Ngành logistics Việt Nam đang số hóa nhanh chóng, được thúc đẩy bởi động lực chính sách và nhu cầu của ngành. Là một trong tám ngành được ưu tiên trong Chương trình Chuyển đổi Số Quốc gia đến năm 2025 (tầm nhìn 2030), logistics được kỳ vọng sẽ tận dụng các công nghệ tiên tiến để giảm chi phí vận hành, một yếu tố then chốt trong bối cảnh chi phí logistics vẫn là gánh nặng đáng kể cho doanh nghiệp. Trong bối cảnh đó, việc ứng dụng các nền tảng TMS nội địa, hệ thống theo dõi GPS và các công cụ tối ưu hóa tuyến đường dựa trên AI tại Việt Nam đang phát triển nhanh chóng. Việc áp dụng mạnh mẽ nhất là ở các công ty 3PL lớn và các doanh nghiệp thương mại điện tử, trong khi các vấn đề về chất lượng dữ liệu và đội xe phân tán tiếp tục hạn chế việc triển khai trên quy mô toàn diện.

Organizational structure of the Ministry of Transport

Nguồn: Luật Việt Nam

Tổng quan thị trường: quy mô, đặc điểm và việc áp dụng kỹ thuật số

Thị trường logistics và vận tải hàng hóa của Việt Nam hiện đang có quy mô lớn và đang mở rộng. Ngành đã có những bước tiến đáng kể, với Chỉ số Hiệu suất Logistics (LPI) của Việt Nam tăng lên 3,3 vào năm 2023, đưa Việt Nam lên vị trí thứ 43/139 nền kinh tế so với vị trí thứ 53 vào năm 2010.[1]Năm 2023, Việt Nam cũng xếp thứ 5 trong khu vực ASEAN, ngang bằng với Philippines và xếp sau Singapore, Malaysia và Thái Lan. Ước tính gần đây cho thấy tổng giá trị thị trường logistics đạt 80,65 tỷ USD vào năm 2024, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) dự kiến khoảng 6.401 tấn, đạt giá trị 149,98 tỷ USD vào năm 2034.[2].

Hiện nay, Việt Nam có hơn 3.000 doanh nghiệp logistics, trong đó 89% là doanh nghiệp trong nước và phần lớn là doanh nghiệp vừa và nhỏ (khoảng 95%), tuy nhiên, họ chỉ nắm giữ khoảng 30% thị phần. Các doanh nghiệp nước ngoài chiếm ưu thế trong phần còn lại, đặc biệt là ở các phân khúc giá trị cao như logistics chuỗi cung ứng lạnh. Chi phí logistics của Việt Nam vẫn ở mức cao, khoảng 18% GDP, cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu là 14% và cao hơn các nước như Singapore (8,5%) và Thái Lan (15,5%).[3].

Six Digital Maturity Levels of Logistics businesses

Nguồn: B&Company biên soạn từ Báo cáo của Bộ Công Thương

Một khảo sát toàn quốc với 464 doanh nghiệp logistics cho thấy ngành logistics Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi số. Hơn 90% doanh nghiệp vẫn đang trong quá trình số hóa cơ bản (Cấp độ 1-2), trong đó Cấp độ 2 - Kết nối cơ bản chiếm 73,5%. Chỉ một số ít doanh nghiệp đã đạt đến giai đoạn nâng cao: 5% (Cấp độ 3 - Trực quan hóa) và một số rất ít 0,4% đạt Cấp độ 6 - Khả năng thích ứng.[4]Những phát hiện này làm nổi bật khoảng cách đáng kể về mức độ trưởng thành kỹ thuật số mà các công ty hậu cần phải thu hẹp để nâng cao khả năng cạnh tranh và áp dụng các công nghệ như AI, tối ưu hóa dựa trên GPS và Hệ thống quản lý vận tải (TMS), một nền tảng phần mềm giúp các công ty lập kế hoạch, thực hiện và tối ưu hóa việc vận chuyển hàng hóa bằng cách quản lý hoạt động vận chuyển, định tuyến, lựa chọn hãng vận chuyển, đặt hàng, theo dõi và lập chứng từ vận chuyển.

Mức độ chuyển đổi số hiện tại của các doanh nghiệp dịch vụ logistics tại Việt Nam

100% = 464 công ty logistics

Nguồn: Báo cáo Logistics Việt Nam 2023

Ngoài ra, mặc dù Hệ thống quản lý vận tải (TMS), Hệ thống quản lý kho (WMS) và Hệ thống quản lý đơn hàng (OMS) có tiềm năng phát triển mạnh mẽ, nhưng việc áp dụng chúng vẫn còn hạn chế, với lần lượt chỉ có 11,0%, 10,1% và 6,3% công ty được khảo sát sử dụng chúng.

Software currently used by logistics service enterprises in Vietnam

100% = 464 công ty logistics

Nguồn: Báo cáo Logistics Việt Nam 2023

Tình hình áp dụng TMS trong vận tải đường bộ

Vận tải đường bộ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong ngành logistics Việt Nam, chiếm hơn 701 tấn/năm tổng khối lượng hàng hóa vận chuyển nội địa. Trong quý 1/2025, vận tải hàng hóa đường bộ ước đạt 525,8 triệu tấn, tăng 16,21 tấn/năm, trong khi doanh thu vận tải hàng hóa đạt 31,9 tỷ tấn/km, tăng 5,91 tấn/năm so với cùng kỳ năm trước.[5]Hơn nữa, vận tải đường bộ vẫn là phân khúc chính áp dụng công nghệ tối ưu hóa tuyến đường TMS, GPS và AI.

Việc áp dụng TMS tại Việt Nam bắt đầu từ các công ty 3PL lớn và các công ty giao nhận quốc tế, nhưng đang dần mở rộng sang các công ty vận tải, nhà phân phối và bán lẻ nội địa. Thực tế cho thấy các giải pháp xếp dỡ, điều phối và lập kế hoạch tuyến đường dựa trên TMS giúp giảm đáng kể thời gian lập kế hoạch, quy mô đội xe và tổng quãng đường vận chuyển, đồng thời hỗ trợ các chức năng như bằng chứng giao hàng điện tử và báo cáo hoạt động chi tiết.[6].

Mặc dù sự quan tâm đến TMS trong lĩnh vực vận tải đường bộ/logistics của Việt Nam đang tăng lên, nhưng việc áp dụng vẫn còn khiêm tốn và không đồng đều, chủ yếu tập trung ở các đội xe lớn hoặc 3PL thay vì các hãng vận tải nhỏ lẻ. Theo khảo sát do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố vào tháng 3 năm 2024, 731 tấn hàng hóa (TP3T) của các doanh nghiệp logistics vừa và lớn đã áp dụng Hệ thống Quản lý Vận tải (TMS), tăng từ 581 tấn hàng hóa (TP3T) vào năm 2021.[7]Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn đang ở giai đoạn số hóa ban đầu (ví dụ: theo dõi GPS và bảng tính) thay vì TMS đầy đủ với tối ưu hóa tuyến đường, phân tích và tích hợp hệ thống.

Theo dõi GPS và thâm nhập viễn thông

Thị trường Quản lý đội tàu Việt Nam được định giá 71,72 triệu đô la vào năm 2024 và có khả năng tăng trưởng ở tốc độ CAGR là 11.39% từ năm 2024 đến năm 2032[8]. Một mô hình quản lý đội xe tại Việt Nam – thị trường thiết bị theo dõi GPS đang phát triển nhanh chóng, được thúc đẩy bởi hoạt động vận tải và logistics ngày càng tăng, nhu cầu quản lý đội xe ngày càng tăng, và quá trình chuyển đổi số rộng rãi trong thương mại điện tử và cơ sở hạ tầng. Công nghệ GPS đã trở nên thiết yếu cho việc tối ưu hóa lộ trình, khả năng hiển thị theo thời gian thực và kiểm soát vận hành trên nhiều lĩnh vực. Thị trường thiết bị theo dõi GPS được định giá khoảng 28,65 triệu đô la Mỹ vào năm 2024, chiếm 40% giá trị thị trường quản lý đội xe tại Việt Nam và dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ CAGR mạnh mẽ là 11,98% từ năm 2025 đến năm 2032.

Thị trường quản lý đội tàu Việt Nam (2024 – 2032)

Đơn vị = Triệu đô la Mỹ

Nguồn: Cầu dữ liệu

Thị trường theo dõi GPS được giới thiệu bởi cả các thương hiệu toàn cầu (Teltonika, Queclink, v.v.) và các nhà cung cấp trong nước như Vietmap, Taris và Khánh Hội, được hỗ trợ bởi các nhà cung cấp phần mềm như Smartlog và EMDDI. Theo dõi GPS hiện là tiêu chuẩn trên hầu hết các đội xe đường dài và đô thị, cho phép giám sát thời gian thực, phân tích hành vi của tài xế, quản lý nhiên liệu và tích hợp liền mạch với các công cụ định tuyến TMS và AI. Quy định về vận tải đường bộ tại Việt Nam yêu cầu các phương tiện thương mại phải lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và thiết bị theo dõi GPS, thúc đẩy sự phát triển của một hệ sinh thái viễn thông địa phương mạnh mẽ. Bên cạnh đó, do Việt Nam chủ yếu là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhiều đơn vị vận tải đường bộ là các đội xe nhỏ hoặc là tài xế chủ sở hữu vẫn quản lý điều độ bằng điện thoại, bảng tính và GPS cơ bản.

Vai trò mới nổi của AI trong việc tối ưu hóa tuyến đường

Việt Nam cũng đang trở thành một trung tâm năng động cho đổi mới logistics thông minh, với các nền tảng như Abivin vRoute cung cấp các giải pháp định tuyến xe dựa trên AI, giúp giảm khoảng cách, thời gian lập kế hoạch và mức tiêu thụ nhiên liệu. Bộ Khoa học và Công nghệ đã công nhận Abivin vRoute là một sáng kiến logistics thông minh hàng đầu, góp phần giảm khí thải và nâng cao hiệu quả vận tải đường bộ.

Tuy nhiên, tối ưu hóa tuyến đường bằng AI chỉ được các 3PL hàng đầu, các hãng vận tải lớn và các công ty am hiểu công nghệ sử dụng, nhưng chưa được áp dụng rộng rãi trên toàn thị trường vận tải đường bộ vốn đang phân mảnh. Những hạn chế chính nằm ở cấu trúc và tổ chức chứ không chỉ thuần túy về mặt kỹ thuật. Các nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển đổi số trong lĩnh vực logistics tại Việt Nam nhấn mạnh những hạn chế về vốn, thiếu nhân lực CNTT/AI chuyên sâu, kỹ năng số thấp ở nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, và tích hợp hệ thống yếu kém là những rào cản chính.[9].

Nhìn chung, việc sử dụng TMS, GPS và AI trong nước để tối ưu hóa lộ trình vận tải đường bộ đang nhanh chóng chuyển từ các dự án thí điểm sang áp dụng rộng rãi trong các đội xe lớn hơn, mặc dù mức độ trưởng thành về mặt kỹ thuật số trong các công ty vận tải nhỏ hơn vẫn còn hạn chế.

Những người áp dụng chính TMS, GPS và AI trong việc tối ưu hóa tuyến đường vận tải đường bộ

Tối ưu hóa tuyến đường dựa trên AI là giải pháp tiên tiến nhất trong số các công ty logistics thương mại điện tử đang phát triển nhanh chóng như Viettel Post, GHN, Shopee Express, Ninja Van, J&T Express, và các nhà khai thác toàn cầu như DHL và FedEx, tất cả đều kết hợp TMS, viễn thông GPS và AI để quản lý mạng lưới giao hàng phức tạp, khối lượng lớn. Các 3PL truyền thống, bao gồm Transimex, Gemadept, Vinafco và AL, đã áp dụng rộng rãi TMS và GPS nhưng mới chỉ bắt đầu tích hợp phân tích hoặc định tuyến dựa trên AI. Điều này cho thấy một xu hướng rõ ràng: AI được áp dụng mạnh mẽ nhất ở những nơi có mật độ giao hàng và độ nhạy thời gian cao nhất, trong khi các nhà cung cấp vận tải đường bộ thông thường vẫn tập trung vào các công cụ kỹ thuật số nền tảng.

Tổng hợp của B&Company

Các động lực chính của chuyển đổi số

Thương mại điện tử và giao hàng trong ngày đang thúc đẩy nhu cầu tối ưu hóa tuyến đường

Ngành thương mại điện tử Việt Nam đang phát triển nhanh chóng, dự kiến đạt 57 tỷ đô la vào năm 2025[10] đã làm gia tăng nhu cầu về quy hoạch tuyến đường hiệu quả. Sự gia tăng đột biến về khối lượng bưu kiện đã tạo ra mạng lưới giao hàng chặng cuối dày đặc hơn, tần suất trả hàng cao hơn và các tuyến đường giao hàng đô thị ngày càng phức tạp. Trong bối cảnh này, các công ty 3PL lớn, hãng vận tải chuyển phát nhanh và nhà bán lẻ trực tuyến đã sớm áp dụng nền tảng TMS nội địa và các công cụ tối ưu hóa tuyến đường dựa trên AI để giảm thiểu việc giao hàng thất bại và giảm thiểu số dặm trống.

Chuyển đổi số và hậu cần xanh

Đồng thời, mục tiêu phát triển logistics quốc gia đến năm 2030 nhấn mạnh việc giảm chi phí logistics xuống còn 16-18% GDP[11], tăng cường thuê ngoài và cải thiện hiệu quả ngành. Định hướng chính sách này khuyến khích các doanh nghiệp logistics đẩy nhanh chuyển đổi số, đặc biệt thông qua AI, phân tích dữ liệu và hệ thống lập kế hoạch tuyến đường tự động, giúp giảm tiêu thụ nhiên liệu và hỗ trợ logistics xanh và cam kết phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam. Các biện pháp này đặt TMS, GPS và AI làm trọng tâm cho cả mục tiêu tiết kiệm chi phí vận hành và bảo vệ môi trường.

Thắt chặt quy định và thực thi thông qua dữ liệu GPS

Việc thắt chặt quy định cũng định hình hành vi thị trường. Các quy định chặt chẽ hơn về giờ lái xe, tốc độ quá mức và giới hạn tải trọng xe ngày càng phụ thuộc vào dữ liệu giám sát hành trình thu thập từ GPS để thực thi. Điều này thúc đẩy các công ty vận tải áp dụng các giải pháp viễn thông và TMS đáng tin cậy hơn, có khả năng tạo ra hồ sơ kỹ thuật số tuân thủ. Nó cũng củng cố sự quan tâm đến các công cụ lập lịch trình thông minh và tối ưu hóa tuyến đường, giúp đội xe đáp ứng các yêu cầu pháp lý mà vẫn đảm bảo hiệu suất giao hàng đúng hạn.

Hệ sinh thái phần mềm địa phương đang phát triển

Cuối cùng, hệ sinh thái phần mềm của Việt Nam đang mở rộng, với các nhà cung cấp nội địa mới cung cấp nền tảng TMS/FMS dựa trên đám mây được thiết kế riêng cho hoạt động vận tải đường bộ địa phương. Các hệ thống này có giá cả phải chăng, tích hợp với các thiết bị GPS phổ biến tại Việt Nam và tương thích với các nền tảng hóa đơn điện tử và ERP/WMS. Các phân tích trong ngành cho thấy nhu cầu ngày càng tăng đối với các giải pháp quản lý đội xe và lập kế hoạch tuyến đường tích hợp, đặc biệt là trong số các công ty 3PL và các hãng vận tải lớn đang phải đối mặt với áp lực chi phí và yêu cầu về chất lượng dịch vụ.

Những trở ngại chính của chuyển đổi số

Chi phí cao và vốn hạn chế

Phần lớn các doanh nghiệp logistics Việt Nam là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) với năng lực tài chính eo hẹp, khiến việc chuyển đổi số trở thành một gánh nặng đáng kể. Với hai phần ba số doanh nghiệp có vốn dưới 3 tỷ đồng,[12] và do thiếu kinh phí, nhiều công ty cho rằng TMS, tin học viễn thông và định tuyến hỗ trợ AI là quá tốn kém so với nhu cầu vận hành ngắn hạn. Các hệ thống toàn diện đòi hỏi chi phí ban đầu đáng kể cho phần mềm, phần cứng, đào tạo và bảo trì liên tục, điều mà nhiều công ty thấy khó có thể chấp nhận được. Do đó, chuyển đổi số thường được coi là điều mà chỉ các doanh nghiệp lớn mới có thể theo đuổi, khiến các nhà khai thác nhỏ chậm áp dụng các công nghệ tối ưu hóa hiện đại.

Thiếu hụt lực lượng lao động có tay nghề và năng lực CNTT hạn chế

Tối ưu hóa dựa trên AI đòi hỏi năng lực CNTT mạnh mẽ, kỹ năng quản lý dự án và lực lượng lao động am hiểu kỹ thuật số - những năng lực mà nhiều công ty logistics còn thiếu. Báo cáo Logistics Việt Nam 2024 cho thấy 66,61 TP3T thiếu chuyên gia kỹ thuật số nội bộ và 53,71 TP3T gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân viên có kỹ năng kỹ thuật phù hợp. Thiếu nhân viên đủ trình độ để quản lý và tích hợp các hệ thống mới, các công ty ngần ngại triển khai các công nghệ tiên tiến như định tuyến dự đoán hoặc điều phối tự động.

Cơ sở hạ tầng kỹ thuật yếu kém và mối lo ngại về an ninh mạng

Những hạn chế về kỹ thuật cũng cản trở việc áp dụng tối ưu hóa tuyến đường dựa trên AI. Nhiều công ty logistics vẫn hoạt động trên cơ sở hạ tầng CNTT lỗi thời hoặc phân mảnh, gây khó khăn cho việc hỗ trợ trao đổi dữ liệu theo thời gian thực, tích hợp hệ thống hoặc phân tích hiệu suất cao. Những lo ngại về an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu càng khiến các công ty e ngại áp dụng các nền tảng đám mây hoặc nền tảng AI, vì họ lo ngại các vi phạm tiềm ẩn hoặc rủi ro vận hành.

Gián đoạn hoạt động, sự sẵn sàng của khách hàng và các rào cản pháp lý

Nhiều công ty logistics vẫn còn ngần ngại áp dụng các công nghệ định tuyến tiên tiến vì chuyển đổi số có thể làm gián đoạn hoạt động hàng ngày và đòi hỏi nhiều thời gian cũng như sự điều chỉnh về mặt tổ chức. Sự sẵn sàng của khách hàng cũng là một hạn chế khác, bởi nhiều đơn vị vận chuyển và đối tác vẫn đang vận hành theo quy trình thủ công, làm giảm động lực nâng cấp hệ thống của các công ty vận tải. Ngoài ra, những thay đổi thường xuyên về công nghệ và kỳ vọng ngày càng cao của khách hàng khiến các công ty khó cam kết sử dụng các công cụ số hóa lâu dài. Khuôn khổ pháp lý cũng có thể không rõ ràng hoặc chậm thích ứng, tạo ra sự không chắc chắn về việc tuân thủ và hạn chế tốc độ triển khai các giải pháp số mới.

* Lưu ý: Nếu bạn muốn trích dẫn thông tin trong bài viết này, vui lòng ghi rõ nguồn và kèm theo link bài viết để đảm bảo tôn trọng bản quyền.

[1] https://lpi.worldbank.org/international/global

[2] https://www.expertmarketresearch.com/reports/vietnam-logistics-market

[3] https://vie10.vn/2025/05/26/cong-bo-top-10-doanh-nghiep-doi-moi-sang-tao-va-kinh-doanh-hieu-qua-nam-2025-nganh-logistics/

[4] https://valoma.vn/wp-content/uploads/2023/12/Bao-cao-Logistics-Viet-Nam-2023.pdf

[5] https://www.nso.gov.vn/tin-tuc-thong-ke/2025/04/hoat-dong-van-tai-soi-dong-trong-quy-i-nam-2025/

[6] https://vynncapital.com/wp-content/uploads/2024/11/Vietnam-Logistics-Report.pdf

[7] https://valoma.vn/wp-content/uploads/2024/12/Sach-Bao-cao-Logistics-2024-full-ngay-7-12.pdf

[8] https://www.databridgemarketresearch.com/nucleus/vietnam-fleet-management-market

[9] https://www.mdpi.com/2079-9292/12/8/1825

[10] https://intech-group.vn/forecast-of-logistics-market-in-vietnam-in-the-second-half-of-2025-bv1251.htm

[11] https://logitrackvn.com/en/digital-transformation-in-vietnams-logistics-sector-2025

[12] https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/05/14/chuyen-doi-so-trong-linh-vuc-logistics-o-viet-nam/