Thị trường đồ uống có cồn của Việt Nam là một trong những ngành năng động nhất ở Đông Nam Á, được thúc đẩy bởi văn hóa bia truyền thống và sự quan tâm ngày càng tăng đối với các loại đồ uống cao cấp như rượu mạnh và rượu vang. Các thương hiệu Nhật Bản đang ngày càng khám phá các cơ hội trong thị trường này, tận dụng sở thích thay đổi của người tiêu dùng, sự gia tăng của thương mại điện tử và triển vọng thuận lợi cho các sản phẩm cao cấp. Tuy nhiên, những thách thức về quy định như tăng thuế và luật tiêu dùng nghiêm ngặt làm tăng thêm sự phức tạp cho môi trường này.

Cấu trúc thị trường đồ uống có cồn của Việt Nam

Thị trường đồ uống có cồn của Việt Nam đạt 5,4 tỷ lít vào năm 2023, trong đó bia chiếm hơn 90% tổng lượng tiêu thụ. Bia từ lâu đã là mặt hàng chủ lực của đời sống xã hội Việt Nam, trở thành phân khúc sản phẩm chủ đạo. Các công ty quốc tế như Heineken, Carlsberg và các công ty lớn trong nước như Sabeco vẫn duy trì vị thế vững chắc trên thị trường [1].

Người tiêu dùng lựa chọn mua đồ uống tại siêu thị Winmart Cầu Giấy, Hà Nội

Nguồn: Kinhtedothi.vn

Giá nguyên liệu thô cao, tiêu thụ giảm và các chính sách giảm tác hại của việc lạm dụng rượu bia là những nguyên nhân chính tác động tiêu cực đến doanh số bán hàng của các doanh nghiệp đồ uống có cồn trong năm 2023. Do đó, kỳ vọng về sự đột phá về doanh thu và lợi nhuận của ngành đồ uống có cồn trong năm 2024 được dự báo sẽ không mấy lạc quan. [2]. Mới đây, một doanh nghiệp lớn trong ngành là Nhà máy bia Heineken Quảng Nam đã phải tạm dừng hoạt động. Lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, thị trường tiêu thụ của công ty tại Việt Nam đã giảm hai chữ số [3]. Từ năm 2021 đến tháng 7/2024, Sabeco phải đối mặt với những thách thức đáng kể, khi cả sản lượng sản xuất và doanh thu đều giảm so với năm 2019. Các nhà máy của công ty gặp khó khăn khi chi phí đầu vào tăng vọt 20-40%, trong khi giá bán không thể điều chỉnh, gây áp lực rất lớn lên hoạt động sản xuất . Tương tự, Habeco báo cáo sản lượng tiêu thụ năm 2023 giảm khoảng 30% so với năm 2019, buộc phải cắt giảm 25% lực lượng lao động và cắt giảm 10% ngân sách. Công ty đã liên tục chịu lỗ, ghi nhận quý lỗ thứ 27 liên tiếp tính đến hết năm 2023, với mức lỗ lũy kế lên tới 457,7 tỷ đồng.

Trong khi các loại rượu mạnh như soju và rượu gạo địa phương ngày càng được ưa chuộng, thì việc tiêu thụ rượu vang cũng tăng lên, nhờ vào du lịch và sự gia tăng của các nhà hàng cao cấp [4]. Ngoài ra, đồ uống thủ công đang ngày càng được ưa chuộng, phục vụ cho những người tiêu dùng trẻ tuổi ở thành thị đang tìm kiếm những trải nghiệm uống độc đáo. Hơn nữa, các doanh nghiệp trong ngành đồ uống có cồn (rượu vang, bia) đã có những thay đổi trong sản xuất và kinh doanh. Một số công ty đã bắt đầu chuyển sang các loại đồ uống có nồng độ cồn thấp, không cồn hoặc các loại cocktail và bia có nồng độ cồn thấp hương trái cây. Ví dụ, Heineken với bia 0,0% cồn hoặc thương hiệu Chill (Công ty Cổ phần Goody Group) với nhiều loại cocktail trái cây đóng chai có nồng độ cồn khoảng 4,5%…[5]

Tại Việt Nam, rượu bia được phân phối qua nhiều kênh như siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tạp hóa, cửa hàng tiện lợi và hệ thống bán lẻ truyền thống. Tuy nhiên, thương mại điện tử (TMĐT) đang trở thành kênh nổi bật, đặc biệt là sau tác động của đại dịch COVID-19, khi người tiêu dùng ưu tiên mua sắm trực tuyến vì sự tiện lợi và an toàn [6]. Các nền tảng TMĐT phát triển mạnh ở các thành phố lớn và thu hút nhiều người trẻ, nhờ sự kết hợp giữa dịch vụ giao hàng nhanh và quảng cáo kỹ thuật số.

Nhiều thương hiệu bia tham gia nền tảng EC

Nguồn: Congnghevadoisong.vn

Quy định của Chính phủ và Tác động của chúng

Chính phủ Việt Nam hiện đang đề xuất các quy định mới nhằm kiểm soát việc tiêu thụ rượu. Đề xuất tăng thuế sẽ tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia và rượu mạnh lên 100% vào năm 2030 [7], tác động đến khả năng chi trả của sản phẩm và định hình lại bối cảnh thị trường. Các biện pháp này nhằm mục đích giảm tình trạng tiêu thụ quá mức và thúc đẩy sức khỏe cộng đồng, nhưng chúng cũng đặt ra thách thức cho các doanh nghiệp phụ thuộc vào doanh số bán rượu đại trà.

Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định xử phạt nghiêm khắc hành vi lái xe khi say rượu tại Việt Nam chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2020 [8]. Nghị định này thực thi chính sách không khoan nhượng, nghĩa là người lái xe có thể bị phạt vì có bất kỳ dấu vết nào của rượu trong máu hoặc hơi thở. Việc thực hiện nghị định này đã tác động đáng kể đến hành vi, dẫn đến việc giảm tiêu thụ rượu, đặc biệt là trong các bối cảnh uống rượu xã giao như nhà hàng và quán bia [9]. Quy định này nhằm mục đích tăng cường an toàn giao thông nhưng cũng đặt ra những thách thức cho ngành đồ uống của Việt Nam, với sự sụt giảm đáng kể trong doanh số bán rượu kể từ khi có hiệu lực.

Góp phần giảm thiểu vi phạm giao thông

Nguồn: Laodongthudo.vn

Bất chấp những thách thức này, thị trường vẫn có tiềm năng tăng trưởng dài hạn, đặc biệt là ở các phân khúc cao cấp. Khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên và thị hiếu thay đổi, nhu cầu về rượu mạnh và rượu vang thủ công chất lượng cao ngày càng tăng. Nhật Bản, với chuyên môn nổi tiếng về đồ uống cao cấp, coi sự thay đổi này là cơ hội để thâm nhập thị trường Việt Nam một cách hiệu quả [10].

Sự tham gia của các thương hiệu rượu vang Nhật Bản

Đồ uống có cồn của Nhật Bản tại Việt Nam bao gồm nhiều loại như whisky, sake, shochu và umeshu (rượu mơ), với các thương hiệu nổi tiếng như Suntory (rượu whisky Yamazaki và Hibiki) và Choya (umeshu). Các sản phẩm này được phân phối qua nhiều kênh, bao gồm các cửa hàng nhập khẩu, cửa hàng Nhật Bản đặc sản, nhà hàng Nhật Bản và ngày càng nhiều các nền tảng thương mại điện tử. Sự phát triển của thương mại điện tử mang đến những cơ hội đáng kể cho các thương hiệu Nhật Bản tiếp cận người tiêu dùng thành thị tại các thành phố như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là sau khi dỡ bỏ các hạn chế về việc bán đồ uống có nồng độ cồn cao trực tuyến [11]. Các sản phẩm này được phân phối qua nhiều kênh, bao gồm các cửa hàng nhập khẩu, cửa hàng Nhật Bản đặc sản, nhà hàng Nhật Bản và ngày càng nhiều hơn là các nền tảng thương mại điện tử. Sự phát triển của thương mại điện tử mang đến những cơ hội đáng kể cho các thương hiệu Nhật Bản tiếp cận người tiêu dùng thành thị và nông thôn tại các thành phố như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là sau khi dỡ bỏ các hạn chế về việc bán đồ uống có nồng độ cồn cao trực tuyến [12].

Một số loại rượu vang Nhật Bản có mặt trên thị trường Việt Nam

Nguồn: E lflamico.com

Tuy nhiên, thị trường đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các thương hiệu khác, chẳng hạn như rượu soju Hàn Quốc và rượu whisky từ châu Âu và Hoa Kỳ, đặc biệt là ở phân khúc rượu whisky và rượu mạnh nhẹ [13]. Một xu hướng đang nổi lên là sự phổ biến ngày càng tăng của rượu Nhật Bản như một món quà cho các ngày lễ và các dịp đặc biệt, đặc biệt là trong các bộ quà tặng cho khách hàng doanh nghiệp, bao gồm cả các công ty Nhật Bản hoạt động tại Việt Nam. Dân số người Nhật Bản ở Việt Nam ngày càng tăng cũng góp phần làm tăng nhu cầu về các loại đồ uống này .[14]

Khuyến nghị chiến lược cho các thương hiệu Nhật Bản

Để thành công trên thị trường đồ uống có cồn cạnh tranh của Việt Nam, các thương hiệu Nhật Bản phải áp dụng các chiến lược có mục tiêu. Một cách tiếp cận thiết yếu là tập trung vào các khu vực thành thị, nơi người tiêu dùng cởi mở hơn với những trải nghiệm mới và sẵn sàng trả tiền cho các sản phẩm cao cấp. Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, với dân số ngày càng tăng và cuộc sống về đêm sôi động, là thị trường lý tưởng cho đồ uống cao cấp [15].

Quan hệ đối tác với các công ty địa phương sẽ rất quan trọng. Hợp tác với các nhà phân phối, nhà bán lẻ hoặc thậm chí là các nhà máy bia của Việt Nam có thể giúp các thương hiệu Nhật Bản vượt qua những thách thức về hậu cần và có được hiểu biết sâu sắc về thị trường. Hơn nữa, việc cung cấp trải nghiệm văn hóa thông qua việc ra mắt sản phẩm—chẳng hạn như nếm thử rượu sake hoặc hợp tác với các đầu bếp Việt Nam—có thể tăng cường sức hấp dẫn của thương hiệu.

Ngoài sự hiện diện vật lý, đầu tư vào thương mại điện tử là điều cần thiết. Các thương hiệu Nhật Bản có thể tung sản phẩm của mình trên các nền tảng trực tuyến địa phương và phát triển các chiến lược tiếp cận trực tiếp đến người tiêu dùng để xây dựng lòng tin và tiếp cận đối tượng rộng hơn. Việc thiết lập các cơ chế đảm bảo chất lượng và đảm bảo tính xác thực của sản phẩm sẽ rất quan trọng để thành công trên thị trường trực tuyến.

Đồ uống có cồn Nhật Bản có tiềm năng mạnh mẽ tại Việt Nam bao gồm rượu sake, rượu umeshu và rượu whisky. Rượu sake, đặc biệt là Junmai và Daiginjo , bổ sung cho ẩm thực Việt Nam và phù hợp với xu hướng ăn uống cao cấp. Rượu Umeshu , với hương vị mận ngọt, hấp dẫn người tiêu dùng trẻ tuổi và phụ nữ, trong khi rượu whisky Nhật Bản như Hibiki và Yamazaki thu hút những người sành sỏi bằng chất lượng và sự khéo léo của họ, định vị đồ uống Nhật Bản để chiếm lĩnh phân khúc cao cấp và nâng cao trải nghiệm ăn uống.

Kết luận

Thị trường đồ uống có cồn của Việt Nam đang phát triển, với nhu cầu ngày càng tăng đối với rượu mạnh cao cấp, rượu vang và đồ uống thủ công cùng với phân khúc bia chiếm ưu thế. Các thương hiệu Nhật Bản có cơ hội thâm nhập thị trường này bằng cách tập trung vào người tiêu dùng thành thị, thương mại điện tử và quan hệ đối tác với các nhà phân phối địa phương. Tuy nhiên, họ phải điều hướng các phức tạp về quy định, chẳng hạn như thuế tăng và luật tiêu dùng nghiêm ngặt. Thành công sẽ phụ thuộc vào việc hiểu được sở thích của người dân địa phương và tạo sự khác biệt cho sản phẩm thông qua chất lượng, sự đổi mới và kể chuyện văn hóa, giúp họ cạnh tranh hiệu quả trên thị trường năng động.

[1] https://www.researchandmarkets.com/reports/5983626/vietnam-alcoholic-beverages-industry-research

[2] https://kinhtedothi.vn/thi-truong-nganh-do-uong-co-con-nam-2024-khong-may-lac-quan.html

[3] https://baodautu.vn/nganh-do-uong-doi-mat-nhieu-thach-thuc-lon-d219935.html

[4] https://www.fitchsolutions.com/bmi/food-drink/vietnam-alcoholic-drinks-outlook-increased-excise-taxes-will-not-dampen-sector-growth-over-long-term-16-07- 2024

[5] https://kinhtedothi.vn/thi-truong-nganh-do-uong-co-con-nam-2024-khong-may-lac-quan.html

[6] https://www.researchandmarkets.com/reports/4517657/food-and-drink-e-commerce-in-vietnam

[7] https://en.vneconomy.vn/100-of-exise-tax-proposes-for-beer-and-alcohol-by-2030.htm

[8] https://vietnamlawmagazine.vn/how-new-rules-on-prevent-of-adverse-effect-of-alcohol-will-impact-alcohol-advertising-and-promotion-practice-note-27137.html

[9] https://theinvestor.vn/vietnams-strict-drink-drive-rules-dampen-brewers-spirits-d8506.html

[10] https://www.fitchsolutions.com/bmi/food-drink/vietnam-alcoholic-drinks-outlook-increased-excise-taxes-will-not-dampen-sector-growth-over-long-term-16-07- 2024

[11] https://drinks-intel.com/spirits/how-is-the-spirits-category-navigating-japans-evolving-alcohol-landscape-market-intel/

[12] https://www.globenewswire.com/news-release/2024/07/31/2921945/0/en/vietnam-Alcoholic-Drinks-Market-Analysis-Trends-and-Forecasts-to-2028-Shochu-Soju- Tiếp tục đăng ký-Mạnh-Growth.html

[13] https://www.euromonitor.com/alcoholic-drinks-in-japan/report

[14] https://www.researchandmarkets.com/reports/4622451/vietnam-retail-market-share-analysis-industry

[15] https://www.fitchsolutions.com/bmi/food-drink/vietnam-alcoholic-drinks-outlook-increased-excise-taxes-will-not-dampen-sector-growth-over-long-term-16-07- 2024

Đọc thêm những bài phân tích khác