Việt Nam từ lâu đã là một nhân tố quan trọng trên thị trường nông sản toàn cầu, với ngành trái cây và rau quả liên tục thể hiện khả năng phục hồi và tăng trưởng. Năm 2024, ngành này tiếp tục phát triển mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi những thành tựu đáng chú ý trong xuất khẩu sầu riêng.

Tổng quan về sản xuất trái cây và rau quả

Sản lượng rau quả của Việt Nam năm 2024 chứng kiến một quỹ đạo tích cực, dựa trên sự tăng trưởng ổn định được quan sát thấy trong những năm gần đây. So với năm 2023, tổng sản lượng rau quả tăng khoảng 3,7% [1], được thúc đẩy bởi điều kiện khí hậu thuận lợi và việc áp dụng các công nghệ nông nghiệp tiên tiến. Tổng diện tích dành cho việc trồng cây ăn quả và rau đã tăng đáng kể, với tổng diện tích trồng riêng sầu riêng đạt hơn 151.000 ha vào năm 2024, tăng trưởng đáng kể so với chỉ 71.000 ha vào năm 2020. [2]

Diện tích sản xuất sầu riêng tại Việt Nam từ năm 2019 đến năm 2024

Đơn vị: 1.000 ha

Nguồn: thanhnien.vn [3]

Đồng bằng sông Cửu Long vẫn là vùng sản xuất rau quả chủ lực, chiếm gần 60% tổng kim ngạch xuất khẩu trái cây của cả nước.[4]. Được biết đến với đất đai màu mỡ và nguồn nước dồi dào, khu vực này sản xuất các loại cây trồng chính như xoài, chuối và thanh long. Trong khi đó, Tây Nguyên đã trở thành trung tâm của các loại cây trồng có giá trị cao như sầu riêng, bơ và cà phê, được hưởng lợi từ khí hậu mát mẻ và đất núi lửa. Các khu vực phía Bắc cũng đóng vai trò quan trọng, đặc biệt là trong sản xuất vải và nhãn.

Sầu riêng nổi lên như một ví dụ điển hình về thành công của ngành nông nghiệp Việt Nam. Năm 2024, sản lượng sầu riêng đạt mức ấn tượng 1,43 triệu tấn, tăng gần 25% so với cùng kỳ năm trước. [5] Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi việc mở rộng diện tích canh tác và cải thiện các phương pháp canh tác. Nông dân ở Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long ngày càng chuyển sang trồng sầu riêng do giá trị thị trường cao và tiềm năng xuất khẩu.

Hình ảnh thu hoạch sầu riêng ở Việt Nam

Nguồn: laodong.vn

Tình hình xuất khẩu rau quả của Việt Nam

Xuất khẩu rau quả của Việt Nam năm 2024 tăng trưởng ấn tượng, với tổng giá trị xuất khẩu ước đạt hơn $7,1 triệu USD, tăng đáng kể so với mức $4,5 tỷ USD của năm 2023. [6] Hiệu suất mạnh mẽ này nhấn mạnh khả năng của đất nước trong việc đáp ứng nhu cầu toàn cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao. Các chuyên gia dự đoán rằng doanh thu xuất khẩu có thể vượt quá $8 tỷ vào năm 2025 nếu quỹ đạo tăng trưởng này tiếp tục.

Trung Quốc tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm hơn 60% tổng giá trị xuất khẩu. Các thị trường lớn khác bao gồm Hoa Kỳ, Nhật Bản và Liên minh châu Âu. Các quốc gia này đã chứng minh nhu cầu mạnh mẽ đối với trái cây và rau quả của Việt Nam do chất lượng, giá cả cạnh tranh và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn quốc tế.

Thị trường xuất khẩu rau quả chính của Việt Nam năm 2024

100% = 7,1 tỷ USD

Nguồn: Infographic.vn [7]

Trong số nhiều loại trái cây xuất khẩu, sầu riêng đã trở thành tâm điểm chú ý vào năm 2024. Chỉ riêng giá trị xuất khẩu của loại trái cây này dự kiến sẽ vượt quá $3 tỷ, đánh dấu một thành tích phá kỷ lục. Thành công này có thể là nhờ những nỗ lực chung của Việt Nam nhằm đáp ứng các yêu cầu nhập khẩu nghiêm ngặt của Trung Quốc, bao gồm tuân thủ Thực hành Nông nghiệp Tốt (GAP) và tăng cường hệ thống truy xuất nguồn gốc. Hơn nữa, nhu cầu tăng đột biến của Trung Quốc đã biến sầu riêng thành cây trồng xuất khẩu chiến lược, khuyến khích đầu tư vào trồng trọt và hậu cần. Các mặt hàng xuất khẩu chính khác bao gồm thanh long (435 triệu đô la [8]), chuối (350 triệu đô la Mỹ[9]), xoài (hơn 308 triệu USD[10]) cũng như các sản phẩm chế biến như rau đông lạnh và trái cây đóng hộp.

Kim ngạch xuất khẩu sầu riêng từ năm 2020 đến năm 2024

Đơn vị: tỷ USD

Nguồn: 60shomnay.vn [11]

Cơ hội và thách thức

Ngành rau quả của Việt Nam tiếp tục cho thấy sự tăng trưởng đầy hứa hẹn vào năm 2024, mở ra nhiều cơ hội cho tương lai. Một xu hướng đáng chú ý là sự chuyển dịch sang sản xuất rau quả an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP và các tiêu chuẩn quốc tế khác. Sự chuyển dịch này hướng tới các sản phẩm chất lượng cao hơn và an toàn hơn, định vị Việt Nam trên thị trường toàn cầu và đặt ra con đường phát triển bền vững trong tương lai. Định hướng của chính phủ nhằm khuyến khích sản xuất và xuất khẩu các loại rau quả chất lượng cao càng củng cố thêm xu hướng này, tạo động lực cho người trồng trọt và xuất khẩu nâng cao hoạt động của mình. Ngoài ra, khi khối lượng xuất khẩu tăng lên, các lĩnh vực kho lạnh và vận tải cũng tăng theo, nhấn mạnh tiềm năng tăng trưởng của họ trong việc hỗ trợ xuất khẩu nông sản.

Sự phổ biến của các loại trái cây cao cấp như sầu riêng tiếp tục mang lại triển vọng sinh lợi cho nông dân và nhà xuất khẩu Việt Nam. Nhu cầu cao, đặc biệt là từ Trung Quốc, kết hợp với giá cả thuận lợi, đã thúc đẩy đầu tư vào canh tác và chế biến sau thu hoạch. Bằng cách tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu quốc tế, Việt Nam có thể củng cố vị thế là một nhà xuất khẩu nổi bật của các loại trái cây được ưa chuộng như sầu riêng.

Bất chấp những cơ hội này, thách thức vẫn còn. Một vấn đề quan trọng là giá trị gia tăng hạn chế của hàng xuất khẩu Việt Nam, vì ngành này chủ yếu tập trung vào các sản phẩm thô với chế biến và đóng gói tối thiểu. Nâng cao năng lực chế biến và đóng gói giá trị cao là rất quan trọng để tối đa hóa lợi nhuận và phạm vi tiếp cận thị trường. Biến đổi khí hậu cũng gây ra những mối đe dọa liên tục, với các sự kiện thời tiết khắc nghiệt và thiên tai có khả năng làm gián đoạn chu kỳ sản xuất. Hơn nữa, việc điều hướng các quy định nhập khẩu nghiêm ngặt tại các thị trường trọng điểm đòi hỏi phải đầu tư liên tục vào cơ sở hạ tầng và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm nghiêm ngặt, chẳng hạn như các yêu cầu về kiểm dịch thực vật của Trung Quốc.

Cuối cùng, Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các nước xuất khẩu đã thành danh như Thái Lan và Philippines, đặc biệt là ở thị trường sầu riêng và chuối. Để duy trì lợi thế cạnh tranh, Việt Nam phải đầu tư vào đổi mới, nâng cao thương hiệu và áp dụng các chiến lược tiếp thị hiệu quả để phân biệt sản phẩm của mình trên trường quốc tế.

Phần kết luận

Ngành rau quả của Việt Nam vào năm 2024 đã chứng minh là một ngành năng động và có khả năng phục hồi, đạt được sự tăng trưởng đáng kể về cả sản xuất và xuất khẩu. Thành công nổi bật của sầu riêng minh họa cho khả năng của đất nước trong việc tận dụng các cơ hội mới nổi và thích ứng với nhu cầu thị trường đang thay đổi. Trong khi những thách thức như biến đổi khí hậu và cạnh tranh vẫn còn tồn tại, cam kết của Việt Nam về chất lượng, tính bền vững và đổi mới sáng tạo sẽ định vị tốt cho thành công liên tục.

Khi nhu cầu toàn cầu về các sản phẩm nông nghiệp tươi và chế biến tăng lên, Việt Nam có tiềm năng tăng cường hơn nữa sự hiện diện của mình trên thị trường quốc tế. Bằng cách giải quyết các thách thức và tận dụng các cơ hội, ngành trái cây và rau quả của đất nước có thể tiếp tục phát triển mạnh mẽ, với sầu riêng dẫn đầu như một biểu tượng cho sự xuất sắc trong nông nghiệp của mình.

[1] https://thongtincongthuong.vn/phan-tich-tinh-hinh-cung-cau-va-du-bao-mat-hang-rau-cu-thang-11-va-11-thang-nam-2024/

[2] https://daidoanket.vn/ha-nhiet-con-sot-mo-rong-dien-tich-sau-rieng-10279727.html

[3] https://thanhnien.vn/nhieu-nong-san-bi-ap-luc-tu-sau-rieng-185240801224951922.htm

[4] https://www.fas.usda.gov/data/vietnam-vietnamese-fruit-production-and-exports-confront-challenges-salinity-intrusion-and?

[5] https://znews.vn/sau-rieng-lap-ky-luc-nong-dan-chia-nhau-hang-chuc-nghin-ty-dong-post1525620.html

[6] Xuất khẩu rau quả năm 2024 lập kỷ lục 7,12 tỷ USD, dự báo sẽ vượt ngưỡng 8 tỷ USD trong năm 2025 – Nhịp sống kinh tế Việt Nam & Thế giới

[7] https://infographics.vn/interactive-thi-truong-xuat-khau-rau-qua-chinh-cua-viet-nam-nam-2024/214303.vna

[8] https://kinhtedothi.vn/xuat-khau-rau-qua-nam-2024-thang-lon.html

[9] https://thuongmaibiengioimiennui.gov.vn/

[10] https://thuonghieuquocgia.congthuong.vn/xuat-khau-xoai-cua-viet-nam-tang-435-366315.html

[11] https://60shomnay.vn/xuat-khau-sau-rieng-viet-nam-can-moc-3-ty-usd.html

Đọc các bài viết khác