Trong những năm gần đây, ngành đồ uống tại Việt Nam đã chứng kiến sự thay đổi với sự quan tâm ngày càng cao của người tiêu dùng đối với các sản phẩm đồ uống có lợi cho sức khỏe. Khi người tiêu dùng ưu tiên cải thiện sức khỏe và lối sống, nhu cầu về các sản phẩm lành mạnh, đặc biệt là đồ uống như nước uống bù khoáng, trà hữu cơ, nước trái cây và sữa hạt đã tăng vọt.

Thị trường đồ uống Việt Nam những năm gần đây

Năm 2023, thị trường đồ uống của Việt Nam đạt tổng doanh thu 756 triệu đô la, tăng nhẹ 5% so với năm 2022 và dự kiến sẽ tăng trưởng hơn nữa vào năm 2024, đạt 873 triệu đô la. Năm 2023, đồ uống không cồn (như nước đóng chai, nước ép, cà phê & trà pha sẵn và nước giải khát) chiếm 61% tổng doanh thu, tiếp theo là 25% đồ uống nóng (như cà phê, ca cao, trà) và 14% còn lại từ đồ uống có cồn (như bia, rượu).

Thị trường đồ uống tại Việt Nam theo doanh thu

Nguồn: Statista

Nhìn chung, thị trường đồ uống Việt Nam đã có sự chuyển dịch rõ rệt, với doanh thu từ đồ uống có cồn liên tục giảm trong những năm gần đây. Một trong những lý do là do Chính phủ Việt Nam đã có những bước đi quyết liệt để tăng mức phạt vi phạm giao thông liên quan đến rượu bia lên gấp mười lần, từ 24 đô la Mỹ lên 315 đô la Mỹ [1]theo quy định tại Nghị định số 100/2019/NĐ-CP [2].

Xu hướng tiêu dùng đồ uống lành mạnh của người Việt Nam

Với sự tăng trưởng nhanh chóng của thị trường đồ uống tại Việt Nam, đặc biệt là đồ uống không cồn và đồ uống nóng, thị trường đồ uống có lợi cho sức khỏe cũng được dự đoán sẽ tăng trưởng mạnh do một số yếu tố: (1) Thu nhập bình quân đầu người hàng tháng tại Việt Nam liên tục được cải thiện, với thu nhập bình quân đầu người tại khu vực thành thị tăng từ 5,6 triệu đồng năm 2018 lên 6,3 triệu đồng năm 2023. Thu nhập tại khu vực nông thôn cũng tăng đáng kể, đạt 4,2 triệu đồng/tháng, tăng 40% so với năm 2018. [3]Sự tăng trưởng thu nhập này đã giúp người tiêu dùng cải thiện thói quen mua sắm, ngày càng lựa chọn các sản phẩm có lợi cho sức khỏe. (2) Việt Nam hiện đang phải đối mặt với vấn đề sức khỏe liên quan đến tình trạng béo phì ở trẻ em và tiểu đường ở người lớn. Tỷ lệ thừa cân và béo phì đã tăng hơn gấp đôi, từ 8,5% năm 2010 lên hơn 19% vào năm 2020 [4]. Đối với người lớn, tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường đã tăng gấp đôi chỉ trong một thập kỷ, từ 3,2% vào năm 2011 lên 6,1% vào năm 2021. [5]Điều này khiến nhiều người Việt Nam chuyển sang các lựa chọn đồ uống lành mạnh hơn để thay thế và giảm tiêu thụ đồ uống có đường để duy trì sức khỏe tốt hơn.

Các loại đồ uống tốt cho sức khỏe được ưa chuộng tại Việt Nam có thể kể đến như nước uống bù khoáng/nước ion kiềm, sinh tố/nước ép trái cây, sữa hạt dinh dưỡng, đồ uống detox, với nhiều sản phẩm đa dạng, không chỉ từ các công ty trong nước mà còn từ nhiều công ty nước ngoài tham gia vào thị trường đầy triển vọng này.

Một số thương hiệu đồ uống có lợi sức khỏe phổ biến tại Việt Nam

Nguồn: Tổng hợp của B&Company

Về sở thích của người tiêu dùng, giới trẻ Việt Nam ngày càng quan tâm đến đồ uống lành mạnh hơn các lựa chọn đồ uống khác. Trong một cuộc khảo sát gần đây về đồ uống lành mạnh phổ biến, 34% người được hỏi dưới 25 tuổi chọn nước bù khoáng/ ion kiềm, 31% chọn sinh tố trái cây và nước ép, 21% chọn sữa hạt dinh dưỡng và 15% còn lại quen thuộc với đồ uống giải độc (đồ uống có hương vị trái cây tươi, rau hoặc thảo mộc). Những người trẻ tuổi cũng sẵn sàng chi nhiều hơn – khoảng 10 đô la mỗi tháng – cho các sản phẩm tăng cường sức khỏe, mặc dù các lựa chọn này có giá cao hơn từ 20% đến 200% so với đồ uống thông thường.

Các sản phẩm đồ uống có lợi sức khỏe được giới trẻ ưa chuộng (2023)

100%= 300 người trả lời

Nguồn: Tiêu thụ đồ uống lành mạnh của giới trẻ Việt Nam

Ngoài ra, cư dân thành thị, đặc biệt là các gia đình có trẻ nhỏ, có xu hướng tránh các sản phẩm có đường để hạn chế lượng đường hấp thụ vào cơ thể trẻ. Do đó, đồ uống lành mạnh đã trở thành mặt hàng chủ lực trong nhiều hộ gia đình, thường được sử dụng thay thế cho đồ uống có đường. Trình độ học vấn cũng ảnh hưởng đến nhận thức về lượng đường hấp thụ trong gia đình, những gia đình có cha mẹ có trình độ học vấn cao hơn có xu hướng tránh đồ uống có đường so với các gia đình khác [6].

Liên quan đến kênh phân phối, đồ uống lành mạnh hiện đang được tiếp cận rộng rãi tại Việt Nam như trong các siêu thị lớn đến các cửa hàng tiện lợi nhỏ và các quầy hàng rong. Tùy thuộc vào loại sản phẩm mà người tiêu dùng tìm kiếm, họ có thể chọn kênh phân phối phù hợp với nhu cầu của mình. Ví dụ, những người tìm kiếm đồ uống giải độc, nước ép trái cây đóng gói hoặc sữa thực vật thường đến các cửa hàng tiện lợi hoặc siêu thị. Đối với các sản phẩm tươi sống như sinh tố trái cây và rau củ, các quầy hàng ở chợ hoặc nhà hàng là lựa chọn phù hợp hơn.

Ví dụ về đồ uống có lợi sức khỏe được bày bán trong siêu thị

Nguồn: Báo Phụ Nữ Việt Nam

Ngoài ra, các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Lazada cũng trở thành kênh phân phối phổ biến do tính tiện lợi, cho phép người tiêu dùng tiếp cận nhiều loại sản phẩm lành mạnh mà không cần phải đến cửa hàng thực tế. Các nền tảng giao hàng nổi bật như Shopee Express và Be đã tăng vọt về mức độ phổ biến, thúc đẩy xu hướng đồ uống lành mạnh bằng cách giúp dễ dàng tiếp cận các lựa chọn bổ dưỡng như sinh tố trái cây và rau quả từ các cửa hàng, bất kể vị trí địa lý.

Ví dụ về đồ uống có lợi sức khỏe trên Shopee (Nền tảng thương mại điện tử)

Nguồn: Nền tảng thương mại điện tử Shopee

Chính sách và hỗ trợ của chính phủ

Quốc hội đã thông qua nghị quyết về việc xây dựng chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, trong đó có đề xuất áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt mới là 10% đối với đồ uống có đường theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 12828:2019 [7]. Luật này sẽ áp dụng đối với đồ uống có đường có hàm lượng đường vượt quá năm gam trên 100ml nhưng sẽ miễn thuế đối với sữa và các sản phẩm từ sữa, các sản phẩm dinh dưỡng dạng lỏng, nước ép rau quả nguyên chất và nước hoa quả. Sáng kiến này nhằm mục đích thúc đẩy đồ uống lành mạnh và giảm các bệnh liên quan đến đường, bao gồm béo phì và các vấn đề về tim mạch.

Với chính sách của chính phủ phân biệt đồ uống có hàm lượng đường cao với các lựa chọn thay thế lành mạnh hơn, các công ty có tiềm năng đổi mới và giới thiệu nhiều loại đồ uống lành mạnh tập trung vào lượng đường bổ sung thấp hoặc không có, thành phần tự nhiên và dinh dưỡng. Sự thay đổi này mang đến cơ hội tuyệt vời cho các công ty đồ uống lành mạnh tạo ra các công thức sáng tạo sử dụng các thành phần như thảo mộc, trái cây nhiệt đới và siêu thực phẩm để thu hút thị trường đang ngày càng quan tâm đến sức khỏe.

Cơ hội và thách thức

Thị trường đồ uống có lợi sức khỏe của Việt Nam đang có sự tăng trưởng đáng kể khi nhận thức của người tiêu dùng về các vấn đề sức khỏe tăng lên và thu nhập tiếp tục được cải thiện. Xu hướng này mang đến cơ hội tuyệt vời cho các thương hiệu nước ngoài tập trung vào các sản phẩm hướng đến sức khỏe, đặc biệt là trong các danh mục như sữa thực vật, đồ uống ít đường và đồ uống bổ sung dinh dưỡng. Cam kết của chính phủ Việt Nam trong việc khuyến khích các sản phẩm ít đường tạo thêm động lực, hỗ trợ thị trường ngày càng phù hợp với xu hướng chăm sóc sức khỏe.

Bên cạnh các loại đồ uống có lợi sức khỏe truyền thống như nước ép và sữa hạt, thị trường đồ uống chức năng cũng cho thấy tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ với các sản phẩm có thể tăng cường hệ miễn dịch, bổ sung collagen, hỗ trợ tiêu hóa và bổ sung canxi. Danh mục mới nổi này mở ra cơ hội cho các công ty nước ngoài có chuyên môn trong các lĩnh vực này để phục vụ cho nhóm người tiêu dùng chưa được phục vụ nhưng ngày càng quan tâm.

Dự đoán thị trường đồ uống tại Việt Nam theo doanh thu

Nguồn: Statista

Tuy nhiên, các công ty nước ngoài cũng nên chuẩn bị cho một số thách thức nhất định, đặc biệt là sự cạnh tranh gay gắt từ các thương hiệu trong nước đã thành danh. Ví dụ, trong lĩnh vực sữa thực vật, các công ty Việt Nam nổi tiếng như TH và Vinamilk đã có sự hiện diện mạnh mẽ. Tương tự như vậy, thị trường đồ uống điện giải đang bị chi phối bởi các thương hiệu Pocari Sweat và Revive. Để thành công, các công ty nước ngoài sẽ cần áp dụng chiến lược phát triển dài hạn và lựa chọn cẩn thận các sản phẩm có thể nổi bật trong bối cảnh cạnh tranh. Việc điều chỉnh các sản phẩm để đáp ứng sở thích của người dân địa phương và tập trung vào các lợi ích sức khỏe thích hợp hoặc cao cấp có thể là những chiến lược hiệu quả để giành được chỗ đứng trên thị trường năng động này [8].

Kết luận

Thị trường đồ uống của Việt Nam đang trải qua quá trình chuyển đổi tập trung vào sức khỏe, được thúc đẩy bởi nhận thức ngày càng tăng của người tiêu dùng, thu nhập của tầng lớp trung lưu tăng lên và sự gia tăng các vấn đề về sức khỏe và béo phì. Nhu cầu về đồ uống lành mạnh như đồ uống chức năng, trà hữu cơ và sinh tố đang tăng lên, phản ánh sự chuyển dịch toàn cầu sang sức khỏe và sức khỏe phòng ngừa. Để giải quyết vấn đề cạnh tranh và tạo được tiếng vang với người tiêu dùng Việt Nam có ý thức về sức khỏe, các thương hiệu quốc tế có thể tập trung vào nhãn mác rõ ràng, thông tin dinh dưỡng minh bạch và các chiến dịch giáo dục nhấn mạnh vào lợi ích của đồ uống lành mạnh. Các công ty nước ngoài cũng nên cân nhắc hợp tác với các chuỗi bán lẻ đã thành lập như siêu thị, cửa hàng tiện lợi và cửa hàng tiện lợi. Ngoài ra, tận dụng các nền tảng thương mại điện tử là một chiến lược hiệu quả để mở rộng mạng lưới phân phối và tăng cường khả năng hiển thị thương hiệu trong số người tiêu dùng Việt Nam. Cách tiếp cận này cho phép tiếp cận rộng hơn và tăng cường nhận diện thương hiệu, cả hai đều cần thiết trong một thị trường đang phát triển nhanh chóng tập trung vào sức khỏe và thể chất

[1] Exchange rate on 01/11/2024: 1 USD = 25,307 VND

[2]Government Documents (2019). Decree 100/2019/NĐ-CP <Assess>

[3]Tổng cục Thống kê Việt Nam (2023). Mức lương trung bình hàng tháng của người Việt Nam theo vùng < Đánh giá >

[4]VietnamNews (2022). Béo phì ở trẻ em < Đánh giá >

[5]Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (2021) Báo cáo về bệnh đái tháo đường tại Việt Nam < Đánh giá >

[6] Nguyen-Anh D, Umberger WJ, Zeng D. (2020) Hiểu về việc tiêu thụ thực phẩm và đồ uống có thêm đường ở thành thị Việt Nam < Đánh giá >

8 Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (2024) Việt Nam hành động trước sự gia tăng của đồ uống có đường < Đánh giá >

[8]Tin tức tín dụng Việt Nam (2019) Các công ty đồ uống hàng đầu Việt Nam < Đánh giá >

Đọc thêm những bài phân tích khác