Ngành hàng không Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của đất nước, hỗ trợ du lịch, thương mại và kết nối quốc tế. Với vị trí chiến lược tại Đông Nam Á, Việt Nam đã trở thành một trung tâm quan trọng cho cả vận tải hàng không nội địa và quốc tế.

Tổng quan thị trường hàng không Việt Nam

Năm 2024, tổng số hành khách qua các sân bay Việt Nam đạt 109 triệu lượt, giảm 3% so với năm 2023[1]. Trong đó, khách quốc tế đạt 41 triệu lượt, tăng 26% so với cùng kỳ năm trước[2]. Những con số này gần với mức của năm 2019 – giai đoạn đỉnh cao của ngành trước khi bị ảnh hưởng bởi đại dịch[3]. Sự gia tăng mạnh mẽ này phản ánh nhu cầu đi lại bằng đường hàng không ngày càng tăng, sự kết nối giữa Việt Nam và thị trường quốc tế mở rộng, cùng với chính sách thị thực thuận lợi thu hút khách du lịch quốc tế[4]. Hành khách đến từ châu Á chiếm gần 80% tổng số khách quốc tế đến Việt Nam, tập trung chủ yếu tại khu vực Đông Bắc Á, bao gồm Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan và Nhật Bản[5].

Trong khi đó, lượng khách nội địa đạt 68 triệu lượt, giảm 15% so với năm 2023[6]. Nguyên nhân chính là các hãng hàng không Việt Nam cắt giảm quy mô đội bay để bảo trì và tái cấu trúc doanh nghiệp, cùng với nhu cầu du lịch nội địa yếu hơn khi người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu và chuyển hướng sang du lịch quốc tế[7].

Hiện nay, khoảng 76 hãng hàng không đang hoạt động tại Việt Nam[8]. Về mạng lưới quốc tế, trong 6 tháng đầu năm 2024, các hãng hàng không nước ngoài khai thác gần 160 đường bay quốc tế kết nối Việt Nam với các quốc gia trên thế giới[9]. Trong 11 tháng đầu năm 2024, tỷ lệ chuyến bay đúng giờ (OTP) đạt 73,7%, trong khi 26,3% số chuyến bay bị chậm trong tổng số 231.571 chuyến bay[10].

Về ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) dự kiến triển khai hệ thống ACV ID trong năm nay, sử dụng công nghệ nhận dạng sinh trắc học để tự động hóa quy trình kiểm tra an ninh và xác thực thông tin hành khách[11]. Các hãng hàng không Việt Nam cũng đang đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm nâng cao hiệu suất và chất lượng dịch vụ. Ví dụ, Vietnam Airlines ra mắt VNA AI, được hỗ trợ bởi GPT-4 thông qua Azure OpenAI, giúp tối ưu hóa quy trình làm việc và truy cập quy định an toàn hàng không[12]. Vietjet hợp tác với OpenAirlines triển khai nền tảng SkyBreathe, ứng dụng AI và dữ liệu lớn để tối ưu hóa tiêu thụ nhiên liệu và giảm phát thải CO₂[13].

Các doanh nghiệp chủ chốt trong ngành hàng không Việt Nam

Trong phân khúc vận tải hành khách, Vietnam Airlines và Vietjet Air tiếp tục chiếm lĩnh thị trường, với thị phần lần lượt đạt 42,2% và 42,8% trong 5 tháng đầu năm 2024, tăng đáng kể so với 36,7% và 38,6% của năm 2023[14]. Sự gia tăng thị phần chủ yếu đến từ sự suy giảm của Bamboo Airways sau khủng hoảng liên quan đến cựu Chủ tịch[15].

Thị phần các hãng bay theo chuyến bay khai thác

Nguồn: Kirin Capital

Bảng 1. Tổng quan thông tin về các hãng bay lớn trên thị trường hàng không Việt Nam

Trước nhu cầu đi lại tăng cao dịp Tết Nguyên đán, Vietnam Airlines và Vietjet Air đã bổ sung 5 – 10 máy bay mới vào đội bay[16]. Đến tháng 12/2024, Vietnam Airlines đã khôi phục hầu hết các đường bay quốc tế và tiếp tục mở rộng bằng cách khai trương các chuyến bay mới đến Munich (Đức) và Phnom Penh (Campuchia)[17]. Trong khi đó, Vietjet Air đã khai thác tuyến Hà Nội – Kuala Lumpur (Malaysia) nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về du lịch, thương mại và lao động.

Bên cạnh đó, Bamboo Airways đang có dấu hiệu phục hồi sau giai đoạn đình trệ do tái cấu trúc doanh nghiệp, đã khôi phục đường bay đến Phú Quốc và mở thêm các tuyến quốc tế đến Đài Bắc và Cao Hùng (Đài Loan)[18]. Những hoạt động mở rộng này cho thấy các hãng hàng không Việt Nam đang thích ứng với xu hướng du lịch hậu đại dịch và chuẩn bị cho sự tăng trưởng mạnh mẽ trong tương lai.

Những cơ hội và thách thức sắp tới đối với ngành hàng không Việt Nam

Nhìn về phía trước, ngành hàng không Việt Nam được kỳ vọng sẽ hưởng lợi từ một số phát triển quan trọng. Việc đạt được chứng nhận Category 1 (CAT 1) trong giám sát an toàn hàng không gần đây đã củng cố niềm tin của quốc tế vào ngành vận tải hàng không của Việt Nam[19]. Sân bay quốc tế Long Thành, dự kiến đi vào hoạt động vào năm 2026, được kỳ vọng sẽ giúp giảm tình trạng quá tải và nâng tầm phân khúc hàng không cao cấp tại Việt Nam[20].

Hình ảnh nhà ga sân bay quốc tế Long Thành sau một năm thi công, tháng 8/2024

Nguồn: VnExpress

Về chính sách, các quy định thị thực đơn giản hóa của Việt Nam giúp đất nước trở thành một điểm đến hấp dẫn đối với du khách quốc tế, trong khi các dự án nâng cấp cơ sở hạ tầng đang diễn ra, bao gồm xây dựng nhà ga mới, đường lăn và đường băng, sẽ hỗ trợ việc gia tăng lưu lượng hành khách[21]. Sự hợp tác giữa chính phủ với các hãng hàng không nước ngoài cũng là một yếu tố quan trọng trong việc khôi phục các tuyến bay quốc tế bị gián đoạn do đại dịch, đảm bảo sự tăng trưởng bền vững cho thị trường hàng không Việt Nam[22].

Mặt khác, theo các chuyên gia kinh tế, ngành du lịch Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lịch sử để vươn lên, trở thành một quốc gia du lịch hàng đầu châu Á, với kỳ vọng rằng số lượng khách quốc tế Việt Nam sẽ tăng 18% so với cùng kỳ năm trước[23]. Đây được coi là một tiền đề quan trọng để tạo điều kiện phát triển mạnh mẽ hơn cho ngành hàng không trong tương lai gần.

Tuy nhiên, ngành hàng không Việt Nam vẫn đang đối mặt với những thách thức đáng kể liên quan đến hạn chế về cơ sở hạ tầng, thiếu hụt nhân lực và nguồn ngân sách đầu tư. Các sân bay lớn như Tân Sơn Nhất và Nội Bài thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải, gây ra tình trạng chậm trễ chuyến bay và ảnh hưởng đến trải nghiệm của hành khách[24]. Về nguồn nhân lực, nguy cơ thiếu hụt phi công và nhân viên kỹ thuật trong tương lai có thể ảnh hưởng đến hiệu quả vận hành và an toàn bay[25]. Số lượng chuyên gia hàng không có chuyên môn về công nghệ số còn hạn chế, gây ra thách thức trong việc triển khai các sáng kiến chuyển đổi số. Bên cạnh đó, đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật số và các biện pháp bảo mật không gian mạng đòi hỏi nguồn lực tài chính đáng kể, tạo ra thách thức lớn cho các hãng hàng không trong việc cân đối ngân sách[26].

Mặc dù đối mặt với những trở ngại này, ngành hàng không Việt Nam vẫn đang trên đà phát triển dài hạn. Với việc mở rộng đội bay, tăng cường kết nối toàn cầu và cải thiện các quy định quản lý, thị trường này được dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong những năm tới. Khi Vietnam Airlines và Vietjet Air củng cố vị thế dẫn đầu thị trường, cùng với sự tiến triển trong các dự án phát triển cơ sở hạ tầng, ngành hàng không Việt Nam đang từng bước khẳng định vai trò là một trong những trung tâm hàng không quan trọng của khu vực Đông Nam Á.

Kết luận

Ngành hàng không Việt Nam đang trải qua những thay đổi đáng kể, được thúc đẩy bởi sự gia tăng nhu cầu đi lại quốc tế, sự mở rộng của các hãng hàng không và tiến bộ công nghệ. Trong khi các hãng bay lớn tiếp tục củng cố thị phần, những thách thức như hạn chế về cơ sở hạ tầng, thiếu hụt nhân lực và quá trình chuyển đổi số vẫn còn tồn tại. Các sáng kiến của chính phủ, cải cách chính sách và các dự án sân bay mới được kỳ vọng sẽ hỗ trợ tăng trưởng dài hạn, đưa Việt Nam trở thành một thế lực hàng không quan trọng tại khu vực Đông Nam Á.

[1] Tổng công ty cảng hàng không Việt Nam. Năm 2024, 109 triệu khách thông qua các cảng hàng không <Truy cập >

[2] Tổng công ty cảng hàng không Việt Nam. Năm 2024, 109 triệu khách thông qua các cảng hàng không <Truy cập >

[3] Tổng công ty cảng hàng không Việt Nam. Năm 2024, 109 triệu khách thông qua các cảng hàng không <Truy cập >

[4] Opensky. Hàng không Việt Nam là điểm sáng về phục hồi và tăng trưởng <Truy cập>

[5] Báo Chính phủ. Hơn 14,1 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam trong 10 tháng <Truy cập>

[6] Opensky. Hàng không Việt Nam là điểm sáng về phục hồi và tăng trưởng <Truy cập>

[7] Opensky. Hàng không Việt Nam là điểm sáng về phục hồi và tăng trưởng <Truy cập>

[8] Báo Pháp Luật. Ngành hàng không Việt Nam tái lập ‘đỉnh cao’ trước đại dịch <Truy cập>

[9] Báo Thanh niên. Các hãng hàng không Việt đang sở hữu bao nhiêu máy bay? <Truy cập>

[10] VnEconomy. Tỷ lệ bay đúng giờ của các hãng hàng không trước Tết Nguyên đán đạt 68% <Truy cập>

[11] Báo Nhân dân. Hàng không ứng dụng công nghệ làm thủ tục bay không tiếp xúc  <Truy cập>

[12] Vietnam Airlines. Cơ hội mới cho ngành hàng không Việt Nam <Truy cập>

[13] Microsoft. Vietnam Airlines: Khai thác sức mạnh của AI để hiện thực hóa mục tiêu trở thành Hãng hàng không số hàng đầu khu vực <Truy cập>

[14] Kirin Capital. Báo cáo vận tải hàng hóa hàng không <Truy cập>

[15] Kirin Capital. Báo cáo vận tải hàng hóa hàng không <Truy cập>

[16] Báo Pháp Luật. Ngành hàng không Việt Nam tái lập ‘đỉnh cao’ trước đại dịch <Truy cập>

[17] Vneconomy. Thị trường hàng không bước vào giai đoạn tăng trưởng ổn định <Truy cập>

[18] Opensky. Hàng không Việt Nam là điểm sáng về phục hồi và tăng trưởng <Truy cập>

[19] Opensky. Hàng không Việt Nam là điểm sáng về phục hồi và tăng trưởng <Truy cập>

[20] Báo Tin tức. Sân bay Long Thành sẽ là đòn bẩy nâng tầm hàng không thương gia Việt Nam <Truy cập>

[21] Opensky. Hàng không Việt Nam là điểm sáng về phục hồi và tăng trưởng <Truy cập>

[22] Opensky. Hàng không Việt Nam là điểm sáng về phục hồi và tăng trưởng <Truy cập>

[23] VnEconomy. Ba yếu tố hỗ trợ ngành hàng không năm 2025 <Truy cập>

[24] Doanh nghiêp tiếp thị. Những nỗi lo cản bước phục hồi của ngành hàng không Việt <Truy cập>

[25] Doanh nghiêp tiếp thị. Những nỗi lo cản bước phục hồi của ngành hàng không Việt <Truy cập>

[26] Bộ Giao thông Vận tải. Hàng không số và những thách thức mang tính thời đại <Truy cập>

Đọc thêm những bài phân tích khác