Ngành hàng không Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của đất nước, hỗ trợ du lịch, thương mại và kết nối quốc tế. Với vị trí chiến lược ở Đông Nam Á, Việt Nam đã trở thành một trung tâm quan trọng cho cả du lịch hàng không trong nước và quốc tế.

Tổng quan thị trường hàng không Việt Nam

Năm 2024, lượng hành khách thông qua các cảng hàng không Việt Nam đạt 109 triệu lượt (giảm 3% so với năm 2023)[1]Trong đó, có 41 triệu lượt khách quốc tế, tăng 26% so với cùng kỳ năm ngoái[2]. Những con số này phù hợp chặt chẽ với mức năm 2019, được coi là đỉnh cao của ngành trước khi suy thoái do đại dịch gây ra[3]Sự gia tăng mạnh mẽ này làm nổi bật nhu cầu đi lại bằng đường hàng không ngày càng tăng, kết nối giữa Việt Nam và thị trường toàn cầu được cải thiện và chính sách thị thực thuận lợi thu hút du khách quốc tế.[4]. Du khách từ Châu Á chiếm gần 80% lượng khách quốc tế đến Việt Nam, chủ yếu từ Đông Bắc Á, bao gồm Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan và Nhật Bản[5].

Trong khi đó, lượng khách nội địa đạt 68 triệu lượt, giảm 15% so với năm 2023[6]Sự suy giảm này là do năng lực của các hãng hàng không giảm, khi các hãng hàng không Việt Nam thu hẹp đội bay để bảo dưỡng máy bay và tái cấu trúc doanh nghiệp, cùng với nhu cầu đi lại trong nước yếu hơn, khi người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu và chuyển sang du lịch quốc tế để tìm kiếm những điểm đến mới.[7].

Hiện nay, có khoảng 76 hãng hàng không đang hoạt động tại Việt Nam[8]. Về các đường bay quốc tế, trong 6 tháng đầu năm 2024, các hãng hàng không nước ngoài khai thác gần 160 đường bay quốc tế kết nối Việt Nam với các nước trên thế giới[9]. Nhìn chung, trong 11 tháng đầu năm 2024, tỷ lệ đúng giờ (OTP) là 73,7%, trong khi 26,3% trong tổng số 231.571 chuyến bay bị chậm chuyến[10]

Về ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đang có kế hoạch triển khai hệ thống ACV ID trong năm nay, sử dụng công nghệ nhận dạng sinh trắc học để tự động hóa các thủ tục kiểm tra an ninh và xác minh danh tính hành khách.[11]Gần đây, các hãng hàng không Việt Nam đã áp dụng AI để nâng cao hiệu quả và chất lượng dịch vụ. Ví dụ, Vietnam Airlines đã triển khai VNA AI, được hỗ trợ bởi GPT-4 thông qua Azure OpenAI, để hợp lý hóa việc truy cập và quy trình làm việc theo quy định về an toàn[12]. Vietjet hợp tác với OpenAirlines triển khai SkyBreathe, sử dụng AI và dữ liệu lớn để tối ưu hóa mức tiêu thụ nhiên liệu và giảm lượng khí thải CO₂[13].

Các công ty chủ chốt trên thị trường hàng không Việt Nam

Trong lĩnh vực vận tải hành khách, Vietnam Airlines và Vietjet Air tiếp tục thống lĩnh thị trường, với thị phần lần lượt đạt 42,2% và 42,8% trong 5 tháng đầu năm 2024. [14]. Điều này đánh dấu sự gia tăng đáng kể so với năm 2023, khi cổ phiếu của họ đạt 36,7% và 38,6% [15]. Sự tăng trưởng về thị phần phần lớn là do sự suy giảm của Bamboo Airways, hãng đã gặp khó khăn sau cuộc khủng hoảng lớn liên quan đến cựu chủ tịch của mình[16].

Nguồn: Kirin Capital

Thông tin tổng quan về các công ty chủ chốt trên thị trường hàng không Việt Nam

 Với nhu cầu đi lại tăng cao trước Tết Nguyên đán, Vietnam Airlines và Vietjet Air đã bổ sung từ 5 đến 10 máy bay mới vào đội bay của mình [17]. Tính đến tháng 12 năm 2024, Vietnam Airlines đã khôi phục hoạt động trên hầu hết các đường bay quốc tế và tiếp tục mở rộng bằng cách khai trương các chuyến bay mới đến Munich (Đức) và Phnom Penh (Campuchia)[18]Trong khi đó, Vietjet Air đã giới thiệu đường bay mới Hà Nội – Kuala Lumpur (Malaysia) nhằm đáp ứng nhu cầu du lịch, thương mại và việc làm ngày càng tăng.

Trong khi đó, Bamboo Airways đang có dấu hiệu phục hồi sau thời gian trì trệ vì tái cấu trúc doanh nghiệp khi đã nối lại các chuyến bay đến Phú Quốc và mở mới các đường bay quốc tế đến Đài Bắc và Cao Hùng (Đài Loan) [19]. Việc mở rộng và các tuyến bay mới này cho thấy các hãng hàng không Việt Nam đang thích ứng với mô hình du lịch hậu đại dịch và đang chuẩn bị cho sự tăng trưởng hơn nữa.

Cơ hội và thách thức sắp tới của ngành hàng không Việt Nam

Nhìn về phía trước, ngành hàng không Việt Nam dự kiến sẽ được hưởng lợi từ một số diễn biến quan trọng. Chứng nhận Loại 1 (CAT 1) gần đây về giám sát an toàn hàng không củng cố niềm tin quốc tế vào lĩnh vực vận tải hàng không của Việt Nam [20]. Sân bay quốc tế Long Thành, dự kiến mở cửa vào năm 2026, được kỳ vọng sẽ giảm bớt tình trạng tắc nghẽn và nâng cao vị thế của ngành hàng không cao cấp tại Việt Nam[21].

Hình ảnh nhà ga sân bay quốc tế Long Thành sau 1 năm thi công, tháng 8/2024

Nguồn: VnExpress

Về mặt chính sách, chính sách thị thực đơn giản hóa của Việt Nam khiến đất nước này trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách quốc tế, trong khi các nâng cấp cơ sở hạ tầng đang diễn ra - bao gồm nhà ga mới, đường lăn và đường băng - sẽ hỗ trợ lượng hành khách ngày càng tăng.[22]. Sự hợp tác của chính phủ với các hãng hàng không nước ngoài cũng là yếu tố then chốt trong việc khôi phục các tuyến bay quốc tế bị gián đoạn trong thời gian đại dịch, đảm bảo thị trường hàng không Việt Nam tiếp tục tăng trưởng.[23].

Mặt khác, theo các chuyên gia kinh tế, du lịch Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để vươn lên, trở thành quốc gia du lịch tại Châu Á với kỳ vọng lượng khách du lịch quốc tế Việt Nam sẽ tăng 18% trong cùng kỳ.[24]. Đây được coi là tiền đề quan trọng tạo điều kiện cho sự phát triển của ngành hàng không trong thời gian tới.

Tuy nhiên, ngành hàng không Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể về cơ sở hạ tầng hạn chế, thiếu hụt nguồn nhân lực và ngân sách đầu tư. Các sân bay lớn như Tân Sơn Nhất và Nội Bài thường xuyên quá tải, gây chậm trễ và ảnh hưởng đến trải nghiệm của hành khách[25]. Về mặt nguồn nhân lực, khả năng thiếu hụt phi công và nhân viên kỹ thuật trong tương lai có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và an toàn bay[26]. Số lượng hạn chế các chuyên gia hàng không thành thạo công nghệ số đặt ra thách thức trong việc triển khai các sáng kiến số. Ngoài ra, đầu tư vào cơ sở hạ tầng số và các biện pháp an ninh mạng đòi hỏi nguồn tài chính đáng kể, tạo ra thách thức cho các hãng hàng không trong việc cân bằng ngân sách của họ[27].

Bất chấp những trở ngại này, ngành hàng không Việt Nam vẫn sẵn sàng cho sự tăng trưởng dài hạn. Với đội bay mở rộng, kết nối toàn cầu ngày càng tăng và cải thiện mạnh mẽ về mặt quy định, thị trường sẽ phát triển mạnh mẽ trong những năm tới. Khi Vietnam Airlines và Vietjet Air củng cố vị thế dẫn đầu thị trường và khi cơ sở hạ tầng phát triển, ngành hàng không đang định vị để củng cố vai trò là một bên chủ chốt trong thị trường du lịch hàng không Đông Nam Á.

Phần kết luận

Ngành hàng không Việt Nam đang trải qua những thay đổi đáng kể, được thúc đẩy bởi nhu cầu đi lại quốc tế ngày càng tăng, sự mở rộng của các hãng hàng không và những tiến bộ về công nghệ. Trong khi các hãng hàng không lớn tiếp tục củng cố vị thế trên thị trường của mình, những thách thức như hạn chế về cơ sở hạ tầng, tình trạng thiếu hụt lao động và chuyển đổi số vẫn còn. Các sáng kiến của chính phủ, cải cách chính sách và phát triển sân bay mới dự kiến sẽ hỗ trợ tăng trưởng dài hạn, đưa Việt Nam trở thành một nhân tố chủ chốt trên thị trường hàng không Đông Nam Á.

[1] Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam. 109 triệu lượt khách qua các cảng hàng không Việt NamTruy cập>

[2] Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam. 109 triệu lượt khách qua các cảng hàng không Việt NamTruy cập>

[3] Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam. 109 triệu lượt khách qua các cảng hàng không Việt NamTruy cập>

[4] Bầu trời mở. Hàng không Việt Nam là điểm sáng trong phục hồi và tăng trưởng.Truy cập>

[5] Báo điện tử Chính phủ. Hơn 14,1 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam trong 10 thángTruy cập>

[6] Bầu trời mở. Hàng không Việt Nam là điểm sáng trong phục hồi và tăng trưởng.Truy cập>

[7] Bầu trời mở. Hàng không Việt Nam là điểm sáng trong phục hồi và tăng trưởng.Truy cập>

[8] Pháp Luật. Ngành hàng không Việt Nam tái lập 'đỉnh' trước đại dịchTruy cập>

[9] Tin tức Thanh Niên. Các hãng hàng không Việt Nam sở hữu bao nhiêu máy bay?Truy cập>

[10] VnEconomy. Tỷ lệ chuyến bay đúng giờ của các hãng hàng không trước Tết Nguyên đán đạt 68%Truy cập>

[11] Tin tức Nhân Dân. Các hãng hàng không áp dụng công nghệ check-in không tiếp xúcTruy cập>

[12] Vietnam Airlines. Cơ hội mới cho ngành hàng không Việt NamTruy cập>

[13] Microsoft. Vietnam Airlines: Khai thác sức mạnh của AI để hiện thực hóa mục tiêu trở thành hãng hàng không kỹ thuật số hàng đầu khu vựcTruy cập>

[14] Kirin Capital. Báo cáo ngành vận tải hàng khôngTruy cập>

[15] Kirin Capital. Báo cáo ngành vận tải hàng khôngTruy cập>

[16] Kirin Capital. Báo cáo ngành vận tải hàng khôngTruy cập>

[17] Pháp Luật. Ngành hàng không Việt Nam tái lập 'đỉnh' trước đại dịchTruy cập>

[18] VnEconomy. Thị trường hàng không bước vào giai đoạn tăng trưởng ổn địnhTruy cập>

[19] Bầu trời mở. Hàng không Việt Nam là điểm sáng trong phục hồi và tăng trưởng.Truy cập>

[20] Bầu trời mở. Hàng không Việt Nam là điểm sáng trong phục hồi và tăng trưởng.Truy cập>

[21] Báo Tin Tức. Sân bay Long Thành sẽ là đòn bẩy nâng tầm hàng không kinh doanh Việt NamTruy cập>

[22] Bầu trời mở. Hàng không Việt Nam là điểm sáng trong phục hồi và tăng trưởng.Truy cập>

[23] Bầu trời mở. Hàng không Việt Nam là điểm sáng trong phục hồi và tăng trưởng.Truy cập>

[24] VnEconomy. Ba yếu tố hỗ trợ ngành hàng không năm 2025Truy cập>

[25] Tạp chí kinh doanh và tiếp thị. Những lo ngại cản trở sự phục hồi của ngành hàng không Việt NamTruy cập>

[26] Tạp chí kinh doanh và tiếp thị. Những lo ngại cản trở sự phục hồi của ngành hàng không Việt NamTruy cập>

[27] Bộ Giao thông Vận tải. Hàng không số và những thách thức của thời đạiTruy cập>

Đọc các bài viết khác