Thị trường bia Việt Nam là một ngành công nghiệp năng động và có ý nghĩa văn hóa với sự tham gia ngày càng tăng của các thương hiệu nước ngoài. Với những thách thức gần đây như chi phí tăng cao và các quy định nghiêm ngặt, ngành công nghiệp này đang phát triển nhanh chóng để đáp ứng sở thích luôn thay đổi của người tiêu dùng.

Tổng quan thị trường bia Việt Nam

Việt Nam là thị trường bia hàng đầu thế giới, liên tục nằm trong top 10 về mức tiêu thụ kể từ năm 2015. Năm 2023, Việt Nam đứng thứ 7 trên toàn thế giới, tiêu thụ gần 4,6 tỷ lít, tương đương 2,4% thị trường toàn cầu[1]. Nước này dẫn đầu khu vực ASEAN và vượt qua Nhật Bản vào năm 2022 để trở thành thị trường bia lớn thứ hai châu Á sau Trung Quốc.

Tuy nhiên, thị trường bia trong nước đã chứng kiến sự thay đổi lớn gần đây. Tổng doanh thu giảm xuống còn 2,7 tỷ đô la vào năm 2023, giảm so với cùng kỳ năm trước hơn 14,4%[2] khi tiêu dùng trong nước giảm 13,8%[3]. Sản xuất trong nước tụt hậu so với mức tăng trưởng dự kiến 5,2% từ năm 2018 đến năm 2023[4]và tình trạng đáng lo ngại đã xảy ra trong ba quý đầu năm 2024 khi sản lượng bia giảm 4% so với năm trước[5]. Nhà máy bia Heineken Việt Nam, một công ty dẫn đầu thị trường, cũng đã thông báo tạm thời đóng cửa nhà máy tại tỉnh Quảng Nam trong bối cảnh nhu cầu thiếu hụt và những thách thức về kinh tế, làm nổi bật bối cảnh kinh tế khó khăn.[6].

Sản lượng bia sản xuất trong nước của Việt Nam từ năm 2015 đến năm 2023 (Đơn vị: tỷ lít)

Nguồn: VBA, Chứng khoán MB, Tổng hợp B&Company Việt Nam

Trong khi đại dịch Covid-19 đóng vai trò chính trong sự suy giảm của thị trường, chiến dịch chống lái xe khi say rượu của chính phủ đã cản trở đáng kể việc tiêu thụ bia trong nước. Nghị định số 100/2019/NĐ-CP được ký năm 2019, đưa ra mức phạt tối đa là 8 triệu đồng đối với xe hai bánh và 40 triệu đồng đối với xe bốn bánh[7], tác động tiêu cực đến việc tiêu thụ bia và các loại đồ uống có cồn khác. Những bất ổn kinh tế toàn cầu tiếp tục gây áp lực lên lợi nhuận của các nhà máy bia khi chi phí nguyên liệu tăng từ 20 đến 40%[8].

Heightened control and zero-tolerance policy for driving under the influence of alcohol

Nguồn: Báo Thanh Niên

Biến động và xu hướng của thị trường bia Việt Nam

Ngành công nghiệp bia trong nước đã trải qua một sự chuyển đổi lớn trong bối cảnh hiện tại. Khi hành vi của người tiêu dùng thay đổi đáng kể, ngành công nghiệp đã chứng kiến các xu hướng tiêu dùng mới nổi, đáng chú ý là:

– Sự gia tăng tiêu dùng ngoài thương mại: Việc trấn áp tình trạng lái xe khi say rượu đã làm thay đổi đáng kể kênh mua các sản phẩm bia. Doanh số bán hàng tại cửa hàng (Nhà hàng, quán rượu, quán bar, v.v.) đã giảm hơn 55% từ năm 2017 đến năm 2022, trong khi doanh số bán hàng tại cửa hàng (Siêu thị, cửa hàng tiện lợi, nền tảng thương mại điện tử, v.v.) đã tăng vọt 80% trong cùng kỳ và được dự báo sẽ tăng 7,5% hàng năm từ năm 2022 đến năm 2026[9].

Doanh số bán bia trên các kênh bán lẻ và kênh phân phối từ năm 2017 đến năm 2022 (Đơn vị: %)

Nguồn: VNDirect

– Nâng cao chất lượng sản phẩm bia: Nhóm người giàu có ngày càng tăng của đất nước dự kiến sẽ thúc đẩy việc tiêu thụ các sản phẩm bia cao cấp[10]. Theo báo cáo, có tới 88% người tiêu dùng sẵn sàng chi nhiều hơn để có được các sản phẩm bia chất lượng tốt hơn vào năm 2022[11]. Xu hướng này đã thúc đẩy sự gia tăng của các thương hiệu bia cao cấp, chẳng hạn như Heineken Việt Nam, và dẫn đến sự ra đời của các lựa chọn cao cấp mới như Tiger Platinum, Saigon Special và ngành công nghiệp bia thủ công địa phương.[12].

– Ngày càng ưa chuộng bia không cồn và ít cồn: Dưới áp lực của Nghị định số 100/2019/NĐ-CP và nhu cầu về đồ uống không cồn của thế hệ Z[13]Nhiều nhà máy bia đã giới thiệu các sản phẩm không cồn vào thị trường Việt Nam, chẳng hạn như Heineken 0.0, Sagota và Suntory All-Free.

Non-alcoholic beers being promoted in modern trade channels

Nguồn: B&Company Việt Nam

Thương hiệu nước ngoài tại thị trường trong nước

Thị trường bia Việt Nam có tính cạnh tranh cao và tập trung, khi Heineken Việt Nam, Sabeco, Habeco và Carlsberg Việt Nam chiếm hơn 90% thị phần trong nước vào năm 2023. Trong khi các thương hiệu Việt Nam ưu tiên các sản phẩm tầm trung giá cả phải chăng, các thương hiệu quốc tế như Heineken Việt Nam, Carlsberg Việt Nam, Sapporo Việt Nam, v.v., đang có vị thế tốt để tận dụng các xu hướng của ngành với danh mục đầu tư cao cấp và đa dạng của họ. Do đó, các công ty này đã tăng thị phần và dần dần vượt qua các đối thủ cạnh tranh trong nước.

Thị phần bia Việt Nam theo từng nhà máy bia từ năm 2019 đến năm 2023 (Đơn vị: %)

Nguồn: VnExpress

Thị trường trong nước cũng chứng kiến sự cạnh tranh ngày càng tăng với sự gia nhập của các công ty quốc tế mới trong thập kỷ qua. Sapporo đã trở thành nhà máy bia Nhật Bản đầu tiên thành lập nhà máy tại Việt Nam vào năm 2011[14]. Năm 2012, AB InBev đã thâm nhập thị trường Việt Nam và nhanh chóng mở rộng với ba nhà máy bia hiện đại tại Bình Dương vào năm 2015. Mặt khác, Asahi, một nhà máy bia hàng đầu của Nhật Bản, đã đưa sản phẩm đặc trưng Asahi Super Dry của mình thông qua một nhà phân phối được ủy quyền tại địa phương vào năm 2024.

Some foreign beer brands in Vietnam

Nguồn: Tổng hợp B&Company Việt Nam

Cơ hội và thách thức

Các xu hướng mới nổi và sở thích mới của người tiêu dùng mở đường cho các cơ hội phát triển. Các công ty đang tìm cách mở rộng thị trường của mình để tận dụng nhu cầu đang thay đổi. Quan hệ đối tác với các dịch vụ gọi xe được thúc đẩy như một cách để khôi phục kênh bán hàng tại chỗ với các dịch vụ độc đáo như dịch vụ đỗ xe qua đêm và các chương trình khuyến mãi đặc biệt tại các nhà hàng đối tác. Quảng cáo cũng được khuyến nghị cho các công ty dẫn đầu thị trường để củng cố vị thế của họ trong khi các đối thủ cạnh tranh mới đang tìm cách nắm bắt người tiêu dùng trong nước và định vị mình trên thị trường. Heineken Việt Nam là một công ty hàng đầu trong việc tận dụng các chiến dịch này để thúc đẩy nhận diện thương hiệu, thúc đẩy sự tăng trưởng của mình lên vị trí thống lĩnh tại Việt Nam[15]. Thị trường quốc tế cũng đầy hứa hẹn cho các nhà máy bia trong nước, vì giá trị xuất khẩu tăng trưởng đều đặn với CAGR là 11% từ năm 2016 đến năm 2023, làm nổi bật cơ hội mở rộng tiềm năng.[16].

Grab’s overnight parking spot under partnership with Heineken Vietnam

Nguồn: VnExpress

Tuy nhiên, thị trường vẫn phải chịu áp lực đáng kể, đặc biệt là từ các quy định của chính phủ. Do bản chất của sản phẩm, việc tiêu thụ bia thường bị chính phủ ngăn cản, thể hiện qua mức thuế suất thực hiện cao và loại trừ khỏi mức cắt giảm VAT 2%[17]. Ngoài ra, Bộ Tài chính đã có kế hoạch tăng dần thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia từ mức hiện hành là 65% từ năm 2018 lên 100% vào năm 2030.[18]. Việc tăng thuế suất thuế môn bài dự kiến sẽ gây thiệt hại tới 62.000 tỷ đồng giá trị gia tăng của ngành từ năm 2026 đến năm 2030[19].

Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng đối với sản phẩm bia theo Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do Bộ Tài chính trình năm 2024

Nguồn: Chính phủ

Phần kết luận

Thị trường bia Việt Nam đang chịu áp lực từ những hạn chế về quy định và nhu cầu thay đổi. Tuy nhiên, các thương hiệu nước ngoài đã có những bước đột phá đáng kể bằng cách cung cấp các sản phẩm cao cấp và sáng tạo. Với sự đổi mới và khả năng thích ứng liên tục, thị trường bia Việt Nam sẽ vẫn là điểm đến hấp dẫn cho cả các nhà sản xuất bia trong nước và quốc tế trong những năm tới.

[1] Kirin Holdings. Lượng tiêu thụ bia toàn cầu theo quốc gia năm 2023Đánh giá>

[2] Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp của B&Company Việt Nam

[3] Kirin Holdings. Lượng tiêu thụ bia toàn cầu theo quốc gia năm 2023Đánh giá>

[4] MB Securities. Nghiên cứu cổ phiếu – Tổng công ty Bia-Rượu-Nước giải khát Sài GònĐánh giá>

[5] VnExpress. Ngành bia chật vật giữa đợt truy quét lái xe khi say rượu, chi phí tăng caoĐánh giá>

[6] Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA). Để ổn định sản xuất, phục hồi kinh tế, cần tránh “cú sốc” cho doanh nghiệpĐánh giá>

[7] TVPL. Nghị định số 100/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắtĐánh giá>

[8] VBA. Để ổn định sản xuất, phục hồi kinh tế, cần tránh “cú sốc” cho doanh nghiệpĐánh giá>

[9] KPMG. Rót đầy ly và rót ra những cơ hội tại thị trường bia Việt NamĐánh giá>

[10] KPMG. Rót đầy ly và rót ra những cơ hội tại thị trường bia Việt NamĐánh giá>

[11] FPT Securities. Báo cáo cập nhật tin tứcĐánh giá>

[12] Vietnam Briefing. Tại sao các nhà sản xuất bia thủ công Đông Nam Á lại chọn Việt NamĐánh giá>

[13] VnEconomy. Thế hệ Z thúc đẩy “ngành công nghiệp không cồn”Đánh giá>

[14] Sapporo Việt Nam. Về chúng tôiĐánh giá>

[15] Cafef. Sabeco mất thị phần: Danh mục đầu tư lỗi thời, giá tăng trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và đấu tranh quảng cáo với HeinekenLừa>

[16] ITC. Bản đồ thương mạiĐánh giá>

[17] VBA. Báo cáo – Đánh giá tác động kinh tế của việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với biaĐánh giá>

[18] Chính phủ. Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi)Đánh giá>

[19] VBA. Báo cáo – Đánh giá tác động kinh tế của việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với biaĐánh giá>