Thị trường thực phẩm hữu cơ của Việt Nam đang trải qua sự tăng trưởng nhanh chóng khi người tiêu dùng ngày càng ưu tiên tiêu dùng lành mạnh và xanh. Việc sử dụng thực phẩm hữu cơ ở Việt Nam đã tăng lên gần đây do thu nhập cao hơn, mức sống tốt hơn, mối quan tâm về sức khỏe sau đại dịch COVID-19 và ý thức về môi trường tăng lên. Các tiêu chuẩn hữu cơ nghiêm ngặt ở các thị trường xuất khẩu chính cũng ảnh hưởng đến sở thích của người dân địa phương. Trong bài viết này, B&Company sẽ phân tích động lực thị trường thực phẩm hữu cơ và các thông tin có giá trị cho doanh nghiệp.

Tổng quan về thị trường và xu hướng thực phẩm hữu cơ ở Việt Nam

Thị trường thực phẩm hữu cơ ở Việt Nam đã tăng trưởng đáng kể trong những năm gần đây. Báo cáo của Euromonitor cho thấy thị trường thực phẩm hữu cơ của Việt Nam đạt 100 triệu USD vào năm 2023, tăng 20% so với năm 2020[1]. Sự gia tăng của các sản phẩm hữu cơ tại các siêu thị lớn như Co.opmart, WinMart, Lotte Mart và MM Mega Market cũng là bằng chứng cho sự tăng trưởng này.

Trong bối cảnh đó, người tiêu dùng Việt Nam đang áp dụng thực phẩm hữu cơ ở mức độ chưa từng có. Rau, trái cây, ngũ cốc, sữa và các sản phẩm từ sữa là một trong những loại thực phẩm hữu cơ phổ biến nhất. Cuộc khảo sát vào tháng 9 năm 2023 của Rakuten Insight với 4.649 người tham gia[2] cho thấy 80% người được hỏi Việt Nam mua rau và trái cây hữu cơ, theo sau đó là ngũ cốc, sữa và sữa. Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng này phản ánh mong muốn ngày càng tăng về việc có lối sống lành mạnh hơn và tiêu thụ thực phẩm không chứa hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu và chất phụ gia tổng hợp.

Loại thực phẩm hữu cơ được mua nhiều nhất trong số người tiêu dùng ở Việt Nam năm 2023

Đơn vị: %

Nguồn: Statista

Đáng chú ý, người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng trả mức giá cao hơn cho các sản phẩm hữu cơ. Cuộc khảo sát của Rakuten vào năm 2023 tiết lộ[3] rằng 45% sẽ chi thêm tới 25% cho thực phẩm hữu cơ so với thực phẩm thông thường, trong khi 6% không giới hạn chi tiêu. Ví dụ, theo Central Retail Vietnam vào năm 2024, rau hữu cơ của phụ nữ dân tộc thiểu số Churu liên tục bán hết mặc dù có giá cao hơn 25-35% so với sản phẩm thông thường trong các cửa hàng của họ[4]. Sự sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm hữu cơ này thể hiện giá trị mà người tiêu dùng Việt Nam dành cho sức khỏe và hạnh phúc của họ, cũng như sự ủng hộ của họ đối với các thực hành nông nghiệp bền vững và cộng đồng nông thôn.

Nguồn cung và sản xuất thực phẩm hữu cơ

Sản xuất trong nước các loại thực phẩm hữu cơ đã phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết diện tích canh tác hữu cơ tăng gấp bốn lần từ 53.350 ha năm 2016 lên gần 240.000 ha năm 2020, trải dài 46 tỉnh với hơn 100 doanh nghiệp và 17.000 nông dân[5]. Ngoài ra, các ông lớn như Vinamilk và TH True Milk đã đầu tư đáng kể vào sản xuất hữu cơ. Vinamilk, một đơn vị tiên phong, đã ra mắt thương hiệu “Organic” vào năm 2016 thông qua công ty con ở Mỹ hợp tác với California Natural Products. Năm 2017, Vinamilk chuyển sang lấy nguồn từ trang trại bò sữa hữu cơ của riêng mình ở Đà Lạt, được quảng cáo là trang trại hữu cơ đầu tiên đạt tiêu chuẩn châu Âu ở Việt Nam và Đông Nam Á. Hơn nữa, TH True Milk ra mắt trang trại hữu cơ vào năm 2013 và giới thiệu thương hiệu TH True Milk Organic vào năm 2017. Ngoài ra còn có thương hiệu Vinamit Organic nổi tiếng với rau củ quả sấy khô hữu cơ, hạt dinh dưỡng, cũng như yến mạch và ngũ cốc, v.v., từ thương hiệu Xuân An.

Thương hiệu TH True Milk Organic và các sản phẩm ngũ cốc của Xuân An

Nguồn: Suachobeyeu và AEON Mall

Thực phẩm hữu cơ nhập khẩu cũng vẫn cạnh tranh ở Việt Nam, cung cấp nhiều sản phẩm đa dạng từ các loại như sữa, ngũ cốc, đồ ăn vặt, gia vị và thức ăn cho trẻ em. Các thương hiệu quốc tế, đặc biệt là từ Nhật Bản, có sự hiện diện mạnh mẽ trên thị trường hữu cơ của Việt Nam. Ví dụ, sản phẩm của [TopValu](https://www.aeon.com.vn/aeon-topvalu) Organic, thuộc sở hữu của Công ty AEON TopValu được sản xuất và chế biến theo tiêu chuẩn hữu cơ, đảm bảo không sử dụng hóa chất độc hại, phân bón hóa học hoặc chất phụ gia không mong muốn. Một số sản phẩm của thương hiệu này bao gồm mật ong, mứt trái cây, trà xanh, rượu, mì, nước ép, v.v., với bao bì kiểu Nhật cực kỳ bắt mắt. Ngoài trà, còn có các sản phẩm thực phẩm hữu cơ Nhật Bản khác từ các loại cơ bản như miso hữu cơ, đậu phụ và trà xanh matcha cho đến đồ ăn nhẹ và gia vị. Những sản phẩm nhập khẩu này mang đến cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn hữu cơ hơn và giúp đáp ứng nhu cầu ở những phân khúc mà sản xuất trong nước vẫn đang phát triển.

Các sản phẩm hữu cơ của TopValu

Nguồn: AEON Mall

Kênh phân phối thực phẩm hữu cơ

Do vị thế cao cấp của chúng, thực phẩm hữu cơ chủ yếu được bán qua các kênh bán lẻ thành thị hiện đại nhắm vào người tiêu dùng thu nhập trung bình và cao. Ví dụ, các siêu thị và cửa hàng chuyên dụng hữu cơ cung cấp nhiều lựa chọn hữu cơ rộng rãi, với một số nhà bán lẻ như Saigon Coopmart và WinMart phát triển thương hiệu hữu cơ của riêng họ. Hơn nữa, việc giãn cách xã hội và làm việc từ xa do COVID đã thúc đẩy hơn nữa việc mua sắm trực tuyến trên tất cả các loại hàng hóa, bao gồm cả các sản phẩm hữu cơ có giá trị cao. Hầu hết tất cả các chuỗi bán lẻ hàng đầu ở Việt Nam đều phát triển nền tảng trực tuyến của riêng mình với các sản phẩm F&B hữu cơ được liệt kê, bao gồm Vinmart, Aeon, Lotte, Big C, Bach Hoa Xanh và BRG Mart.

Hơn nữa, các sản phẩm hữu cơ cũng được phân phối thông qua các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada và Tiki. Ví dụ, trên Shopee, người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm thấy các sản phẩm hữu cơ từ các thương hiệu nổi tiếng như Organica, Dalat GAP và Vinamit, cũng như từ các nhà sản xuất nhỏ hơn, chuyên biệt hơn. Lazada đã hợp tác với các nhà bán lẻ hữu cơ địa phương như Bách hóa Xanh và VinEco để mở rộng danh mục sản phẩm hữu cơ, trong khi Tiki đã ra mắt danh mục chuyên biệt “Organic & Healthy”, bao gồm các sản phẩm từ gạo hữu cơ, mật ong đến các mặt hàng chăm sóc cá nhân tự nhiên. Điều này đã làm cho các sản phẩm hữu cơ dễ tiếp cận hơn đối với nhiều đối tượng người tiêu dùng, bao gồm cả những người ở các thành phố nhỏ hơn và khu vực nông thôn, những người có thể không dễ dàng tiếp cận các cửa hàng chuyên dụng hữu cơ.

Các kênh trực tuyến của Organicfood.vn

Nguồn: Organicfood.vn

Động lực và thách thức của thị trường thực phẩm hữu cơ

Xu hướng sử dụng thực phẩm hữu cơ ở Việt Nam đã tăng tốc trong những năm gần đây, được thúc đẩy bởi sự kết hợp của nhiều yếu tố. Thu nhập khả dụng tăng lên cho phép nhiều người tiêu dùng hơn có khả năng mua các sản phẩm hữu cơ cao cấp, trong khi mức sống được nâng cao và mối quan tâm về sức khỏe tăng lên, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19, đã thúc đẩy nhu cầu về thực phẩm an toàn, chất lượng cao. Ngoài ra, nhận thức về môi trường ngày càng tăng đã thúc đẩy sự quan tâm đến tiêu dùng xanh và các sản phẩm bền vững, thân thiện với môi trường. Các tiêu chuẩn hữu cơ nghiêm ngặt ở các thị trường xuất khẩu chính như EU, Mỹ và Nhật Bản cũng ảnh hưởng đến sở thích trong nước, vì người tiêu dùng Việt Nam tìm kiếm các sản phẩm đáp ứng các tiêu chí khắt khe này.

Tuy nhiên, chi phí cao liên quan đến sản xuất và chứng nhận hữu cơ tạo ra thách thức cho các nhà sản xuất Việt Nam quy mô nhỏ. Điều này tạo ra cơ hội cho các sản phẩm hữu cơ nhập khẩu để giúp đáp ứng thị trường đang mở rộng. Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam-EU (EVFTA) cũng đã làm cho các sản phẩm hữu cơ châu Âu trở nên hợp túi tiền và dễ tiếp cận hơn đối với người tiêu dùng Việt Nam. Khi thị trường thực phẩm hữu cơ phát triển, sẽ rất quan trọng đối với chính phủ và các bên liên quan trong ngành để hỗ trợ các nông dân và nhà sản xuất quy mô nhỏ vượt qua những thách thức này, đảm bảo rằng lợi ích của nông nghiệp hữu cơ được chia sẻ trên toàn chuỗi giá trị.

Triển vọng tương lai

Việt Nam đang ở bên bờ vực của sự bùng nổ thực phẩm hữu cơ khi chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng ưu tiên các sản phẩm an toàn và bền vững. Hơn nữa, tương lai của thực phẩm hữu cơ ở Việt Nam trông rất hứa hẹn khi đất nước này áp dụng tiêu dùng xanh và phát triển bền vững. Với thu nhập tăng lên, nhận thức về sức khỏe và ý thức về môi trường, người tiêu dùng Việt Nam sẽ tiếp tục thúc đẩy nhu cầu đối với các sản phẩm hữu cơ thúc đẩy sức khỏe và đồng thời giảm thiểu tác động sinh thái. Khi sản xuất trong nước mở rộng quy mô và các đối tác quốc tế được củng cố, Việt Nam có vị thế tốt để trở thành trung tâm năng động cho ngành công nghiệp thực phẩm hữu cơ ở Đông Nam Á. Bằng cách đầu tư vào nông nghiệp hữu cơ và thúc đẩy tiêu dùng bền vững, Việt Nam không chỉ có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân trong nước mà còn trở thành nhà xuất khẩu hàng đầu các sản phẩm hữu cơ chất lượng cao ra khu vực và hơn thế nữa.

Trong đó, các sản phẩm thực phẩm hữu cơ của Nhật Bản cho thấy tiềm năng hứa hẹn trong thị trường Việt Nam, khi người tiêu dùng ngày càng tìm kiếm các lựa chọn thực phẩm cao cấp, lành mạnh và được công nhận trên toàn thế giới. Các sản phẩm như trà xanh matcha hữu cơ, miso, natto và thực phẩm cho trẻ em đặc biệt có vị thế tốt để tăng trưởng, thu hút người tiêu dùng quan tâm đến sức khỏe và những người tìm kiếm hương vị độc đáo, chất lượng cao. Siêu thị cao cấp, cửa hàng chuyên dụng và nền tảng thương mại điện tử ở các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng có khả năng là những kênh bán hàng hứa hẹn nhất cho các sản phẩm này, vì chúng phục vụ người tiêu dùng thành thị, giàu có, những người quen thuộc hơn và dễ chấp nhận các thương hiệu hữu cơ quốc tế. Khi nhận thức về lợi ích của thực phẩm hữu cơ tiếp tục phát triển ở Việt Nam, các sản phẩm hữu cơ của Nhật Bản đã sẵn sàng chiếm lĩnh thị phần lớn hơn trên thị trường, được thúc đẩy bởi danh tiếng về chất lượng, an toàn và hương vị.

Kết luận

Xu hướng thực phẩm hữu cơ ở Việt Nam là bằng chứng cho cam kết của đất nước đối với phát triển bền vững, tiêu dùng xanh và sức khỏe cũng như hạnh phúc của người dân. Bằng cách áp dụng các thực hành nông nghiệp hữu cơ, hỗ trợ các nhà sản xuất quy mô nhỏ và thúc đẩy các mối quan hệ đối tác quốc tế, Việt Nam có thể tạo ra một ngành công nghiệp thực phẩm hữu cơ thịnh vượng mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, nông dân và môi trường.

[1] https://vnexpress.net/hang-hoa-sach-huu-co-dat-khach-4780120.html

[2] https://www.statista.com/statistics/1008415/vietnam-most-important-organic-food-categories-among-consumers/>; N= 4.649 người được hỏi; Câu hỏi gốc: “Loại sản phẩm thực phẩm nào trong số sau đây quan trọng để bạn mua hữu cơ?

[3] https://www.statista.com/statistics/1008424/vietnam-consumers-willingness-to-pay-for-organic-food/

[4] https://vnexpress.net/hang-hoa-sach-huu-co-dat-khach-4780120.html

[5] https://apps.fas.usda.gov/newgainapi/api/Report/DownloadReportByFileName?fileName=Vietnam%20Organic%20Market_Ho%20Chi%20Minh%20City_Vietnam_08-03-2021.pdf

Đọc thêm những bài phân tích khác