Ngành thương mại hiện đại của Việt Nam đã mở rộng nhanh chóng trong những năm gần đây, được thúc đẩy bởi thu nhập của người tiêu dùng tăng và hành vi mua sắm thay đổi. Người tiêu dùng đang dần chuyển đổi từ thương mại truyền thống sang thương mại hiện đại, cùng với nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm lành mạnh và an toàn. Ngoài ra, tiềm năng chưa được khai thác ở các vùng ngoại ô và nông thôn mang đến cơ hội cho các nhà đầu tư muốn tham gia vào ngành thương mại hiện đại.

Doanh thu thương mại hiện đại của Việt Nam đạt 57 tỷ USD vào năm 2024

Thương mại hiện đại tại Việt Nam đã tăng trưởng với tốc độ CAGR là 5% từ năm 2020 đến năm 2024, đạt 57 tỷ đô la Mỹ. Trong suốt nửa thập kỷ, Việt Nam đã dần chuyển từ mô hình thị trường truyền thống sang thương mại điện tử và các hình thức bán lẻ hiện đại. So với năm 2020, thị phần của các thị trường truyền thống trong tổng doanh thu bán lẻ đã giảm từ 73% xuống 61%. Ngược lại, thương mại hiện đại đã tăng từ 22% lên 29%, trong khi thương mại điện tử đã tăng từ 5% lên 10% [1].

Doanh thu thị trường bán lẻ Việt Nam từ năm 2020 đến năm 2024 theo từng loại hình

Nguồn: Cimigo

Xu hướng gia tăng của cửa hàng thương mại hiện đại[2]

Từ năm 2020 đến năm 2024, số lượng cửa hàng thương mại hiện đại tại Việt Nam đã tăng trưởng nhanh chóng, tăng hơn 200% – tăng gấp đôi so với năm 2020 – đạt 16.286 cửa hàng vào cuối năm 2024. Cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini tiếp tục thống trị mạng lưới cửa hàng, chiếm hơn 45% tổng số. Theo sát là các hiệu thuốc, chuỗi cửa hàng điện tử và chuỗi cửa hàng thiết bị CNTT, mỗi loại chiếm khoảng 20%. Do chi phí đầu tư và chi phí hoạt động cao nên số lượng trung tâm thương mại và siêu thị vẫn còn hạn chế, chỉ chiếm 3% tổng thị trường [3].

Số lượng một số cửa hàng thương mại hiện đại từ năm 2020 đến năm 2024

Nguồn: Nghiên cứu Q&Me

Các cửa hàng thương mại hiện đại tại Việt Nam chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, chiếm khoảng 30% tổng số cửa hàng. Tuy nhiên, có xu hướng mở rộng sang các khu vực xung quanh. Ví dụ, Co.op Food đã mở 21 cửa hàng mới ở khu vực phía Nam, trong khi Winmart+ mở rộng thêm gần 195 cửa hàng trên toàn quốc. Ngành siêu thị cũng đã trải qua quá trình mở rộng nhanh chóng, được thúc đẩy bởi sự phát triển của Winmart và Big C/ Go!. Cả hai thương hiệu hiện có mặt ở hầu hết các tỉnh thành trên khắp Việt Nam, mỗi thương hiệu có hơn 100 cửa hàng

Mặt khác, các phân khúc dược phẩm, điện tử và CNTT đã trải qua những thay đổi đáng kể về mặt cấu trúc. Đến cuối năm 2024, số lượng hiệu thuốc tăng 20% so với cùng kỳ năm trước, đạt 3.242 cửa hàng, chủ yếu là do sự mở rộng mạnh mẽ của Long Châu. Ngược lại, các chuỗi điện tử đã phải đối mặt với sự suy thoái, với các thương hiệu lớn như Điện Máy Xanh và Nguyễn Kim đóng cửa lần lượt 94 và 12 cửa hàng [4]. Tương tự, ngành thiết bị CNTT chứng kiến sự sụt giảm 15%, bị ảnh hưởng bởi việc đóng cửa hơn 200 cửa hàng của FPT và Thế Giới Di Động

Việc đóng cửa một số chuỗi cửa hàng điện tử

Nguồn: Financial and Monetary Market Review

Những công ty chính trong thị trường thương mại hiện đại

Khi thị trường bán lẻ Việt Nam chuyển sang thương mại hiện đại, nhiều đối thủ đã nổi lên để định hình bối cảnh của ngành. Từ các nhà bán lẻ trong nước như Vingroup đến các tập đoàn toàn cầu như Lotte, Aeon và Central Retail, những công ty đang thúc đẩy cạnh tranh, đổi mới và tăng trưởng trong ngành.

Một số công ty lớn trên thị trường bán lẻ Việt Nam

Nguồn: B&Company

Các cửa hàng hiện đại quy mô lớn, chẳng hạn như trung tâm mua sắm, có xu hướng phát triển ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng, nơi có mật độ dân số, nhu cầu tiêu dùng và sức mua cao. Mặt khác, các hình thức bán lẻ nhỏ hơn như chuỗi cửa hàng và cửa hàng tiện lợi, được hưởng lợi từ chi phí thiết lập và vận hành thấp hơn, đang mở rộng trên khắp các tỉnh. Sự mở rộng rộng rãi này cho phép họ chiếm được thị phần lớn hơn và tăng cường cạnh tranh với các nhà đầu tư khác trong lĩnh vực này.

Cơ hội và thách thức cho thương mại hiện đại

Thương mại hiện đại tại Việt Nam dự kiến sẽ tăng trưởng đáng kể trong năm năm tới, với CAGR dự kiến khoảng 6% từ năm 2025 đến năm 2030. Sự tăng trưởng này chủ yếu được thúc đẩy bởi một số yếu tố chính: (1) Năm 2024, mức lương trung bình hàng tháng của Việt Nam đạt gần 315 đô la Mỹ [5], tăng 8% so với năm 2023 và tăng 40% kể từ năm 2020. [6]Ngoài ra, tầng lớp trung lưu của đất nước đã mở rộng đáng kể, hiện chiếm 56% hộ gia đình Việt Nam [7]. (2) Người tiêu dùng ngày càng áp dụng lối sống lành mạnh và có ý thức hơn, khiến họ trở nên kén chọn hơn trong việc chi tiêu. Các danh mục chi tiêu hàng đầu bao gồm các mặt hàng thiết yếu như hàng tạp hóa, quần áo và chăm sóc sức khỏe. Do đó, có sự chuyển dịch đáng chú ý từ thương mại truyền thống sang thương mại hiện đại, vì người tiêu dùng tìm kiếm chất lượng sản phẩm cao hơn và hàng hóa có nguồn gốc rõ ràng [8]. (3) Trong khi thương mại hiện đại tập trung nhiều ở các thành phố lớn, thì thị trường nông thôn và ngoại thành phần lớn vẫn chưa được khai thác mặc dù có tiềm năng cao. Những khu vực này chiếm 60% dân số Việt Nam, cung cấp quỹ đất rộng lớn để mở rộng bán lẻ với mức độ cạnh tranh tương đối thấp [9].

Tuy nhiên, một số thách thức vẫn tiếp tục cản trở sự phát triển của thương mại hiện đại tại Việt Nam. Thứ nhất, mặc dù người tiêu dùng đang dần chuyển sang các thị trường thương mại hiện đại, nhưng các thị trường truyền thống vẫn chiếm hơn 60% ngành bán lẻ. Thói quen mua sắm vẫn ăn sâu, vì các thị trường truyền thống cung cấp dịch vụ mua sắm nhanh chóng và tiện lợi mà không cần đỗ xe. Thứ hai, sự cạnh tranh khốc liệt giữa các công ty trong nước và quốc tế đã gia tăng. Sự gia nhập của các tập đoàn bán lẻ toàn cầu như Aeon, Lotte và Central Retail Group đã tạo ra một môi trường cạnh tranh cao, gây áp lực cho cả doanh nghiệp trong và ngoài nước. Cuối cùng, các rào cản về quy định đặt ra những thách thức đáng kể, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Các thủ tục đầu tư tại Việt Nam vẫn phức tạp và tốn thời gian, gây ra sự chậm trễ từ khâu lập kế hoạch dự án đến triển khai. Ngoài ra, các quy định chồng chéo và không nhất quán gây ra sự nhầm lẫn và khó khăn, ngay cả đối với các nhà đầu tư trong nước[10]

Kết luận

Ngành bán lẻ của Việt Nam đang trải qua một sự chuyển đổi đáng kể, với thương mại hiện đại đóng vai trò trung tâm. Bất chấp những thách thức như cạnh tranh gay gắt và sự tiện lợi của các chợ truyền thống, ngành này vẫn mang đến những cơ hội to lớn, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và ngoại thành. Với các chiến lược đúng đắn, các doanh nghiệp có thể phát triển mạnh mẽ trên thị trường bán lẻ năng động và phát triển nhanh chóng của Việt Nam, củng cố vị thế là một nhân tố chủ chốt trong bối cảnh bán lẻ của Đông Nam Á.

[1]Cimigo (2024). Xu hướng người tiêu dùng Việt Nam năm 2024 < Truy cập >

[2]Báo cáo này sẽ tập trung vào: Trung tâm mua sắm , siêu thị, chuỗi thiết bị CNTT, hiệu thuốc và cửa hàng tiện lợi/siêu thị mini.

[3] Q&Me Vietnam (2024). Xu hướng thương mại hiện đại Việt Nam năm 2024 < Truy cập >

[4]Báo Thanh Niên (2024). Nhiều Cửa Hàng Điện Tử Đóng Cửa < Truy Cập >

[5]Nguồn Châu Á (2024). Thị trường lao động Việt Nam từ năm 2024 trở đi < Truy cập >

[6]Tổng cục Thống kê Việt Nam (2024). Thu nhập bình quân tháng của Việt Nam theo tỉnh thành < Truy cập >

[7]Cimigo (2024). Xu hướng người tiêu dùng Việt Nam năm 2024 < Truy cập >

[8]PricewaterhouseCoopers (PwC) (2024). Khảo sát người tiêu dùng Việt Nam 2024 < Truy cập >

[9]Tổng cục Thống kê Việt Nam (2024). Kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2024 < Truy cập >

[10]Tuổi Trẻ Online (2024). Thủ tục đầu tư của Việt Nam vẫn còn quá phức tạp và tốn thời gian < Truy cập >

Đọc thêm những bài phân tích khác