Dân số Việt Nam đang già hóa nhanh chóng, với số lượng và tỷ lệ người cao tuổi tăng đều đặn, đặc biệt là ở các khu vực đô thị. Sự thay đổi nhân khẩu học này đang thúc đẩy nhu cầu ngày càng tăng đối với các viện dưỡng lão và dịch vụ chăm sóc người cao tuổi, tạo ra những cơ hội tăng trưởng đáng kể trong thị trường viện dưỡng lão.

Tổng quan về tình hình già hóa dân số của Việt Nam

Việt Nam đang trải qua một trong những tốc độ già hóa dân số nhanh nhất trên thế giới. Theo số liệu của Ngân hàng thế giới (World Bank)[1], dân số từ 65 tuổi trở lên tăng từ 6,8% tổng dân số năm 2014 lên 9,5% tổng dân số năm 2022.

Tỷ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên ở Việt Nam từ năm 2014 đến 2022

Đơn vị: %

Nguồn: Ngân hàng Thế giới

Ngoài ra, Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) dự báo đến năm 2036, Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn xã hội già, với người từ 60 tuổi trở lên chiếm 20% dân số hoặc người từ 65 tuổi trở lên chiếm 14%. Đến năm 2049, Việt Nam sẽ trở thành một xã hội siêu già, với người từ 60 tuổi trở lên chiếm 25% hoặc người từ 65 tuổi trở lên chiếm hơn 20% tổng dân số[2].

Xu hướng già hóa rõ rệt hơn ở các thành phố do sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm đô thị hóa, di cư của người trẻ từ nông thôn ra thành thị và tỷ lệ sinh giảm. Hiện tại, có sự chênh lệch đáng kể về tỷ lệ sinh giữa các vùng, với 21 tỉnh, thành phố có tỷ lệ sinh thấp, đặc biệt là ở các vùng Đông Nam Bộ, đồng bằng sông Cửu Long và duyên hải miền Trung. Với tình hình dân số già hóa, số lượng người cao tuổi ngày càng tăng, nhiều người trong số họ không có vợ hoặc chồng hoặc không sống với con cái trưởng thành, đang thúc đẩy nhu cầu về dịch vụ chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ, bao gồm cả viện dưỡng lão[3].

Xu hướng gia tăng của viện dưỡng lão

Với tình hình dân số già như vậy, số lượng người cao tuổi ngày càng tăng, nhiều người trong số họ không có vợ hoặc chồng hoặc không sống với con cái trưởng thành, đang thúc đẩy nhu cầu về dịch vụ chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ, bao gồm các viện dưỡng lão. Mặc dù vẫn còn là một khái niệm tương đối mới ở Việt Nam so với các nước phương Tây, nhưng các viện dưỡng lão đang trở thành một giải pháp ngày càng phổ biến đối với các gia đình gặp khó khăn trong việc chăm sóc người thân cao tuổi. Phần lớn các viện dưỡng lão này tập trung ở các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Cần Thơ. Một số đơn vị nổi tiếng trên thị trường viện dưỡng lão của Việt Nam bao gồm Viện dưỡng lão Bình Mỹ, Trung tâm Dưỡng lão Thị Nghè và Viện dưỡng lão cao cấp Damoca.

Trung tâm Dưỡng lão Thị Nghè ở Thành phố Hồ Chí Minh

Nguồn: Doctorscare

Khi Việt Nam đang đối mặt với những thách thức của dân số già hóa, có tiềm năng hợp tác lớn với Nhật Bản, quốc gia đã đi đầu trong việc giải quyết vấn đề này. Mô hình viện dưỡng lão của Nhật Bản đã được áp dụng ở Việt Nam. Viện Dưỡng lão Phương Đông Asahi tại Hà Nội, được phát triển và vận hành bởi Tổ hợp Y tế Phương Đông, là một trong những cơ sở áp dụng mô hình 5 sao theo phong cách Nhật Bản này. Tọa lạc trên một khu đất rộng 10 héc-ta, Phương Đông Asahi được trang bị các cơ sở vật chất hiện đại từ Nhật Bản và các nước khác. Viện có một đội ngũ nhân viên y tế giàu kinh nghiệm, tận tâm, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và lối sống cho hơn 400 cư dân cao tuổi. Ra mắt vào cuối năm 2023, viện dưỡng lão không chỉ cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe mà còn có các tiện nghi nghỉ hưu cao cấp như tắm Onsen, massage, spa, nhà hàng, giải trí và không gian xanh để cư dân tận hưởng những năm tháng tuổi già của họ.

Các dịch vụ tại Viện dưỡng lão Phương Đông Asahi

Nguồn: Congly

Thách thức

Mặc dù là một xu hướng mới nổi, nguồn cung các dịch vụ viện dưỡng lão ở Việt Nam vẫn còn xa mới đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng, mặc dù đất nước đang có nguồn lao động dồi dào gồm các y tá và người chăm sóc được đào tạo. Năm 2024, cả nước mới chỉ có gần 100 viện dưỡng lão tư nhân, ngoài ra còn có các cơ sở do chính phủ điều hành. Cũng còn nhiều thách thức trong việc nâng cao chất lượng và khả năng chi trả của các viện dưỡng lão. Nhiều cơ sở phải đối mặt với cơ sở hạ tầng lạc hậu, thiếu hụt nhân viên y tế có trình độ và chi phí vận hành cao. Quan niệm văn hóa gắn liền với sự kỳ thị về việc “bỏ rơi” người thân cao tuổi vào các cơ sở, cùng với tình hình tài chính eo hẹp của nhiều gia đình cũng hạn chế nhu cầu.

Triển vọng cho tương lai và thông tin dành cho doanh nghiệp

Khi dân số Việt Nam ngày càng già đi, các viện dưỡng lão được kỳ vọng sẽ đóng một vai trò quan trọng ngày càng tăng trong việc đáp ứng các nhu cầu đa dạng và ngày càng tăng của người cao tuổi. Các viện dưỡng lão trong tương lai có khả năng sẽ áp dụng cách tiếp cận dựa vào cộng đồng nhiều hơn, với các mô hình dịch vụ nhằm mục đích giúp cư dân duy trì cảm giác bình thường, kết nối xã hội và tính độc lập. Các chương trình liên thế hệ kết hợp giữa người cao tuổi và thanh niên, các sáng kiến trị liệu bằng thú cưng, câu lạc bộ nấu ăn và làm vườn, các hoạt động tham quan thường xuyên có thể góp phần tạo nên môi trường viện dưỡng lão sống động hơn.

Hàm ý cho doanh nghiệp

Với tình trạng thiếu hụt nguồn cung như vậy, việc lấp đầy khoảng cách cung – cầu báo hiệu tiềm năng tăng trưởng to lớn trong ngành công nghiệp viện dưỡng lão. Về cải thiện chất lượng, các dịch vụ viện dưỡng lão được gợi ý phát triển theo các cách tiếp cận sau đây. Thứ nhất, việc tạo ra các cộng đồng nhằm tối ưu hóa chất lượng cuộc sống cho cư dân sẽ là điều quan trọng. Thứ hai, việc kết hợp các công nghệ “thông minh” cũng sẽ là yếu tố cần thiết để cung cấp dịch vụ chăm sóc hiệu quả và hiệu suất cao. Hồ sơ sức khỏe điện tử, hệ thống giám sát từ xa, nền tảng giao tiếp trực tuyến và các ứng dụng di động đều có thể nâng cao việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, an toàn và kết nối gia đình cho cư dân viện dưỡng lão.

Kết luận

Tóm lại, tình hình dân số già hóa nhanh chóng ở Việt Nam đặt ra cả thách thức và cơ hội đối với thị trường viện dưỡng lão đang phát triển của đất nước. Nhu cầu ngày càng tăng về các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi chất lượng, đặc biệt là ở các khu vực thành thị, cho thấy sự cần thiết phải tăng cường đầu tư và phát triển trong lĩnh vực này. Sự hợp tác với các đối tác quốc tế, tập trung vào việc cung cấp dịch vụ chăm sóc chất lượng cao, đồng thời giải quyết các thách thức về văn hóa và cơ sở hạ tầng sẽ là chìa khóa cho sự phát triển bền vững của thị trường viện dưỡng lão.

Khi Việt Nam phải đối mặt với sự phức tạp của sự thay đổi nhân khẩu học, việc ưu tiên phát triển một ngành công nghiệp chăm sóc người cao tuổi mang đậm tính nhân văn và sáng tạo sẽ đảm bảo rằng người cao tuổi của đất nước sẽ nhận được sự chăm sóc xứng đáng, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội. Sự phát triển thành công của thị trường viện dưỡng lão Việt Nam sẽ là một minh chứng cho cam kết của đất nước đối với sức khỏe của người cao tuổi và khả năng thích ứng với những thay đổi thực tế của thế kỷ 21.

[1] https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.65UP.TO.ZS?end=2023&locations=VN&start=1960&view=chart

[2] https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/thong-tin-ly-luan/-/2018/910502/gia-hoa-dan-so-o-viet-nam\–thuc-trang%2C-xu-huong-va-khuyen-nghi-chinh-sach.aspx

[3] https://tienphong.vn/viet-nam-co-toc-do-gia-hoa-dan-so-nhanh-nhat-the-gioi-post1654112.tpo

Đọc thêm những bài phân tích khác