Giới thiệu

Trong những năm gần đây, quan hệ đối tác chiến lược giữa Việt Nam và Nhật Bản đã mở rộng vượt ra ngoài các lĩnh vực truyền thống sang các lĩnh vực tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI). Với tầm nhìn chung về đổi mới kỹ thuật số và tự chủ về công nghệ, các doanh nghiệp ở cả hai quốc gia đang ngày càng hình thành sự hợp tác kết hợp hệ sinh thái công nghệ đang phát triển của Việt Nam với chuyên môn công nghệ tiên tiến của Nhật Bản. Từ các liên doanh và đầu tư chiến lược đến các chương trình đào tạo và sáng kiến do chính phủ lãnh đạo, động lực trong hợp tác AI đang chuyển đổi cả hai nền kinh tế.

Hỗ trợ của Chính phủ và Liên kết Chiến lược

Hỗ trợ song phương ở cấp chính phủ tạo nên nền tảng vững chắc cho hợp tác AI. Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản, được khởi xướng vào năm 2003, đã phát triển thành một nền tảng để giải quyết các thách thức kinh tế quan trọng. Giai đoạn mới nhất (Giai đoạn 8), được khởi xướng vào năm 2023, tập trung nhiều vào chuyển đổi số và tích hợp AI[1]. Chương trình chuyển đổi số quốc gia của Việt Nam ưu tiên phát triển AI thông qua các sáng kiến tài trợ có mục tiêu, cải cách chính sách và xây dựng năng lực nhằm thúc đẩy khả năng cạnh tranh quốc gia.[2].

Trong khi đó, tầm nhìn Xã hội 5.0 của Nhật Bản thúc đẩy sự tích hợp công nghệ số vào mọi khía cạnh của xã hội[3]. Các chiến lược quốc gia phù hợp này hỗ trợ quan hệ đối tác công tư, đổi mới quy định và phát triển cơ sở hạ tầng. Hơn nữa, các cơ quan được chính phủ Nhật Bản hậu thuẫn như JETRO (Tổ chức Thương mại Đối ngoại Nhật Bản) và JICA đã hỗ trợ nhiều sáng kiến nhằm thúc đẩy đổi mới trong các công ty khởi nghiệp công nghệ của Việt Nam, bao gồm cả những công ty hoạt động trong lĩnh vực AI, robot và công nghệ tài chính[4].

Quan hệ đối tác kinh doanh và đầu tư vào AI

Ở cấp độ thương mại, sự hợp tác AI giữa Việt Nam và Nhật Bản đã mang lại những kết quả hữu hình. FPT Corporation, công ty công nghệ hàng đầu Việt Nam, đã công bố khoản đầu tư $200 triệu đô la Mỹ vào một nhà máy AI dự kiến ra mắt vào năm 2024, tận dụng chip và phần mềm tiên tiến của Nvidia để phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn, AI tạo sinh và các hệ thống tự động[5]Ngoài ra, FPT đã ký biên bản ghi nhớ với các công ty Nhật Bản như Yamato Holdings[6] – một công ty hậu cần hàng đầu của Nhật Bản được biết đến với các giải pháp chuỗi cung ứng và giao hàng bưu kiện tiên tiến và TradeWaltz[7] – một công ty khởi nghiệp của Nhật Bản cung cấp nền tảng dựa trên blockchain giúp số hóa và hợp lý hóa các quy trình thương mại quốc tế để cùng nhau tạo ra các giải pháp hậu cần hỗ trợ AI, các công cụ tích hợp dữ liệu và nền tảng đám mây, tất cả đều nhằm mục đích tối ưu hóa chuỗi cung ứng toàn cầu và hoạt động thương mại.

Trong khi đó, NTT Data Vietnam, một chi nhánh của Tập đoàn NTT Data của Nhật Bản cung cấp dịch vụ CNTT và giải pháp chuyển đổi số cho khách hàng tại Việt Nam và trên khắp Châu Á, đang hợp tác với các công ty phần mềm Việt Nam để xây dựng các công cụ trí tuệ kinh doanh dựa trên AI.[8] và cũng tham gia vào các sáng kiến nghiên cứu và phát triển với các trường đại học địa phương tập trung vào công nghệ thành phố thông minh và các giải pháp chăm sóc sức khỏe.

Phát triển Tài năng và Chuyển giao Kiến thức

Phát triển lực lượng lao động là trụ cột quan trọng của sự hợp tác này giữa Việt Nam và Nhật Bản. AGEST Inc. của Nhật Bản, một công ty tập trung vào đảm bảo kỹ thuật số và thử nghiệm phần mềm, đã thành lập AGEST Việt Nam với sứ mệnh thu hẹp khoảng cách nhân tài trong kỹ thuật số và phát triển AI. Hợp tác với hơn 20 trường đại học Việt Nam, AGEST Việt Nam đang giúp thiết kế chương trình giảng dạy và cung cấp các chương trình cấp chứng chỉ trong các lĩnh vực chính như học máy, bảo mật mạng và điện toán đám mây. Mục tiêu là tạo ra một đường ống nhân tài có lợi cho cả các công ty Việt Nam và các tập đoàn Nhật Bản đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động trong lĩnh vực công nghệ[9].

Những sáng kiến này bổ sung cho các quan hệ đối tác giáo dục rộng hơn, chẳng hạn như hợp tác của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) với các tổ chức Việt Nam nhằm thúc đẩy giáo dục STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học)[10]. Học bổng, thực tập và chương trình trao đổi cũng đã tăng lên, giúp sinh viên Việt Nam tiếp cận với môi trường nghiên cứu AI tại Nhật Bản [11].

Nghiên cứu tình huống: AI trong hành động

a. Giáo dục

Một ví dụ đáng chú ý về sự hợp tác ứng dụng trong AI là sự phát triển của AkaTrans, một công cụ dịch thuật hỗ trợ AI do Tập đoàn FPT của Việt Nam tạo ra. AkaTrans sử dụng các mô hình dịch máy thần kinh được đào tạo trên hàng triệu cặp câu để cải thiện độ chính xác của bản dịch Nhật-Việt, đặc biệt là đối với các tài liệu liên quan đến CNTT. Ban đầu được thiết kế để hỗ trợ các kỹ sư và biên dịch viên làm việc trên các dự án cho khách hàng Nhật Bản, công cụ này giúp thu hẹp khoảng cách ngôn ngữ trong lĩnh vực công nghệ và tăng cường giao tiếp trong thương mại, giáo dục và du lịch giữa hai quốc gia[12].

b. Ngành y tế

Các sáng kiến AI do Nhật Bản tài trợ tại Việt Nam đang nâng cao lĩnh vực chăm sóc sức khỏe bằng các công nghệ chẩn đoán tiên tiến. Các công cụ này, sử dụng AI để phân tích hình ảnh, hỗ trợ bác sĩ phát hiện các bệnh như ung thư sớm hơn và chính xác hơn. Một ví dụ đáng chú ý là mô hình kiểm tra sức khỏe Nura, sự hợp tác giữa Trung tâm Y tế T-Matsuoka và Fujifilm, cung cấp dịch vụ sàng lọc sức khỏe nhanh chóng và chính xác, bao gồm phát hiện ung thư[13]. Mô hình này hiện đang được thử nghiệm tại các bệnh viện trên khắp các thành phố lớn của Việt Nam như Hà Nội và Đà Nẵng.

Lối vào của NURA mới Nguồn: Fujifilm	Máy quét CT được lắp đặt tại NURA mới Nguồn: Fujifilm

c. Nông nghiệp

Nhật Bản đã tiên phong trong ứng dụng AI trong nông nghiệp, chẳng hạn như ứng dụng điện thoại thông minh dự đoán sự bùng phát của sâu bệnh để giảm việc sử dụng thuốc trừ sâu[14]. Tại Việt Nam, các công nghệ tương tự do AI thúc đẩy đang được áp dụng để tăng cường hiệu quả và tính bền vững của nông nghiệp. Ví dụ, nông dân ở Đồng bằng sông Cửu Long đang sử dụng máy bay không người lái để bón phân chính xác, không chỉ tiết kiệm tài nguyên mà còn giảm chi phí lao động. Những cải tiến này hiện đang được giới thiệu tại Việt Nam, nơi nông dân ở các khu vực như Đồng bằng sông Cửu Long đang áp dụng các công cụ tương tự do AI thúc đẩy để cải thiện hiệu quả và tính bền vững của nông nghiệp.

Tại Việt Nam, các công nghệ tương tự do AI thúc đẩy đang được áp dụng để tăng cường hiệu quả và tính bền vững của nông nghiệp. Ví dụ, nông dân ở Đồng bằng sông Cửu Long đang sử dụng máy bay không người lái để bón phân chính xác, không chỉ tiết kiệm tài nguyên mà còn giảm chi phí lao động. Ngoài ra, các hệ thống do AI hỗ trợ đang được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản, chẳng hạn như nuôi tôm siêu thâm canh, để theo dõi các điều kiện môi trường và tối ưu hóa sản xuất.

Những thách thức và con đường phía trước

Bất chấp những diễn biến tích cực này, vẫn còn nhiều thách thức. Sự khác biệt về ngôn ngữ và văn hóa có thể làm phức tạp thêm quá trình phối hợp. Ngoài ra còn có sự phân chia kỹ thuật số giữa thành thị và nông thôn ở Việt Nam, điều này có thể cản trở việc áp dụng rộng rãi các công cụ AI. Hơn nữa, cách tiếp cận bảo thủ theo truyền thống của Nhật Bản đối với sự thay đổi của công ty đôi khi có thể làm chậm tốc độ đổi mới chung. Tuy nhiên, triển vọng dài hạn vẫn rất lạc quan. Khi Việt Nam tiếp tục thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào các lĩnh vực công nghệ cao và Nhật Bản tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng và nguồn nhân tài của mình, thì sự hợp tác về AI có khả năng trở thành trụ cột chính của quan hệ song phương. Việc thành lập nhiều đoàn doanh nghiệp, trung tâm đổi mới và vườn ươm xuyên biên giới tập trung vào AI hơn có thể đẩy nhanh tiến độ hơn nữa. Việc chính phủ tăng tài trợ cho hoạt động R&D song phương, cùng với các ưu đãi mới cho các công ty khởi nghiệp AI hoạt động trên khắp hai quốc gia, cũng sẽ giúp duy trì đà phát triển.

Kết luận

Sự hợp tác ngày càng mở rộng giữa các doanh nghiệp Việt Nam và Nhật Bản trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược và sự tin tưởng lẫn nhau giữa hai quốc gia. Từ các ứng dụng AI công nghiệp đến hợp tác giáo dục và điều phối chính sách, quan hệ đối tác này không chỉ thúc đẩy . Với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các chính phủ, trường đại học và tập đoàn, Việt Nam và Nhật Bản đang sẵn sàng cùng nhau tạo ra một hệ sinh thái AI mang lại lợi ích cho công dân, doanh nghiệp và khu vực Châu Á - Thái Bình Dương rộng lớn hơn.

[1] https://vietnamnews.vn/economy/1689178/viet-nam-japan-joint-initiative-undergoes-mid-term-review.html

[2] https://vietnamlawmagazine.vn/maximum-support-for-data-industry-to-turn-vietnam-into-digital-nation-party-chief-73807.html

[3] https://vju.ac.vn/en/japans-society-5-0/

[4] https://vir.com.vn/inno-vietnam-japan-fast-track-pitch-2023-comes-to-hanoi-106121.html

[5] https://www.reuters.com/technology/vietnams-fpt-invest-200-mln-ai-factory-using-nvidia-chips-2024-04-23/

[6] https://english.thesaigontimes.vn/fpt-partners-with-japanese-firms-to-boost-digital-transformation/

[7] https://www.tradewaltz.com/en/news/1361/

[8]

[9]

[10] https://www.jica.go.jp/english/overseas/vietnam/activities/index.html

[11] https://vietnamnews.vn/society/1689873/japan-to-offer-scholarships-for-vietnamese-students.html

[12] https://fptsoftware.com/newsroom/news-and-press-releases/news/akatrans-an-it-translation-tool-using-ai-developed-by-fpt

[13] https://www.fujifilm.com/vn/en/news/hq/11563

[14] https://dig.watch/updates/japanese-farmers-turn-to-ai-to-combat-pests?utm_source=chatgpt.com

* Lưu ý: Nếu bạn muốn trích dẫn thông tin trong bài viết này, vui lòng ghi rõ nguồn và kèm theo link bài viết để đảm bảo tôn trọng bản quyền.