Vùng Đông Nam Bộ là vùng kinh tế năng động nhất của cả nước, thúc đẩy sản lượng công nghiệp, tăng trưởng xuất khẩu và đầu tư nước ngoài. Sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh vào năm 2025, Đông Nam Bộ đang bước vào kỷ nguyên mới của quản trị tinh gọn và tăng cường phối hợp khu vực, đặt nền tảng cho một chiến lược kinh tế gắn kết hơn.

Tổng quan về Đông Nam Bộ sau khi sáp nhập đơn vị hành chính năm 2025

Vùng Đông Nam Bộ, trung tâm công nghiệp và đô thị đang phát triển của đất nước, đang trải qua quá trình tái cấu trúc hành chính lớn nhằm tăng cường sự phối hợp vùng và hiệu quả kinh tế. Theo Quyết định số 759/QĐ-TTg[1], 6 đơn vị hành chính cấp tỉnh sẽ được hợp nhất thành một thành phố trực thuộc trung ương (Thành phố Hồ Chí Minh) và hai tỉnh (Đồng Nai và Tây Ninh)[2]. Cấu trúc mới này có hiệu lực từ ngày 15 tháng 8 theo Kết luận số 157-KL/TW[3], được ký vào ngày 25 tháng 5, dự kiến sẽ hợp lý hóa quản trị, tối ưu hóa quy hoạch cơ sở hạ tầng và tạo ra môi trường hấp dẫn hơn cho các nhà đầu tư.

The Southeast’s provincial-level administrative units after the 2025 mergers

Nguồn: B&Company Việt Nam

Cùng với Đồng bằng sông Hồng, vùng Đông Nam Bộ là một trong hai trung tâm kinh tế lớn của Việt Nam. Năm 2024, vùng này ghi nhận GDP cao nhất trong số sáu vùng kinh tế trọng điểm của cả nước, vượt quá 3.600 nghìn tỷ đồng, chiếm gần một phần ba tổng số cả nước. Sau khi sáp nhập hành chính, Thành phố Hồ Chí Minh mới mở rộng sẽ hợp nhất Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, trước đây là nền kinh tế cấp tỉnh lớn thứ ba và thứ sáu của Việt Nam. Do đó, riêng Thành phố Hồ Chí Minh mới hiện đóng góp hơn 20% vào GDP của cả nước, củng cố vị thế là trung tâm kinh tế thống trị của Việt Nam. Đồng Nai và Tây Ninh sau khi sáp nhập cũng sẽ chứng kiến sự mở rộng kinh tế đáng kể, với cả hai dự kiến sẽ xếp hạng trong số mười nền kinh tế cấp tỉnh hàng đầu trên toàn quốc về GRDP.

Chỉ tiêu kinh tế - xã hội năm 2024 của các tỉnh Đông Nam Bộ sau khi sáp nhập hành chính

Nguồn: Nghị quyết số 60-NQ/TW, Quyết định số 759/QĐ-TTg, Tổng cục Thống kê (GSO), Cục Thống kê Tỉnh, Tổng hợp B&Company

Đặc điểm kinh tế khu vực và tình hình đầu tư của Đông Nam Bộ

Khu vực Đông Nam Bộ có vị trí chiến lược cao thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Khu vực này giáp với Đồng bằng sông Cửu Long, trung tâm nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản hàng đầu của Việt Nam; Bờ biển Nam Trung Bộ, tiếp cận các trung tâm kinh tế hàng hải quan trọng; và Tây Nguyên, nguồn cung cấp nguyên liệu cây công nghiệp chính. Khu vực này nằm gần trung tâm ASEAN và nằm dọc theo các tuyến đường hàng hải và hàng không quốc tế quan trọng. Vị trí đắc địa này giúp Đông Nam Bộ nổi lên như một cường quốc công nghiệp lớn được thúc đẩy bởi đầu tư nước ngoài, đồng thời đóng vai trò là trung tâm quốc gia và quốc tế đang bùng nổ về hậu cần, tài chính và các dịch vụ giá trị cao.

Đã nêu trong Nghị quyết số 24-NQ/TW[4] năm 2022, Quyết định số 370/QĐ-TTg[5]và Quyết định số 1325/QĐ-TTg[6] Năm 2024, vùng Đông Nam Bộ định hướng phát triển các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao song song với các ngành dịch vụ giá trị cao. Chiến lược cũng nhấn mạnh đến việc thúc đẩy quan hệ kinh tế đối ngoại cũng như hợp tác liên vùng và nội vùng. Việc sáp nhập các đơn vị hành chính vào năm 2025 dự kiến sẽ tăng cường hơn nữa kết nối khu vực bằng cách giảm sự phân mảnh hành chính, tạo điều kiện cho quy hoạch vùng tích hợp và đẩy nhanh việc triển khai các dự án cơ sở hạ tầng lớn trong khi vẫn duy trì định hướng phát triển chính của khu vực:

(1) Phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao và mới nổi thông qua việc hình thành các cụm công nghiệp mới và các khu công nghệ chuyên ngành xung quanh Thành phố Hồ Chí Minh;

(2) Phát triển các ngành dịch vụ có giá trị cao và chất lượng cao dựa trên thế mạnh của khu vực và tỉnh, đặc biệt là về tài chính, thương mại, hậu cần và du lịch;

(3) Tăng cường hệ thống logistics quốc gia và quốc tế kết nối với các cảng biển, sân bay, cửa khẩu quốc tế, hành lang kinh tế trọng điểm và tuyến giao thương liên vùng;

(4) Mở rộng kinh tế biểnbao gồm hậu cần cảng biển, công nghiệp khai thác và chế biến dầu khí, công nghiệp hỗ trợ, v.v.;

(5) Tái cơ cấu nông nghiệp hướng tới một nền kinh tế nông nghiệp hiệu quả cao, thông minh, tuần hoàn, sinh thái và bền vững.

Năm 2024, khu vực dịch vụ vùng có giá trị gần 1.700 nghìn tỷ đồng, cao nhất trong tất cả các vùng kinh tế trọng điểm và chiếm hơn 45% GDP của vùng. Mặt khác, khu vực công nghiệp và xây dựng đã có sự chuyển đổi đáng kể, với cơ cấu chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp chế biến chế tạo, giảm dần sự phụ thuộc vào ngành khai khoáng. Sự chuyển dịch này cũng phản ánh sự dịch chuyển từ các ngành thâm dụng lao động như dệt may, giày dép sang các sản phẩm công nghiệp công nghệ cao và có giá trị gia tăng cao. Theo báo cáo, tỷ trọng công nghiệp chế biến chế tạo trong GRDP của vùng tăng từ 24% năm 2011 lên 27,6% năm 2015, 30,3% năm 2020[7]và đạt 33% vào năm 2024[8] [9]. Mặc dù chỉ chiếm một phần nhỏ trong cơ cấu GDP của khu vực Đông Nam Bộ, nhưng ngành nông nghiệp lại có vai trò rất quan trọng, với các loại cây công nghiệp và cây ăn quả chủ lực là ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, tạo ra hàng tỷ đô la Mỹ doanh thu xuất khẩu.[10].

GDP Composition of the Southeast in 2024

Đơn vị: %

Nguồn: Tổng cục Thống kê (GSO), Cục Thống kê Tỉnh, Tổng hợp B&Company

Cơ cấu GRDP của các tỉnh Đông Nam Bộ phản ánh chặt chẽ cơ cấu GRDP của Đồng bằng sông Hồng, với một trung tâm khu vực định hướng dịch vụ nằm trong một vùng công nghiệp rộng lớn. Năm 2024, Thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận tỷ trọng cao nhất của khu vực dịch vụ trong GRDP, phản ánh vai trò là trung tâm dịch vụ quốc gia và quốc tế. Thành phố Hồ Chí Minh mới sáp nhập cũng duy trì một cơ sở công nghiệp vững mạnh, tích hợp các ngành công nghiệp công nghệ cao của mình với thế mạnh về sản xuất và chế biến của Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Trong khi đó, Đồng Nai mới thành lập, được thành lập từ sự hợp nhất của hai tỉnh công nghiệp nặng, nắm giữ tỷ trọng cao nhất trong khu vực công nghiệp và xây dựng trong số ba tỉnh Đông Nam Bộ. Tây Ninh sau khi sáp nhập nổi bật với nền tảng nông nghiệp vững chắc, với Tây Ninh hiện tại chuyên về cây công nghiệp. Đồng thời, Long An đóng góp đáng kể vào sản xuất cây trồng quanh năm và cây ăn quả.

GRDP composition by provinces in the Southeast post mergers in 2024

Đơn vị: %

Nguồn: Tổng cục Thống kê (GSO), Cục Thống kê Tỉnh, Tổng hợp B&Company

Trong khi Đồng bằng sông Hồng vươn lên trở thành vùng kinh tế trọng điểm có vốn FDI đăng ký cao nhất vào năm 2024, Đông Nam Bộ vẫn dẫn đầu về tổng vốn FDI với khoảng 23 nghìn dự án và hơn 200 tỷ USD giá trị đầu tư. Năm 2024, khu vực này chiếm 28% tổng vốn FDI đăng ký của Việt Nam, trong đó Thành phố Hồ Chí Minh sau sáp nhập dẫn đầu với gần 7 tỷ USD, tập trung vào các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo (chủ yếu ở Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu), bán buôn và bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy và kinh doanh bất động sản (Thành phố Hồ Chí Minh).

Vốn FDI đăng ký mới năm 2024 (Trái) và Tổng vốn FDI đăng ký lũy kế năm 2024 (Phải) theo tỉnh Đồng bằng sông Hồng

Đơn vị: Triệu USD

Nguồn: Bộ Y Tế, Tổng hợp B&Company

Những thay đổi tiềm tàng trong định hướng phát triển kinh tế của các tỉnh Đông Nam Bộ sau khi sáp nhập đơn vị hành chính

Việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh dự kiến sẽ phục hồi trung tâm kinh tế phía Nam của Việt Nam và mở ra những cơ hội tăng trưởng mới. Sau khi sáp nhập Thành phố Hồ Chí Minh với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu, đô thị mở rộng này được định vị để phát triển một nền kinh tế gắn kết hơn, liên kết hiệu quả sản xuất công nghiệp với các ngành dịch vụ hỗ trợ. Thành phố này sẽ chứng kiến dòng vốn FDI đổ vào nhiều hơn trong sản xuất và chế biến công nghệ cao, được hỗ trợ bởi sự gia tăng khả năng tiếp cận đất công nghiệp từ các tỉnh lân cận. Trong khi đó, Đồng Nai và Tây Ninh dự kiến sẽ được hưởng lợi từ các chiến lược phát triển đồng bộ hơn sau khi sáp nhập với các tỉnh có cơ cấu kinh tế tương tự, cho phép hình thành các khu kinh tế chuyên ngành tiềm năng phù hợp với thế mạnh của các ngành chính.

Bối cảnh kinh tế và định hướng phát triển của các tỉnh Đông Nam Bộ sau khi sáp nhập

Nguồn: Kế hoạch kinh tế các tỉnh Đông Nam Bộ, Tổng hợp B&Company

Kết luận

Việc sáp nhập các đơn vị hành chính năm 2025 ở khu vực Đông Nam Bộ không chỉ là cải cách quản lý; mà còn là điểm uốn chiến lược cho sự phát triển kinh tế của khu vực. Bằng cách liên kết cơ sở hạ tầng, chính sách công nghiệp và thúc đẩy đầu tư trên khắp các tỉnh mới hợp nhất, khu vực này sẽ đưa Việt Nam vào một tương lai kinh tế hội nhập và cạnh tranh hơn.

[1] TVPL. Quyết định số 759/QĐ-TTg phê duyệt Đề án sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấpNguồn>

[2] Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi đã đưa Long An vào vì tỉnh này sắp được sáp nhập với Tây Ninh. Các số liệu được cung cấp chỉ mang tính chất tham khảo.

[3] TVPL. Kết luận số 157-KL/TW về việc thực hiện các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị về sắp xếp lại bộ máy tổ chức và đơn vị hành chínhNguồn>

[4] TVPL. Nghị quyết số 24-NQ/TW về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh khu vực Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045Nguồn>

[5] TVPL. Quyết định số 370/QĐ-TTg về việc phê duyệt Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050Nguồn>

[6] TVPL. Quyết định số 1325/QĐ-TTg về việc ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch chung vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050Nguồn>

[7] Tạp chí Cộng sản. Tái cơ cấu khu vực công nghiệp Đông Nam Bộ theo tinh thần Nghị quyết số 24-NQ/TW của Bộ Chính trịNguồn>

[8] Báo Thanh niên Thủ đô. Khu vực Đông Nam dẫn đầu cả nước về thu nhập bình quân đầu ngườiNguồn>

[9] Những số liệu báo cáo này không bao gồm Long An là một tỉnh thuộc vùng Đông Nam Bộ.

[10] VINACAS. Phát triển nông nghiệp bền vững ở khu vực Đông Nam Bộ – Nâng cấp chuỗi giá trị nông nghiệp chủ chốtNguồn>

* Lưu ý: Nếu bạn muốn trích dẫn thông tin trong bài viết này, vui lòng ghi rõ nguồn và kèm theo link bài viết để đảm bảo tôn trọng bản quyền.