Tổng quan thị trường

Thị trường các khu công nghiệp sinh thái [1](EIP) tại Việt Nam đang thu hút sự chú ý khi Việt Nam tìm cách cân bằng giữa quá trình công nghiệp hóa nhanh chóng với tính bền vững của môi trường. Được thúc đẩy bởi nhận thức ngày càng tăng về các vấn đề môi trường và sự hỗ trợ của chính phủ, một số khu công nghiệp sinh thái đã được thành lập, đặc biệt là ở các khu vực trọng điểm như Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng. Chính phủ Việt Nam đã tích hợp các EIP vào các chiến lược quốc gia, nhấn mạnh vào tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Do đó, ngày càng có nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước quan tâm đến các khu công nghiệp này, đặc biệt là trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, quản lý chất thải và sản xuất bền vững.

Tình hình hiện tại

Bối cảnh kinh tế của Việt Nam đã thay đổi đáng kể trong vài thập kỷ qua, đặc trưng bởi sự tăng trưởng công nghiệp mạnh mẽ, đặc biệt là trong các ngành sản xuất và hướng đến xuất khẩu. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này đã dẫn đến suy thoái môi trường, cạn kiệt tài nguyên và ô nhiễm đô thị, thúc đẩy chính phủ tìm kiếm các giải pháp thay thế phát triển bền vững. Trong bối cảnh này, các khu công nghiệp sinh thái đã thu hút được sự chú ý như một giải pháp khả thi.

Chính phủ Việt Nam đã nhận ra tiềm năng của các EIP như một phần của chính sách công nghiệp rộng lớn hơn của mình. Các sáng kiến thúc đẩy phát triển công nghiệp sinh thái được đưa vào nhiều chiến lược quốc gia khác nhau. Trong những năm gần đây, đặc biệt là sau cam kết của chính phủ về tăng trưởng xanh, việc thành lập và thúc đẩy các EIP đã đạt được động lực đáng kể. Theo Nghị định 35/2022/NĐ-CP [2]do Chính phủ ban hành về quản lý các khu công nghiệp và khu kinh tế, có 4 cách quan trọng để hỗ trợ các EIP trên toàn quốc.

Thứ nhất, hỗ trợ đầu tư cho các khu công nghiệp sinh thái bao gồm xây dựng và nâng cấp cơ sở hạ tầng bên trong và xung quanh các khu công nghiệp hiện có để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi của chúng. Điều này liên quan đến việc thu hút đầu tư và hỗ trợ chuyển giao công nghệ để nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm ô nhiễm. Thứ hai, sự hợp tác giữa các doanh nghiệp là điều cần thiết, vì họ có thể chia sẻ cơ sở hạ tầng và tái sử dụng vật liệu, nước và chất thải, dẫn đến chi phí thấp hơn và hiệu quả được cải thiện. Quan hệ đối tác với các bên thứ ba có thể thúc đẩy hơn nữa sự cộng sinh công nghiệp bằng cách cung cấp cơ sở hạ tầng và dịch vụ cần thiết. Thứ ba, một tổ chức công được chỉ định sẽ cung cấp thông tin về việc sử dụng tài nguyên và sản xuất sạch hơn, trong khi các cơ quan và nhà đầu tư được khuyến khích đóng góp dữ liệu để hỗ trợ các sáng kiến này. Cuối cùng, ban quản lý cũng sẽ làm việc với các cơ quan có liên quan để chứng nhận và giám sát các khu công nghiệp sinh thái, đảm bảo cập nhật chính xác trong hệ thống thông tin quốc gia.

Một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của các khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam là mức độ đầu tư. Trong khi đất nước đã thu hút được lượng lớn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào các ngành công nghiệp truyền thống, các sáng kiến công nghiệp sinh thái vẫn chưa nhận được sự quan tâm tương tự. Nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước vẫn chưa quen với khái niệm EIP và những lợi ích lâu dài mà chúng mang lại. Ngoài ra, việc thiếu các ưu đãi để các công ty áp dụng các hoạt động bền vững đã cản trở sự tiến bộ trong lĩnh vực này.

Tính đến năm 2024, Việt Nam có 422 khu công nghiệp. Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo rằng trong giai đoạn 2020-2024, đã hợp tác với Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc để hỗ trợ chuyển đổi các khu công nghiệp hiện có thành EIP; trong đó, 217 giải pháp đã được triển khai [3]. Mặc dù hiện tại chưa có số liệu chính xác về số lượng các khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam, nhưng khái niệm về khu công nghiệp sinh thái đã bắt đầu hình thành vào đầu những năm 2000, trong đó các khu công nghiệp nổi bật nhất chủ yếu tập trung ở các tỉnh trọng điểm như Bình Dương, Đồng Nai và Hải Phòng, vốn nổi tiếng với các cơ sở sản xuất mạnh mẽ. Các khu công nghiệp sinh thái khác với các khu công nghiệp truyền thống ở chỗ chúng nhấn mạnh vào tính bền vững, khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng các hoạt động thân thiện với môi trường. Điều này bao gồm việc cung cấp các ưu đãi đầu tư đặc biệt nhằm thu hút các công nghệ sạch và thúc đẩy chia sẻ tài nguyên giữa các công ty, khiến chúng khác biệt với các khu công nghiệp thông thường chủ yếu tập trung vào tăng trưởng kinh tế.

Giới thiệu một số KCNST lớn tại Việt Nam

Từ năm 2020 đến năm 2024, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc triển khai dự án “Triển khai Khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam theo Chương trình Khu công nghiệp sinh thái toàn cầu” với tổng kinh phí là 1.821.800 đô la do Cục Kinh tế Nhà nước Thụy Sĩ tài trợ. Dự án này trải dài trên 5 tỉnh/thành phố: Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Đồng Nai, Đà Nẵng và Hải Phòng, cụ thể tại các khu công nghiệp sau: Hiệp Phước, Amata City Biên Hòa, Đình Vũ (Deep C), Hòa Khánh và Trà Nóc 1 & 2 [4].

Cơ hội đầu tư của Nhật Bản vào khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam

Đầu tư của Nhật Bản vào các EIP tại Việt Nam mang lại những cơ hội đáng kể cho sự tăng trưởng và hợp tác, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững và đổi mới của cả hai quốc gia. Trước hết , các công ty Nhật Bản có tiềm năng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phát triển các khu công nghiệp sinh thái. Một ví dụ đáng chú ý là liên doanh giữa Tập đoàn Marubeni và Tập đoàn T&T nhằm mục đích khám phá các cơ hội đầu tư để phát triển một EIP và trở thành đối tác cung cấp năng lượng xanh cho các khu công nghiệp tại Thái Bình [5]. Những khoản đầu tư này không chỉ nâng cao cơ sở hạ tầng tại địa phương mà còn phản ánh cam kết của Nhật Bản đối với quản lý môi trường và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Bằng cách tận dụng chuyên môn của mình trong các công nghệ thân thiện với môi trường và quản lý tài nguyên hiệu quả, các nhà đầu tư Nhật Bản có thể đóng góp đáng kể vào tham vọng của Việt Nam là trở thành quốc gia dẫn đầu trong phát triển công nghiệp bền vững.

Thứ hai , sự phát triển liên tục của các khu công nghiệp sinh thái tạo ra một môi trường kinh doanh rất thuận lợi cho các doanh nghiệp Nhật Bản muốn mở rộng hoạt động tại Việt Nam. Các khu công nghiệp này cung cấp một khuôn khổ hợp tác cho phép các công ty chia sẻ nguồn lực, giảm chi phí hoạt động và tham gia vào các hoạt động đổi mới. Ví dụ, khoảng 80-85% doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài có yêu cầu cao về các tiêu chuẩn ESG khi lựa chọn địa điểm nhà máy, ưu tiên các yếu tố bền vững [6]. Điều này đặc biệt có lợi cho các công ty Nhật Bản, những công ty thường nhấn mạnh vào tính bền vững trong các mô hình kinh doanh của mình. Bằng cách hoạt động trong các khu công nghiệp sinh thái, họ có thể hưởng lợi từ sự hợp lực được tạo ra bởi các cơ sở và chuyên môn chung, dẫn đến hiệu quả và khả năng cạnh tranh được cải thiện.

Hơn nữa, chính phủ Việt Nam vẫn đang trong quá trình thúc đẩy xây dựng các khu công nghiệp sinh thái, đưa ra nhiều ưu đãi để thu hút đầu tư nước ngoài. Bao gồm các khoản giảm thuế, đơn giản hóa các quy định và hỗ trợ các sáng kiến nghiên cứu và phát triển. Các biện pháp như vậy giúp các công ty Nhật Bản dễ dàng điều hướng bối cảnh đầu tư, đảm bảo thâm nhập thị trường Việt Nam dễ dàng hơn.

Kết luận

Tóm lại, tình hình hiện tại của các khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam phản ánh cả thách thức và cơ hội. Khi chính phủ hướng tới việc tích hợp các hoạt động bền vững vào phát triển công nghiệp, tiềm năng của các khu công nghiệp sinh thái đóng vai trò quan trọng là rõ ràng. Đối với các nhà đầu tư Nhật Bản, bối cảnh này mở ra nhiều cơ hội để tận dụng chuyên môn của họ và đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam. Bằng cách thúc đẩy quan hệ đối tác, chuyển giao công nghệ và thúc đẩy các hoạt động xanh, Nhật Bản có thể tác động đáng kể đến sự phát triển của các khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam, mở đường cho một tương lai bền vững hơn.

——————-

[1]Theo Nghị định 35/2022/NĐ-CP, khu công nghiệp sinh thái là khu công nghiệp mà các doanh nghiệp trong phạm vi khu công nghiệp tham gia sản xuất sạch hơn, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, liên kết sản xuất, hợp tác cộng sinh công nghiệp; đáp ứng các tiêu chí quy định tại đây < Nguồn >

[2]Văn bản Chính phủ (2022). Nghị định số 35/2022/NĐ-CP: Quy định về quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế. < Nguồn >

[3]Tạp chí Công Thương (2024). Khu công nghiệp sinh thái: Mô hình phát triển xanh và bền vững < Nguồn >

[4]Tạp chí Cộng sản (2024). Thúc đẩy triển khai các khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam < Nguồn >

[5] Enternews (2024). Doanh nghiệp Nhật Bản muốn đầu tư vào khu công nghiệp xanh tại Thái Bình < Nguồn >

[6]Đầu tư bất động sản (2024). Doanh nghiệp FDI ưu tiên KCNST khi thuê nhà xưởng < Nguồn >

Đọc thêm những bài phân tích khác