Trong những năm gần đây, chuyển đổi số (DX) đã tác động đáng kể đến nhiều lĩnh vực khác nhau tại Việt Nam, trong đó y tế nổi lên là một trong những lĩnh vực quan trọng nhất để ứng dụng DX. Việc áp dụng công nghệ số trong y tế đang nhanh chóng nâng cao chất lượng, hiệu quả và khả năng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe trên cả nước. Bài viết này khám phá tình hình chuyển đổi số hiện tại trong lĩnh vực y tế của Việt Nam, nêu bật những thách thức chính và giới thiệu các cơ hội và đổi mới thúc đẩy quá trình chuyển đổi này.

Bối cảnh hiện tại của chuyển đổi số trong chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam

Chi tiêu cho y tế tại Việt Nam ước tính lên tới 20 tỷ đô la vào năm 2021 và có thể tăng lên 23,3 tỷ đô la vào năm 2025 và 33,8 tỷ đô la vào năm 2030, tương đương với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) 2025-2030 là 7,6% . ^[1]

Ngành này đang trải qua quá trình chuyển đổi được thúc đẩy bởi nhu cầu ngày càng tăng đối với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng trong bối cảnh nhu cầu tăng cao do dân số già hóa và nhận thức về sức khỏe ngày càng tăng. Chính phủ Việt Nam và các khu vực tư nhân đang hợp tác để tích hợp các công nghệ số vào chăm sóc sức khỏe nhằm cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân, nâng cao hiệu quả dịch vụ và giảm chi phí chăm sóc sức khỏe.

Chính phủ Việt Nam đã triển khai các chính sách thúc đẩy chuyển đổi số trong y tế. Đáng chú ý, Quyết định số 4888/QĐ-BYT ban hành năm 2019 đã đề ra định hướng chiến lược cho hệ thống y tế thông minh và số hóa tại Việt Nam. Chính sách này vạch ra lộ trình toàn diện để số hóa y tế, nhấn mạnh vào Hồ sơ y tế điện tử (EMR) , Hệ thống thông tin bệnh viện ( HIS ) , y tế từ xa và theo dõi sức khỏe số.

TTg của Thủ tướng Chính phủ năm 2023 đã thiết lập Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược, hướng tới số hóa quản lý dữ liệu và giám sát chuỗi cung ứng trong ngành dược. Chính phủ cũng hỗ trợ phát triển quan hệ đối tác công tư (PPP) để tận dụng chuyên môn công nghệ từ các công ty tư nhân, đẩy nhanh việc triển khai DX trong ngành y tế của Việt Nam

Các lĩnh vực chính của ứng dụng DX trong chăm sóc sức khỏe

Các giải pháp số, bao gồm y học từ xa, hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR), y học từ xa và chăm sóc sức khỏe từ xa , trí tuệ nhân tạo (AI) trong chẩn đoán và điều trị , và quản lý chuỗi cung ứng số hóa, đang đi đầu trong quá trình chuyển đổi này.

Mặc dù giải pháp rất đa dạng, nhưng mức độ DX vẫn còn ở giai đoạn đầu và chưa được áp dụng rộng rãi tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe.

Hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR) và Quản lý dữ liệu bệnh nhân

Nguồn: VNExpress

Một trong những ứng dụng DX thiết yếu trong chăm sóc sức khỏe là việc áp dụng hệ thống EHR và EMR. Theo truyền thống, dữ liệu bệnh nhân tại Việt Nam được quản lý trên giấy tờ, dẫn đến các vấn đề như phân mảnh dữ liệu, mất thông tin và quản lý tài nguyên không hiệu quả. Thông qua DX, các bệnh viện có thể hợp nhất dữ liệu bệnh nhân thành một nền tảng duy nhất, an toàn mà các chuyên gia chăm sóc sức khỏe được ủy quyền có thể truy cập. Quá trình chuyển đổi kỹ thuật số này cho phép chẩn đoán nhanh hơn, lập kế hoạch điều trị cá nhân hóa hơn và cải thiện tổng thể việc chăm sóc bệnh nhân.

Y học từ xa và chăm sóc sức khỏe từ xa

Nguồn: Bộ Y Tế

Y học từ xa ngày càng trở nên phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19. Dịch vụ kỹ thuật số này cho phép bệnh nhân tham khảo ý kiến bác sĩ từ xa, giảm nhu cầu khám trực tiếp và giảm bớt gánh nặng cho các bệnh viện đông đúc. Đối với những người sống ở vùng nông thôn hoặc vùng sâu vùng xa, y học từ xa là một đường dây cứu sinh, cung cấp quyền truy cập vào tư vấn y tế chuyên khoa mà không gặp phải những thách thức về mặt hậu cần khi đi lại. Bộ Y tế đã chấp thuận việc mở rộng các nền tảng y học từ xa, hiện được hỗ trợ bởi các ứng dụng của khu vực tư nhân, cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho hàng triệu công dân Việt Nam.

Trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán và điều trị

Nguồn: Hanoimoi

Trí tuệ nhân tạo đang tạo ra tác động sâu sắc đến chẩn đoán và điều trị, đặc biệt là trong X quang và bệnh lý. Các thuật toán AI phân tích hình ảnh y tế với độ chính xác đáng kinh ngạc, hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán các tình trạng như ung thư, bệnh tim mạch và rối loạn hô hấp. Hơn nữa, phân tích dự đoán do AI cung cấp có thể đánh giá các yếu tố rủi ro của bệnh nhân và đề xuất các biện pháp phòng ngừa, phù hợp với sự chuyển dịch của Việt Nam sang chăm sóc sức khỏe phòng ngừa. AI cũng hỗ trợ ra quyết định theo thời gian thực, cho phép các chuyên gia chăm sóc sức khỏe đưa ra chẩn đoán chính xác và kịp thời hơn, cuối cùng là cứu sống người bệnh.

Quản lý chuỗi cung ứng chăm sóc sức khỏe

Việc số hóa quản lý chuỗi cung ứng trong chăm sóc sức khỏe giải quyết tình trạng thiếu hiệu quả trong quản lý hàng tồn kho, phân phối và phân bổ nguồn lực. Với các công cụ số, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể theo dõi tốt hơn mức tồn kho, dự đoán tình trạng thiếu hụt và tối ưu hóa hậu cần để đảm bảo nguồn cung cấp và thuốc quan trọng luôn sẵn có. Việc sử dụng công nghệ blockchain cũng đã được khám phá để tăng cường tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc trong chuỗi cung ứng dược phẩm, giải quyết mối lo ngại về thuốc giả, vốn vẫn là một thách thức trong hệ thống chăm sóc sức khỏe của Việt Nam.

Dịch vụ lấy bệnh nhân làm trung tâm và E-Pharmacy

Nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tiện lợi đã thúc đẩy sự phát triển của các nền tảng hiệu thuốc điện tử tại Việt Nam. Với sự gia tăng của mua sắm trực tuyến và thương mại điện tử, bệnh nhân hiện có thể mua thuốc và các sản phẩm chăm sóc sức khỏe từ các hiệu thuốc được cấp phép trực tuyến, với dịch vụ giao hàng tận nhà. Ứng dụng DX này không chỉ cải thiện khả năng truy cập mà còn tăng cường tuân thủ quy định bằng cách tạo ra hồ sơ có thể theo dõi về việc phân phối thuốc. Hơn nữa, các công cụ kỹ thuật số cho phép các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe thu hút bệnh nhân hiệu quả hơn, cung cấp các ứng dụng di động để lên lịch hẹn, chăm sóc theo dõi và theo dõi sức khỏe theo thời gian thực.

Một số công ty nổi bật trong DX chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam

Tại Việt Nam, cả doanh nghiệp trong nước và FDI đều tham gia vào thị trường. Các công ty viễn thông nhà nước lớn như FPT, VNPT, Viettel đã đầu tư vào hệ thống quản lý dữ liệu y tế và AI. Bên cạnh các công ty nhà nước, các công ty tư nhân lớn hoặc Start- up cũng đã phát triển năng động nhiều giải pháp.

• – Tập đoàn FPT : Là một tập đoàn CNTT lớn của Việt Nam, FPT cung cấp các dịch vụ chuyển đổi số, bao gồm chẩn đoán bằng AI và quản lý dữ liệu, tại nhiều bệnh viện và phòng khám khác nhau.
• – Tập đoàn Viettel : Nền tảng chăm sóc sức khỏe của Viettel, Viettel Telehealth, cung cấp dịch vụ khám bệnh từ xa trên toàn quốc, tiếp cận những khu vực chưa được phục vụ đầy đủ với dịch vụ tư vấn từ xa đáng tin cậy.
• – VNPT : Nhà cung cấp dịch vụ viễn thông nhà nước hỗ trợ số hóa tại các bệnh viện và phòng khám, tập trung vào tích hợp EMR và HIS.
• – Vingroup : Là một phần của Vingroup , Vinmec đã dẫn đầu việc áp dụng kỹ thuật số trong chẩn đoán và y tế từ xa, ứng dụng AI để phân tích hình ảnh và thúc đẩy chăm sóc lấy bệnh nhân làm trung tâm. Công ty khác – Vinbrain đang cung cấp các sản phẩm dựa trên AI và IoT hỗ trợ chẩn đoán và quản lý dữ liệu.

Những thách thức đối với chuyển đổi số trong chăm sóc sức khỏe

Mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể, quá trình chuyển đổi số trong hệ thống chăm sóc sức khỏe của Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều trở ngại.

Thiếu cơ sở hạ tầng: Nhiều bệnh viện, đặc biệt là ở các vùng nông thôn, thiếu cơ sở hạ tầng cần thiết để hỗ trợ các giải pháp kỹ thuật số tiên tiến. Việc truy cập hạn chế vào internet tốc độ cao, cơ sở hạ tầng CNTT không đầy đủ và hạn chế về ngân sách cản trở việc triển khai các hệ thống kỹ thuật số. Mặc dù chính phủ đã đầu tư vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe, nhưng khoảng cách số vẫn là một thách thức đáng kể.

Mối quan tâm về quyền riêng tư dữ liệu và an ninh mạng: Với việc số hóa hồ sơ bệnh nhân và sự phụ thuộc ngày càng tăng vào lưu trữ dữ liệu trên nền tảng đám mây, quyền riêng tư dữ liệu và an ninh mạng đã trở thành mối quan tâm hàng đầu. Hồ sơ bệnh án của bệnh nhân rất nhạy cảm và bất kỳ vi phạm nào cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Đảm bảo an ninh dữ liệu và tuân thủ các tiêu chuẩn bảo mật dữ liệu quốc tế sẽ đòi hỏi các quy định chặt chẽ hơn, khuôn khổ an ninh mạng mạnh mẽ và giám sát thường xuyên.

Thiếu hụt chuyên gia có tay nghề: Việc triển khai thành công các hệ thống chăm sóc sức khỏe số đòi hỏi các chuyên gia y tế và CNTT có tay nghề cao, những người có thể xử lý các công cụ và công nghệ số phức tạp. Tuy nhiên, Việt Nam hiện đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt các chuyên gia như vậy, điều này có thể làm chậm tốc độ chuyển đổi số trong chăm sóc sức khỏe. Đào tạo nhân viên y tế về các hệ thống và công nghệ mới là điều cần thiết để tối đa hóa lợi ích của DX.

Sự kháng cự với sự thay đổi: Việc thích ứng với các quy trình số có thể là thách thức đối với những nhân viên y tế đã quen với các phương pháp truyền thống. Thường có sự phản kháng với sự thay đổi, đặc biệt là ở những nhân viên lớn tuổi, do không quen với các công nghệ mới. Rào cản văn hóa này đối với việc áp dụng DX cần được giải quyết thông qua các chương trình đào tạo phù hợp và các chiến lược quản lý thay đổi.

Cơ hội và tương lai của DX trong chăm sóc sức khỏe

Tiềm năng chuyển đổi số trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe của Việt Nam là rất lớn. Khi chính phủ và khu vực tư nhân tiếp tục đầu tư vào DX, hệ thống chăm sóc sức khỏe dự kiến sẽ trở nên hiệu quả hơn, dễ tiếp cận hơn và lấy bệnh nhân làm trung tâm. Một số cơ hội đầy hứa hẹn cho DX trong chăm sóc sức khỏe bao gồm:

Trải nghiệm của bệnh nhân được nâng cao và chăm sóc cá nhân: Với các công cụ kỹ thuật số, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể cung cấp các kế hoạch điều trị được cá nhân hóa và thu hút bệnh nhân thông qua các ứng dụng sức khỏe di động, cải thiện trải nghiệm chung của bệnh nhân. Các dịch vụ y tế từ xa và dược phẩm điện tử giúp chăm sóc sức khỏe dễ tiếp cận hơn, đặc biệt là đối với những người ở vùng sâu vùng xa. Sự chuyển dịch này hướng tới dịch vụ chăm sóc lấy bệnh nhân làm trung tâm sẽ nâng cao sự hài lòng của bệnh nhân và thúc đẩy kết quả sức khỏe tích cực.

Tăng trưởng trong lĩnh vực công nghệ y tế: Nhu cầu ngày càng tăng đối với các giải pháp chăm sóc sức khỏe kỹ thuật số mang đến cơ hội tăng trưởng cho các công ty khởi nghiệp công nghệ y tế và các nhà cung cấp công nghệ. Các công ty chuyên về AI, phân tích dữ liệu và nền tảng y tế từ xa có khả năng phát triển mạnh mẽ trong thị trường mới nổi này. Khi quan hệ đối tác giữa các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và các công ty công nghệ mở rộng, hệ sinh thái công nghệ y tế của Việt Nam sẽ trở thành một yếu tố đóng góp quan trọng cho đất nước

[1] https://theinvestor.vn/vietnam-health-expenditure-to-reach-338-bln-in-2030-analysts-d8561.html

Đọc thêm những bài phân tích khác