Vào tháng 1 năm 2025, Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt dự án phát triển thị trường carbon theo Quyết định số 232/QĐ-TTg, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực quản lý và giảm phát thải khí nhà kính của quốc gia. Bằng cách cho phép giao dịch tín chỉ carbon, hệ thống này khuyến khích giảm phát thải và thúc đẩy đầu tư vào công nghệ xanh, giúp Việt Nam hội nhập với các cam kết khí hậu toàn cầu.

Tổng quan về thị trường carbon tại Việt Nam

Việt Nam, nhận thức được lợi ích kép giữa phát triển bền vững về môi trường và tăng trưởng kinh tế, đã chủ động thúc đẩy sự phát triển của thị trường carbon. Cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của quốc gia nhấn mạnh tính cấp thiết của việc xây dựng một hệ thống giao dịch carbon được cấu trúc chặt chẽ. Việc tích hợp thị trường carbon vào khuôn khổ kinh tế giúp Việt Nam điều chỉnh chính sách theo các thỏa thuận khí hậu toàn cầu, chẳng hạn như Hiệp định Paris, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Thị trường carbon hoạt động bằng cách đặt giới hạn phát thải mà các doanh nghiệp phải tuân thủ. Những công ty vượt quá lượng phát thải cho phép phải mua thêm hạn mức từ các doanh nghiệp đã cắt giảm thành công lượng phát thải của họ. Cơ chế này tạo ra động lực tài chính để doanh nghiệp đổi mới và áp dụng công nghệ sạch hơn. Nhiều quốc gia, bao gồm Liên minh Châu Âu, Trung Quốc và Hàn Quốc, đã triển khai thành công thị trường carbon, cung cấp những kinh nghiệm quý báu cho Việt Nam trong quá trình phát triển hệ thống của riêng mình.

Source: GP Solar

Thị trường tín chỉ carbon tự nguyện của Việt Nam đã hoạt động, chủ yếu thông qua các sáng kiến lâm nghiệp. Các dự án trồng rừng và tái trồng rừng đã tạo ra tín chỉ carbon có thể bán cho các đối tác quốc tế hoặc sử dụng để bù đắp lượng phát thải trong nước. Các tín chỉ carbon từ lâm nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc tài trợ cho các nỗ lực bảo tồn, bảo vệ đa dạng sinh học và hỗ trợ cộng đồng địa phương. Với khoảng 14,7 triệu hecta rừng, chiếm 42% diện tích đất của cả nước, Việt Nam có khả năng hấp thụ khoảng 69,8 triệu tấn CO₂ mỗi năm. [1]

Sau đây là một số dự án tín chỉ carbon đáng chú ý mà Việt Nam đã triển khai trong những năm gần đây:

Việt Nam chính thức phê duyệt Đề án xây dựng và phát triển thị trường Carbon

Ngày 24 tháng 1 năm 2025, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký Quyết định số 232/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án thành lập và phát triển thị trường Carbon tại Việt Nam”. Quyết định mang tính bước ngoặt này vạch ra lộ trình toàn diện cho việc hình thành và vận hành thị trường carbon trong nước, đảm bảo Việt Nam thực hiện phương pháp tiếp cận có cấu trúc và được lập kế hoạch tốt đối với giao dịch phát thải.

Source: Decision No. 232/QĐ-TTg

Đánh giá Quyết định và Tác động của Quyết định

Quyết định thành lập thị trường carbon của Chính phủ là động thái chiến lược phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam và các cam kết quốc tế về khí hậu. Quyết định này cũng báo hiệu sự sẵn sàng của Việt Nam trong việc hội nhập vào thị trường carbon toàn cầu, có khả năng mở ra cánh cửa cho các khoản đầu tư và quan hệ đối tác nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ xanh.

Thị trường carbon cung cấp các động lực kinh tế để các doanh nghiệp áp dụng các công nghệ sạch hơn và giảm phát thải, góp phần đáng kể vào các mục tiêu giảm khí nhà kính quốc gia. Bằng cách định giá carbon, các công ty sẽ có động lực tài chính trực tiếp để giảm lượng khí thải carbon của mình. Ngoài ra, các doanh nghiệp tham gia vào hoạt động giao dịch carbon có thể tiếp cận các nguồn doanh thu mới, đặc biệt là những doanh nghiệp đầu tư vào các dự án xanh tạo ra tín chỉ carbon dư thừa. Điều này có thể khuyến khích tăng đầu tư vào năng lượng tái tạo, các sáng kiến ​​trồng rừng và các công nghệ tiết kiệm năng lượng.

Một thị trường carbon có cấu trúc tốt sẽ nâng cao vị thế của Việt Nam trong các cuộc đàm phán và thị trường khí hậu quốc tế, có khả năng thu hút đầu tư nước ngoài tập trung vào tính bền vững. Việc tham gia vào giao dịch carbon phù hợp với xu hướng tài chính toàn cầu, giúp các doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế. Hơn nữa, sự phát triển của thị trường carbon thúc đẩy sự hợp tác giữa chính phủ, khu vực tư nhân và các tổ chức quốc tế. Cách tiếp cận đa bên này đảm bảo trách nhiệm chung trong việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và thúc đẩy quan hệ đối tác công tư chặt chẽ hơn.

Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng việc triển khai thị trường carbon tại Việt Nam sẽ không phải là không có thách thức. Một số vấn đề chính cần được giải quyết để hệ thống có hiệu quả. Việc thiết lập cơ sở hạ tầng cần thiết để giám sát, báo cáo và xác minh lượng khí thải là phức tạp và đòi hỏi đầu tư đáng kể. Việc thu thập dữ liệu đáng tin cậy và tính minh bạch sẽ rất quan trọng đối với uy tín của thị trường. Ngoài ra, cả các cơ quan quản lý và những người tham gia thị trường đều cần được đào tạo toàn diện để điều hướng và hoạt động hiệu quả trong khuôn khổ thị trường carbon. Nếu không có đủ kiến ​​thức và kinh nghiệm, các công ty có thể gặp khó khăn trong việc tuân thủ các quy định hoặc tối đa hóa lợi ích của giao dịch carbon.

Đảm bảo đủ số lượng người tham gia và tín dụng có thể giao dịch là rất quan trọng đối với một thị trường chức năng. Các giai đoạn đầu có thể phải đối mặt với những thách thức liên quan đến cung và cầu hạn chế, có thể ảnh hưởng đến sự ổn định giá cả và niềm tin của thị trường. Hơn nữa, việc hài hòa các quy định về thị trường carbon với các chính sách kinh tế và môi trường hiện hành đòi hỏi phải có kế hoạch tỉ mỉ và sự hợp tác giữa các cơ quan. Cần có các hướng dẫn và chính sách rõ ràng để ngăn ngừa xung đột giữa các khuôn khổ quản lý khác nhau. Cuối cùng, việc phân bổ hạn ngạch phát thải phải được thực hiện theo cách không gây gánh nặng bất công cho một số ngành công nghiệp nhất định trong khi vẫn cho phép giảm phát thải có ý nghĩa. Nếu hạn ngạch được phân bổ không hiệu quả, một số công ty có thể phải đối mặt với chi phí quá mức trong khi những công ty khác có thể nhận được nhiều khoản trợ cấp hơn mức cần thiết.

Kết luận

Việc Chính phủ Việt Nam phê duyệt dự án phát triển thị trường carbon đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình hướng tới tăng trưởng bền vững và khả năng phục hồi khí hậu của quốc gia. Bằng cách áp dụng cách tiếp cận có cấu trúc, Việt Nam đang định vị mình là quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực giao dịch carbon tại Đông Nam Á. Mặc dù có thể dự đoán được những thách thức, nhưng cách tiếp cận có cấu trúc và lộ trình rõ ràng được nêu trong Quyết định số 232/QĐ-TTg tạo nên nền tảng vững chắc cho việc triển khai và vận hành thành công thị trường carbon tại Việt Nam. Khi đất nước tiến lên, sự hợp tác liên tục giữa Chính phủ, doanh nghiệp và các đối tác quốc tế sẽ rất cần thiết để đảm bảo sự thành công của thị trường carbon. Thông qua việc lập kế hoạch và thực hiện cẩn thận, Việt Nam có thể khai thác những lợi ích của giao dịch carbon để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh và đóng góp vào các nỗ lực toàn cầu trong việc giảm thiểu biến đổi khí hậu.

[1] https://thesaigontimes.vn/thi-truong-tin-chi-carbon-tiem-nang-khong-chi-den-tu-rung-vang-bien-bac/

Đọc thêm những bài phân tích khác