Mua sắm thực phẩm trực tuyến trong đợt bùng phát COVID-19

15/09/2020

B&Company

COVID-19 / Thực phẩm & Đồ uống / Bán lẻ & Phân phối

Theo Sách trắng do Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số thuộc Bộ Công Thương công bố, quy mô ngành thương mại điện tử Việt Nam năm 2018 ước đạt $8,06 tỷ, tăng 30% so với năm trước. Tốc độ tăng trưởng đã tăng mạnh trong ba năm qua, so với lần lượt là 23% và 24% vào năm 2016 và 2017 (Nhandan, 2019). Sách trắng nêu rõ, gần 39,9 triệu người tiêu dùng Việt Nam đã mua sản phẩm tiêu dùng trực tuyến vào năm 2018, đóng góp $1,2 triệu doanh số bán sản phẩm.

Dịch COVID-19 diễn biến phức tạp đã tác động rất lớn đến tâm lý người dân, làm thay đổi thói quen mua sắm của nhiều người tiêu dùng Việt Nam. Không chỉ hạn chế đi lại, người dân Việt Nam còn hạn chế ra ngoài ăn uống, đến các trung tâm thương mại, chợ. Thực tế, theo bài viết “Tổng quan về dịch COVID-19 ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội Việt Nam” của B&Company, 79% cho biết, dịch COVID-19 đã và đang tác động tiêu cực đến thói quen sinh hoạt hàng ngày của họ. Lượng khách đến các trung tâm thương mại, siêu thị đã giảm từ 40-50% so với trước. Điều này khiến doanh số tại các trung tâm thương mại, siêu thị giảm 40%. Mặc dù Chính phủ Việt Nam đã kiểm soát thành công dịch bệnh trong nước tính đến tháng 5/2020, nhưng vẫn có những nguy cơ nhất định từ số ca nhập cảnh từ khách nước ngoài đến Việt Nam ngày càng tăng. Cả Chính phủ và doanh nghiệp đều khuyến khích người dân tăng cường mua sắm trực tuyến theo hướng này, hạn chế ra đường để giảm nguy cơ lây nhiễm. UBND TP.HCM cũng liên tục phát đi thông điệp “người dân ưu tiên mua sắm trực tuyến” trong những ngày gần đây. Các công ty đang ráo riết tăng cường các chương trình khuyến mãi mua sắm trực tuyến để kích cầu. Nhân dịp này, hàng loạt dịch vụ mua sắm tạp hóa trực tuyến bùng nổ đã gia nhập thị trường để cạnh tranh với các chuỗi siêu thị: 2 nền tảng gọi xe lớn nhất Grabmart (Grab) và Be đi chợ (Be). Một số dịch vụ như Chopp.vn, NowFresh (phát triển từ nền tảng giao đồ ăn Now.vn) và LoMart (do Lozi phát triển được coi là đối thủ cạnh tranh trực tiếp của Now.vn) đã ra mắt vào năm 2018.

Chuỗi siêu thị LOTTE Mart báo cáo lượng đơn hàng qua website và ứng dụng Speed L tăng từ 150-200% so với ngày thường, tăng gấp đôi, gấp ba lượng hàng hóa phân bổ cho mảng online. Cùng quan điểm, thống kê từ Saigon Co.op, một trong những đơn vị dẫn đầu thị trường trong lĩnh vực kinh doanh siêu thị, cho thấy lượng đơn hàng mua sắm qua điện thoại và website của siêu thị tăng gấp 10 lần so với ngày thường, gây ra tình trạng “tắc nghẽn mạng” thường xuyên do lượng giao dịch trực tuyến đột ngột quá tải. Chỉ trong vòng hơn 19 ngày từ đầu tháng 3/2020 đến ngày 12/3/2020, một chuỗi siêu thị lớn khác là Big C đã tiếp nhận hơn 1.000 đơn hàng, dự kiến tháng 3/2020 sẽ đạt khoảng 3.000 đơn hàng; tốc độ tăng trưởng là hơn 200% so với tháng 2/2020 (CafeF, 2020).

Theo khảo sát của B&Company về mua sắm tạp hóa trực tuyến được thực hiện vào tháng 5 năm 2020 với 200 người tiêu dùng, Vinmart, Co.op Mart và Lotte Mart là những kênh mua sắm tạp hóa trực tuyến phổ biến nhất của các siêu thị (lần lượt là 83,8%, 72,5% và 66,%); trong khi Grab Mart là dịch vụ mua sắm trực tuyến được biết đến nhiều nhất (60,8%).

Kết quả khảo sát BEAN cho thấy người tiêu dùng mua sắm thực phẩm trực tuyến chủ yếu mua thực phẩm & đồ uống và chăm sóc cá nhân, với tỷ lệ cao nhất là 69,6% dành cho các sản phẩm từ sữa. 46% người trả lời chi tiêu dưới 300.000VND/lần mua thực phẩm trực tuyến, chiếm khoảng 37,8% tổng chi tiêu cho thực phẩm. Ước tính của B&Company cho thấy, quy mô thị trường mua sắm thực phẩm trực tuyến năm 2019 tại Việt Nam (thông qua trang web/ứng dụng của siêu thị/dịch vụ giao hàng tạp hóa) chiếm khoảng $3,5 tỷ.

Khi lựa chọn một website/ứng dụng mua sắm tạp hóa trực tuyến, người tiêu dùng chủ yếu quan tâm đến giá cả và chất lượng sản phẩm (lần lượt là 73,5% và 70,6%). Đặc điểm của dịch vụ mua sắm tạp hóa trực tuyến là khi sử dụng ứng dụng, một loạt các địa chỉ giao dịch và nhận hàng thực phẩm, giao hàng tận nhà sẽ hiển thị để khách hàng thoải mái lựa chọn vị trí phù hợp nhất với mình. Mỗi loại thực phẩm đều được niêm yết rõ ràng. Giá thực phẩm trên các trang web này không chênh lệch nhiều so với giá thị trường nhưng chất lượng được đảm bảo. Thời gian mua và giao hàng cũng linh hoạt hơn. Khách hàng có thể lựa chọn khung giờ giao hàng từ 7:30 đến 19:00. Trong vòng chưa đầy 2 giờ, nhân viên sẽ giao những món đã chế biến sẵn cho khách chế biến (Baodautu, 2019). Do đó, hầu hết các doanh nghiệp đều lựa chọn giao hàng nhanh để cạnh tranh. Saigon Co.op đã lên kế hoạch điều phối nhân sự kênh giao hàng, đảm bảo thời gian giao hàng tận nhà từ 1-2 giờ đối với các đơn hàng đặt qua điện thoại và 24 – 48 giờ đối với các đơn hàng mua trên trang mua sắm điện tử. Mặt khác, GrabMart đã tận dụng hệ sinh thái vốn có từ fanpage chính của ứng dụng Grab, hệ thống đối tác, brand influencer để đưa hashtag GrabMart vào các bài đăng, nhằm thu hút sự chú ý và kích thích mong muốn trao đổi, thảo luận, sau đó là dùng thử dịch vụ của người dùng. Trong khi đó, Now đang kết nối với số lượng lớn các chuỗi cửa hàng bán lẻ/cửa hàng tạp hóa/siêu thị tiện lợi từ bình dân đến cao cấp. Ưu điểm lớn nhất là thời gian giao hàng nhanh với cước phí chấp nhận được: 15.000đ/1,5km. Ra mắt vào năm 2015, Chopp.vn nổi bật với ưu điểm giao hàng nhanh, tuy nhiên, vào mùa dịch COVID-19, nhu cầu từ người dùng cao nên người dùng phản hồi thời gian giao hàng lâu hơn dự kiến, đồng thời phí giao hàng của Chopp cũng khá cao so với mặt bằng chung (Brands Vietnam, 2020).

Theo khảo sát trực tuyến trên nền tảng BEAN Survey của B&Company, người tiêu dùng đều hài lòng với hình thức mua sắm thông minh này, tuy nhiên họ ít hài lòng nhất với phí giao hàng (3,7 trên thang điểm từ 1-5); 50% trong số những người được khảo sát quan tâm nhất đến chất lượng sản phẩm tươi sống và 60% đánh giá cao các chương trình khuyến mãi, giảm giá bổ sung cho kênh mua sắm trực tuyến.

83,5% trong số hơn 200 người trả lời BEAN SURVEY PLATFORM cho biết họ sẽ tiếp tục mua hàng tạp hóa trực tuyến trong tương lai và hơn 40% thích mua hàng tạp hóa trực tuyến hơn là ngoại tuyến. Đối với điều này, có thể dự đoán rằng thị phần mua sắm tạp hóa trực tuyến sẽ tăng đều đặn, trong khi các chợ ngoại tuyến truyền thống và các điểm mua sắm khác vẫn sẽ ổn định.

Dương Nguyên

Tài liệu tham khảo: