Thành phố Hồ Chí Minh, một trong những trung tâm đô thị lớn nhất Việt Nam, đang có những bước tiến đáng kể hướng tới việc cải thiện hệ thống quản lý chất thải. Với thông báo gần đây về một nhà máy đốt rác thải trị giá 3.500 tỷ đồng nhằm mục đích phát điện, thành phố đang giải quyết những thách thức cấp bách do lượng rác thải sinh hoạt ngày càng tăng. Bài viết này sẽ khám phá tình hình rác thải sinh hoạt hiện tại tại Thành phố Hồ Chí Minh, các phương pháp được sử dụng để xử lý rác thải, phong trào mới hướng tới các giải pháp biến rác thải thành năng lượng và những cơ hội và thách thức sắp tới.

Tình hình rác thải sinh hoạt hiện nay tại Thành phố Hồ Chí Minh

Thành phố Hồ Chí Minh (HCMC), trung tâm đô thị lớn nhất và đông dân nhất của Việt Nam, là nơi sinh sống của hơn 9 triệu người. Với tốc độ đô thị hóa và tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, thành phố này tạo ra trung bình 13.000 tấn chất thải rắn sinh hoạt mỗi ngày tính đến năm 2024. Trong số đó, khoảng 10.000 tấn được tái chế hoặc xử lý mỗi ngày. Kể từ năm 2020, khối lượng rác thải sinh hoạt đã tăng khoảng 5,6% mỗi năm, mặc dù tốc độ tăng trưởng đã chậm lại trong những năm gần đây. [1]

Thành phần rác thải sinh hoạt tại TP.HCM chủ yếu là chất hữu cơ (50–60%), trong khi các vật liệu có thể tái chế như nhựa, giấy và cao su chỉ chiếm 27% tại các cơ sở xử lý rác thải. Hiện tại, thành phố dựa vào hai phương pháp xử lý rác thải chính: chôn lấp (69%) và tái chế/ủ phân (21%), trong khi 10% rác thải được đốt [2]. Việc tiếp tục phụ thuộc vào bãi chôn lấp đã làm dấy lên mối lo ngại về ô nhiễm môi trường, tình trạng khan hiếm đất đai và việc thu hồi tài nguyên không hiệu quả. Ngoài ra, mặc dù đã có những nỗ lực cải thiện việc phân loại rác thải tại nguồn, một phần lớn rác thải vẫn bị lẫn lộn, khiến việc xử lý hiệu quả trở nên khó khăn. Khối lượng rác thải ngày càng tăng và hệ thống thu gom và vận chuyển căng thẳng làm nổi bật nhu cầu cấp thiết về các giải pháp quản lý rác thải bền vững và tiên tiến hơn.

Domestic waste treatment at Ho Chi Minh City Urban Environment Company Limited

Nguồn: tapchimoitruong.vn [3]

Phong trào xử lý rác thải để tạo ra điện

Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) đang tích cực chuyển đổi sang công nghệ chuyển đổi rác thành năng lượng (WTE) như một phần trong chiến lược quản lý chất thải rộng hơn của mình. Từ năm 2020, Thành ủy và Hội đồng nhân dân Thành phố đã đặt ra mục tiêu chính sách: đến năm 2025, ít nhất 80% rác thải sinh hoạt phải được xử lý bằng các công nghệ hiện đại như đốt rác để phát điện và tái chế, với mục tiêu đạt 100% vào năm 2030. Sự chuyển đổi này phù hợp với Nghị quyết số 98/2023/QH15 do Quốc hội ban hành ngày 24 tháng 6 năm 2023, chỉ đạo cải cách xử lý rác thải của thành phố. Để thực hiện điều này, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã tập trung vào hai giải pháp chính, (1) chuyển đổi các công nghệ xử lý chất thải rắn hiện có, (2) thu hút đầu tư vào các dự án xử lý rác thải theo mô hình Đối tác công tư (PPP) [4].

Để đạt được mục tiêu hiện đại hóa xử lý rác thải, TP.HCM đã khởi công xây dựng hai nhà máy điện rác với tổng công suất xử lý 4.000-4.600 tấn/ngày, dự kiến hoàn thành vào năm 2026, góp phần xử lý một phần đáng kể rác thải sinh hoạt của thành phố, giảm sự phụ thuộc vào bãi chôn lấp.

Dưới đây là tổng quan về hai nhà máy điện rác đang được xây dựng tại Củ Chi – Thành phố Hồ Chí Minh:

Vietstar waste-to-energy project

Nguồn: Vietstar

Cơ hội và thách thức của việc đốt rác thải để tạo ra điện

Quyết định đầu tư vào nhà máy đốt rác thải mang đến cả cơ hội và thách thức cho Thành phố Hồ Chí Minh. Một trong những cơ hội chính nằm ở tiềm năng đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của thành phố thông qua các hoạt động bền vững. Bằng cách chuyển đổi rác thải thành điện, thành phố có thể giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và góp phần đảm bảo an ninh năng lượng.

Hơn nữa, nhà máy đốt rác phù hợp với các chính sách của Thành phố Hồ Chí Minh nhằm cải thiện quản lý chất thải và thúc đẩy phát triển bền vững. Thành phố đã đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng là tăng cường quy trình xử lý chất thải, giảm sử dụng bãi chôn lấp và tăng tỷ lệ tái chế và ủ phân. Việc thành lập nhà máy đốt rác là một bước quan trọng để đạt được các mục tiêu này. Tuy nhiên, một trong những trở ngại lớn vẫn là việc phân loại và thu gom rác thải tại nguồn còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý chất thải và chất lượng quy trình đốt rác. Nếu không phân loại rác thải đúng cách, các vật liệu không cháy có thể xâm nhập vào hệ thống đốt rác, làm giảm hiệu quả của hệ thống và gia tăng các thách thức trong vận hành.

Việc triển khai đốt rác thải cũng phải đối mặt với những thách thức khác. Nhận thức và sự chấp nhận của công chúng về việc đốt rác thải như một phương pháp quản lý rác thải có thể là một rào cản đáng kể. Những lo ngại về ô nhiễm không khí và tác động tiềm tàng của việc đốt rác thải đối với sức khỏe phải được giải quyết thông qua các đánh giá môi trường toàn diện và giao tiếp minh bạch với cộng đồng.

Hơn nữa, sự thành công của nhà máy đốt rác sẽ phụ thuộc vào hiệu quả và hiệu suất hoạt động của nó. Đảm bảo rằng cơ sở đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường và sử dụng các công nghệ tiên tiến sẽ rất quan trọng trong việc giảm thiểu mọi tác động tiêu cực liên quan đến việc đốt rác thải. Để vượt qua những thách thức này, cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ về chính sách, các chiến dịch nâng cao nhận thức của công chúng và cải thiện hệ thống phân loại và thu gom rác thải để tối đa hóa lợi ích của nhà máy.

Phần kết luận

Việc xây dựng nhà máy đốt rác thải mới trị giá 3.500 tỷ đồng của TP.HCM đánh dấu bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi của Việt Nam hướng tới quản lý rác thải bền vững. Với lượng rác thải sinh hoạt ngày càng tăng, thành phố không còn có thể chỉ dựa vào bãi chôn lấp. Đốt rác thải thành năng lượng là giải pháp khả thi không chỉ giúp giảm khối lượng rác thải mà còn tạo ra điện, góp phần đáp ứng nhu cầu năng lượng của thành phố.

Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức, bao gồm chi phí đầu tư cao và tình trạng phân loại rác kém hiệu quả, nhưng lợi ích của việc đốt rác thải từ lò đốt rác thải lớn hơn nhiều so với những bất lợi. Bằng cách thực hiện các chính sách hỗ trợ, thúc đẩy hệ thống phân loại rác thải và áp dụng các công nghệ đốt rác hiện đại, TP.HCM có thể thiết lập một khuôn khổ quản lý rác thải bền vững hơn cho tương lai. Nếu được thực hiện thành công, sáng kiến này có thể trở thành mô hình cho các thành phố khác tại Việt Nam đang tìm kiếm các giải pháp sáng tạo cho cuộc khủng hoảng quản lý rác thải của họ.

[1] https://scem.gov.vn/vi/tin-tuc-trung-tam/tin-tuc/tp-hcm-phat-sinh-trung-binh-13-000-tan-chat-thai-ran-sinh-hoat-moi-ngay-1375.html

[2] https://scem.gov.vn/vi/tin-tuc-trung-tam/tin-tuc/tp-hcm-phat-sinh-trung-binh-13-000-tan-chat-thai-ran-sinh-hoat-moi-ngay-1375.html

[3] https://tapchimoitruong.vn/phap-luat–chinh-sach-16/T%C3%ACm-gi%E1%BA%A3i-ph%C3%A1p-%C4%91%E1%BB%99t-ph%C3%A1-trong-c%C3%B4ng-t%C3%A1c-qu%E1%BA%A3n-l%C3%BD-ch%E1%BA%A5t-th%E1%BA%A3i-r%E1%BA%AFn-sinh-ho%E1%BA%A1t-t%E1%BA%A1i-Th%C3%A0nh-ph%E1%BB%91-H%E1%BB%93-Ch%C3%AD-Minh-18425

[4] https://scem.gov.vn/vi/tin-tuc-trung-tam/tin-tuc/tp-hcm-phat-sinh-trung-binh-13-000-tan-chat-thai-ran-sinh-hoat-moi-ngay-1375.html

[5] https://vnexpress.net/tp-hcm-khoi-cong-nha-may-dot-rac-phat-dien-3-500-ty-dong-4857063.html

Đọc các bài viết khác