Cơ giới hóa trong nông nghiệp quy mô nhỏ ở Việt Nam

09Th122024

B&Company

Tổng quan về ngành nông nghiệp Việt Nam

Ngành nông nghiệp[1] là một trong ba trụ cột chính của nền kinh tế Việt Nam. Mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức trong giai đoạn kinh tế trì trệ, tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp vẫn tiếp tục tăng, với CAGR là 7,2% từ năm 2012-2023, đạt 1,22 nghìn tỷ đồng và chiếm 12% GDP vào năm 2023[2].

Nguồn: Tổng cục Thống kê Việt Nam

Ngoài ra, vai trò quan trọng của ngành này cũng được thể hiện qua tình hình xuất khẩu nông sản của Việt Nam. Việt Nam hiện đang đứng thứ 2 Đông Nam Á và thứ 15 toàn cầu về xuất khẩu nông sản.[3].

Ngành nông nghiệp tập trung vào hai loại cây trồng chính: cây hàng năm và cây lâu năm. Cụ thể, cây ngũ cốc hàng năm đóng vai trò quan trọng nhất trong ngành nông nghiệp của đất nước. Các loại cây trồng quan trọng khác bao gồm cây ăn quả và cây công nghiệp. Biểu đồ dưới đây cho thấy diện tích đất của từng loại cây trồng ở Việt Nam[4].

Diện tích đất của các loại cây trồng ở Việt Nam (2023)

Land area of crop types in Vietnam (2023)

Nguồn: Tổng cục Thống kê Việt Nam

Về quy mô sản xuất, ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn chủ yếu là sản xuất nhỏ lẻ, với 9,1 triệu hộ nông, lâm, ngư nghiệp ở nông thôn tính đến năm 2020. (chi tiết ghi nhận có 8,1 triệu hộ nông nghiệp, 162 nghìn hộ lâm nghiệp và 783 nghìn hộ ngư nghiệp)[5].

Cơ giới hóa trong nông nghiệp Việt Nam

Về định hướng chính sách, Quyết định 858/QĐ-TTg năm 2022[6] Thủ tướng Chính phủ đã nêu rõ phát triển cơ giới hóa trong nông nghiệp và chế biến nông, lâm, thủy sản (sau đây gọi chung là sản phẩm nông nghiệp) là nhiệm vụ quan trọng của ngành nông nghiệp, nhằm nâng cao giá trị gia tăng, thúc đẩy phát triển bền vững và hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. Định hướng phát triển sẽ tập trung vào cơ giới hóa toàn diện, gắn kết với chuỗi sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, sẽ tập trung mạnh vào việc sử dụng máy móc, thiết bị, công nghệ tiên tiến và công nghệ thông minh trong các quy trình sản xuất nông nghiệp.

Tiếp theo Quyết định này, mục tiêu cơ giới hóa đồng bộ ngành nông nghiệp đã được đặt ra cho từng lĩnh vực:

Cánh đồng	Sản xuất cây trồng	Chăn nuôi	Nuôi trồng thủy sản	Nghề cá và bảo tồn	Lâm nghiệp	Sản xuất muối
Mục tiêu cơ giới hóa đến năm 2030	70%	60%	90%	95%	50%	90%

Nguồn: Quyết định 858/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ

Trên thực tế, cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp quy mô nhỏ đã trở nên ngày càng phổ biến trong những năm gần đây. Các hợp tác xã nông nghiệp và hộ gia đình đã áp dụng máy móc và công nghệ vào quy trình sản xuất của mình, với sự khuyến khích và hỗ trợ từ chính quyền địa phương. Bảng dưới đây trình bày các ví dụ về máy móc và công nghệ liên quan hiện đang được áp dụng trong sản xuất nông nghiệp quy mô vừa và nhỏ trên một số lĩnh vực chính tại Việt Nam.

Sản xuất cây trồng

Chăn nuôi

Nuôi trồng thủy sản

Nghề cá và bảo tồn

· Cày

· Máy xới đất quay

· Máy phun thuốc trừ sâu

· Máy gặt đập liên hợp

· Máy cấy lúa

· Máy cắt cỏ

· Máy bay không người lái phun thuốc trừ sâu

· Máy viên phân hữu cơ

· Hệ thống chuồng trại chăn nuôi

· Hệ thống trộn thức ăn

· Máy cắt cỏ

· Hệ thống cấp nước và cho ăn tự động

· Máy viên thức ăn chăn nuôi

· Máy nạp tự động

· Máy hút tảo

· Máy sục khí

· Máy đo pH, oxy và nhiệt độ

· Máy xới đất nuôi ngao & hàu

· Công nghệ bảo quản lạnh lai

· Công nghệ bảo quản Nano UFB

· Công nghệ bảo quản đá bùn

Nguồn: Tổng hợp của B&Company từ thông tin thị trường

Nhiều tỉnh thành trên cả nước đã và đang triển khai các biện pháp cơ giới hóa, nhằm tăng số lượng máy móc để đẩy nhanh quá trình cơ giới hóa. Một số ví dụ thực tế như tỉnh Hải Dương cũng đã có những thay đổi để khuyến khích nông dân đẩy mạnh tỷ lệ cơ giới hóa lên 100% trong sản xuất lúa, hay còn gọi là “cánh đồng không có dấu chân”[7] mô hình trong 1.000 ha[8]. Tỉnh Hưng Yên hiện có 627 máy gặt đập liên hợp các loại phục vụ thu hoạch lúa, mức độ cơ giới hóa trong thu hoạch lúa đạt 96,5%[9].

Thách thức và Cơ hội cho các công ty Nhật Bản

Mặc dù tỷ lệ cơ giới hóa đang tăng lên, sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam vẫn còn nhỏ lẻ, đất đai manh mún khiến việc triển khai cơ giới hóa đồng đều trên cả nước còn khó khăn. Máy móc sản xuất trong nước chỉ đáp ứng được khoảng 32%[10], nhu cầu của ngành, trong khi 60-70%[11] của thị trường được cung cấp bởi các nhà sản xuất nước ngoài. Do đó, thu nhập thấp ở các vùng nông thôn càng cản trở quá trình cơ giới hóa. Thêm vào đó, do sự thống trị của nông nghiệp quy mô nhỏ, sản xuất nông nghiệp vẫn phụ thuộc nhiều vào thời tiết và điều kiện tự nhiên, khiến việc cơ giới hóa trở nên rủi ro và khó khăn để phối hợp đồng bộ giữa các hộ gia đình.

Tuy nhiên, Chính phủ và chính quyền địa phương vẫn tiếp tục tích cực thúc đẩy quá trình cơ giới hóa trong nông nghiệp tại Việt Nam. Do đó, thị trường máy móc và thiết bị nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất quy mô nhỏ, dự kiến sẽ ngày càng sôi động trong tương lai.

Bên cạnh đó, trong suốt chiều dài lịch sử, các sản phẩm máy móc từ Nhật Bản từ lâu đã được thị trường Việt Nam tin tưởng và đánh giá cao. Về máy móc, các thương hiệu máy cày, cấy lúa đến từ Nhật Bản đang được sử dụng và ưa chuộng tại Việt Nam nhờ chất lượng cao và độ bền. Trong đó, Kubota và Yanmar, nổi tiếng nhất với máy cấy lúa và máy gặt đập liên hợp, là 2 trường hợp thành công nhất tại thị trường Việt Nam. Năm 2014, Yanmar mở văn phòng đầu tiên tại Việt Nam và năm 2018 đã tham gia thỏa thuận hợp tác với Agribank với chủ đề “Mang công nghệ Nhật Bản đến với nông dân Việt Nam”, giúp nông dân dễ dàng tiếp cận sản phẩm và máy móc Yanmar từ Nhật Bản thông qua nguồn vốn của Agribank[12]Tương tự như vậy, Kubota đã gia nhập thị trường Việt Nam vào năm 2008 và kể từ đó đã mở hơn 30 chi nhánh trên toàn quốc[13].

Trong những năm gần đây, hợp tác nông nghiệp giữa Việt Nam và Nhật Bản đã có những bước tiến đáng kể, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp xanh, một trong bốn lĩnh vực mà Nhật Bản đang tích cực thúc đẩy tại Việt Nam, theo ông Kudo Yoshimoto, Phó giám đốc Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA).[14]Bên cạnh những nỗ lực này, Việt Nam đã và đang có những bước tiến nhằm tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư và hoạt động dễ dàng. Bao gồm cải thiện cơ sở hạ tầng nông nghiệp, cải tạo hệ thống thủy lợi lạc hậu, hỗ trợ xây dựng chính sách và chiến lược thúc đẩy nông nghiệp, phát triển nguồn nhân lực bằng cách mời các chuyên gia Nhật Bản sang làm việc tại Việt Nam.

Trong tương lai gần, việc liên kết sản xuất nông nghiệp với thiết bị cơ giới hóa và đồng bộ hóa cơ sở hạ tầng kỹ thuật sẽ vẫn là ưu tiên hàng đầu của chính quyền địa phương. Ngoài ra, việc tăng cường nghiên cứu khoa học, thúc đẩy phát triển công nghệ và tập trung vào chuyển giao công nghệ máy móc nông nghiệp sẽ rất quan trọng đối với sự phát triển của ngành. Do đó, các công ty Nhật Bản có thể tìm hiểu các cơ hội đầu tư vào chuyển giao công nghệ hoặc trực tiếp cung cấp các giải pháp máy móc và thiết bị phù hợp với nhu cầu của các hoạt động canh tác quy mô nhỏ tại Việt Nam.

[1] Bao gồm sản xuất cây trồng, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, đánh bắt và bảo quản, lâm nghiệp và sản xuất muối

[2] Tổng cục Thống kêĐánh giá>

[3] VOV (2024). Việt Nam là một trong 15 nước xuất khẩu nông sản lớn nhất thế giới.Đánh giá>

[4] Xanh lam: Cây trồng hàng năm, Đỏ: Cây trồng lâu năm

[5] Tổng cục Thống kê (2020). Thông cáo báo chí về cuộc điều tra nông thôn, nông nghiệp giữa kỳ năm 2020.Đánh giá>

[6] Chính phủ (2022). Chiến lược phát triển cơ giới hóa nông nghiệp và chế biến nông, lâm, thủy sản đến năm 2030Đánh giá>

[7] Một hình thức cơ giới hóa toàn bộ quá trình sản xuất và áp dụng cho các hộ nông dân sản xuất nhỏ lẻ, hiện đang được triển khai ở nhiều tỉnh thành

[8] Báo Nhân Dân (2023). Nâng cao hiệu quả sản xuất thông qua cơ giới hóa nông nghiệpĐánh giá>

[9] Tỉnh ủy Hưng Yên (2024). Đẩy mạnh cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệpĐánh giá>

[10] Kiểm toán Nhà nước Việt Nam (2024). Cơ giới hóa: Động lực nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệpĐánh giá>

[11] VnEconomy (2024). Việt Nam là thị trường đầy hứa hẹn cho các nhà sản xuất máy móc và thiết bị nông nghiệpĐánh giá>

[12] Công ty TNHH Yanmar Việt Nam (2018). Triển khai thỏa thuận hợp tác giữa Yanmar và Agribank tại Hà NộiĐánh giá>

[13] Trang web chính thức của Kubota Việt Nam (2024).Đánh giá>

[14] Mekong ASEAN (2023). Tăng cường hợp tác nông nghiệp xanh giữa Việt Nam và Nhật BảnĐánh giá>

Công ty TNHH B&Company

Công ty Nhật Bản đầu tiên chuyên về nghiên cứu thị trường tại Việt Nam từ năm 2008. Chúng tôi cung cấp nhiều dịch vụ bao gồm báo cáo ngành, phỏng vấn ngành, khảo sát người tiêu dùng, kết nối doanh nghiệp. Ngoài ra, chúng tôi gần đây đã phát triển cơ sở dữ liệu gồm hơn 900.000 công ty tại Việt Nam, có thể được sử dụng để tìm kiếm đối tác và phân tích thị trường.

Vui lòng liên hệ với chúng tôi nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào.

info@b-company.jp + (84) 28 3910 3913