũ các thành phố toàn cầu, nơi giao thông công cộng hiệu quả tạo thành xương sống của giao thông đô thị. Các tuyến tàu điện ngầm không chỉ giúp việc đi lại hàng ngày của hàng triệu người dễ dàng hơn mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, định hình lại động lực bất động sản và góp phần tạo nên một thành phố xanh hơn, đáng sống hơn cho các thế hệ tương lai.

Tài liệu tham khảo

[1] https://consosukien.vn/ha-noi-day-manh-phat-trien-duong-sat-do-thi.htm

[2] https://vneconomy.vn/mo-co-che-vuot-troi-ha-noi-khong-de-he-thong-metro-that-hen.htm

[3] https://laodongthudo.vn/phu-kin-duong-sat-do-thi-de-ha-noi-van-minh-hien-dai-174902.html

[4] https://consosukien.vn/ha-noi-day-manh-phat-trien-duong-sat-do-thi.htm

[5] Mô hình phát triển đô thị lấy giao thông công cộng làm trung tâm, tăng khả năng tiếp cận và thuận tiện cho người dân khi tiếp cận các nút giao thông và nhà ga đường sắt đô thị, qua đó giảm thiểu nhu cầu sử dụng phương tiện cá nhân, khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng và tạo ra các khu vực đô thị bền vững, thân thiện với môi trường.

[6] https://consosukien.vn/ha-noi-day-manh-phat-trien-duong-sat-do-thi.htm

[7] Dự án Đường sắt đô thị Capital City (Đề án Đường sắt đô thị Thủ đô)

[8] https://suckhoedoisong.vn/duong-sat-do-thi-se-giai-duoc-bai-toan-tac-duong-va-o-nhiem-o-ha-noi-169240703083624155.htm