28-03-2015

Việc có đồ hộp trên bàn ăn ngày càng phổ biến. Mặc dù quy mô thị trường đồ hộp năm 2014 vẫn còn nhỏ với chỉ 670 tỷ đồng (tương đương 32 triệu USD), nhưng tốc độ tăng trưởng đã tăng 12,2% so với năm trước và thậm chí cao hơn tốc độ tăng trưởng 7,3% của toàn ngành thực phẩm.

Năm 2017, quy mô thị trường dự kiến đạt 930 tỷ đồng (tương đương 44 triệu USD). Cùng với bối cảnh phát triển, cuộc sống tất yếu trở nên bận rộn, các loại thực phẩm đóng hộp cũng đa dạng hơn để đáp ứng nhu cầu rộng hơn. Trước đây chúng ta có pa tê, thịt bằm, cá ngâm dầu, nhưng gần đây, các loại thịt đóng hộp nấu với các loại rau củ như cá nấu cà chua hay rau thơm ngày càng được ưa chuộng.
Về nhóm hàng thực phẩm, cá và hải sản đóng hộp chiếm ưu thế với tỷ trọng 55%, tiếp theo là trái cây và rau quả đóng hộp. Ngành đóng hộp phát triển đặc biệt cùng với xuất khẩu các sản phẩm thủy sản, với khách hàng chính là các nước phương Tây có yêu cầu khắt khe về chất lượng.

Các doanh nghiệp chính, bao gồm Vissan và Hạ Long Canfoco với thị phần lần lượt là 29% và 13%, trước đây là các công ty nhà nước, nhưng hiện đã tái cấu trúc theo hướng tư nhân hóa. Xét về khu vực địa lý, Vissan chiếm lĩnh thị phần 38% ở miền Nam, trong khi Hạ Long Canfoco chiếm 47% ở miền Bắc (2013). Tuy nhiên, do sự cạnh tranh với hàng nhập khẩu và các công ty có vốn đầu tư nước ngoài, thị phần của các nhà sản xuất trong nước có xu hướng giảm dần.
Hàng nhập khẩu từ các nước châu Âu, Malaysia, v.v. chiếm 30% thị phần. Mặc dù giá cao hơn hàng trong nước nhưng vẫn tạo được ấn tượng về chất lượng cao cấp. Ví dụ, dòng sản phẩm Ayam của Malaysia với hơn 10 loại cá hộp được bán với giá cao hơn hàng trong nước 15%. Sau này, khi thuế suất được khấu trừ xuống còn 0% theo hiệu lực của “Hiệp định thương mại ASEAN”, thị trường dự kiến sẽ mở rộng hơn nữa.
Mặt khác, ngày càng nhiều nhà sản xuất có xu hướng mở rộng nhà máy, tìm kiếm nguyên liệu thô mới và nguồn lao động giá rẻ. Royal Foods (Thái Lan), với 10% thị phần (2013) sau 10 năm thâm nhập thị trường, trong khi đã sở hữu một nhà máy tại Tiền Giang sản xuất cá hộp với năng suất hàng năm lên tới 73 ngàn tấn, hiện đang trong giai đoạn xây dựng một nhà máy mới tại Nghệ An với vốn đầu tư 25 triệu đô la Mỹ, và sản lượng hàng năm dự kiến đạt 36 ngàn tấn. Công ty Pataya, nổi tiếng với cá hộp sốt cà chua và cũng là một doanh nghiệp Thái Lan, đang mở rộng nhà máy tại Cần Thơ với vốn đầu tư 12 triệu đô la Mỹ vào năm 2000.
Các công ty Nhật Bản thường chọn địa điểm sản xuất là Thái Lan, nhưng gần đây Việt Nam và Indonesia cũng thu hút sự chú ý. Vào tháng 4 năm 2014, Maruzen đã tiến hành sản xuất đồ uống tại Bình Dương. Dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Đông Nam Á đã đạt hơn 100 triệu đô la, hướng đến việc xây dựng các nhà máy tiên tiến nhất. Tại Bình Định, dự án nhà máy đóng hộp cá của Nhật Bản đang tiến triển tốt. Việt Nam có khả năng trở thành thị trường xuất khẩu chính của Nhật Bản.
Ngành đóng hộp của Việt Nam được dự đoán sẽ có tốc độ tăng trưởng mạnh trong tương lai, nhưng đồng thời cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh của các nước Đông Nam Á khác. Thêm vào đó, với điều kiện thị trường và sản xuất hấp dẫn, ngày càng nhiều công ty nước ngoài gia nhập thị trường, sự cạnh tranh ngày càng tăng giữa các doanh nghiệp trong nước là điều tất yếu. Hoặc nếu không, vận tải hợp tác sẽ cần được tập trung trong tương lai.

B&Company – Ohta Shigemasa