Ngành logistics tại Việt Nam đang nổi lên như một lĩnh vực hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Với vị trí địa lý chiến lược, tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định và sự bùng nổ của thương mại điện tử, Việt Nam mang đến nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp quốc tế trong lĩnh vực này. Bài viết này sẽ phân tích tình hình hiện tại, xu hướng phát triển, tiềm năng và cơ hội tham gia thị trường cho các nhà đầu tư Nhật Bản trong lĩnh vực logistics tại Việt Nam.

Tình hình hiện tại của ngành logistics Việt Nam

Việt Nam hiện có hơn 34.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics. Theo Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), chỉ số năng lực quốc gia về logistics (LPI) của Việt Nam năm 2023 xếp thứ 43/139 quốc gia và vùng lãnh thổ, tăng 21 bậc so với năm 2016. Tốc độ phát triển của ngành logistics ở Việt Nam những năm gần đây đạt khoảng 14-16%, với quy mô khoảng 40-42 tỷ USD/năm, chiếm khoảng 4,5% GDP[1]. Tuy nhiên, chi phí logistics vẫn ở mức cao, tương đương khoảng 17% GDP vào năm 2022, mặc dù đã giảm so với mức 21% GDP vào năm 2018[2]

Vận tải biển tại Việt Nam

Nguồn: Tapchitaichinh.vn

Sự gia tăng này phản ánh nỗ lực của Việt Nam trong việc cải thiện hạ tầng giao thông, nâng cao chất lượng dịch vụ và tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp logistics. Tuy nhiên, chi phí logistics của Việt Nam vẫn còn khá cao so với các nước phát triển trên thế giới, điều này đặt ra thách thức cho việc nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành. Về các loại hình logistics, Việt Nam sử dụng đa dạng các phương thức vận tải như đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không. Trong đó, vận tải đường bộ là phổ biến nhất, sử dụng xe tải, container và xe khách để vận chuyển hàng hóa trên đường bộ, phù hợp với cả vận tải đường dài và nội thành. Ngoài ra, các dịch vụ như kho bãi, giao nhận và chuyển phát nhanh cũng đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng logistics tại Việt Nam[3]

Xu hướng thu hút đầu tư nước ngoài vào logistics Việt Nam

Trong giai đoạn 2013-2023, xu hướng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào lĩnh vực logistics tại Việt Nam ngày càng tăng. Số lượng dự án đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này tăng mạnh, đặc biệt là giai đoạn 2020-2022 với 203 dự án, tăng gấp 1,5 – 2 lần so với những giai đoạn trước. Trong số 48 quốc gia và vùng lãnh thổ đã có dự án đầu tư vào lĩnh vực logistics tại Việt Nam từ năm 1991 đến nay, Nhật Bản chiếm 12,5% tổng số dự án, đứng thứ tư sau Hàn Quốc, Singapore và Hồng Kông. Theo Niên giám Thống kê Việt Nam, lĩnh vực logistics đã thu hút sự quan tâm đáng kể từ các nhà đầu tư nước ngoài. Đến cuối năm 2021 có gần 35.000 doanh nghiệp với tổng số hơn 563.300 lao động đang làm việc. Thu hút FDI trong lĩnh vực logistics tăng mạnh, giai đoạn 2015-2019 có 365 dự án, giai đoạn 2020-2022 có 203 dự án[4].

Hiện tại, các nhà đầu tư nước ngoài đang tập trung vào các mảng sau trong lĩnh vực logistics:

– Phát triển kho bãi hiện đại: Đáp ứng nhu cầu lưu trữ ngày càng tăng từ các công ty thương mại điện tử, nhà sản xuất và nhà cung cấp dịch vụ logistics thuê ngoài[5]

– Chuỗi cung ứng lạnh: Phục vụ cho việc xuất khẩu các mặt hàng như trái cây, rau củ, thủy sản và dược phẩm, lĩnh vực này đang thu hút sự quan tâm đặc biệt do nhu cầu về cơ sở lưu trữ và dịch vụ vận chuyển lạnh ngày càng tăng

– Giải pháp kho bãi thông minh: Ứng dụng công nghệ cao nhằm tối ưu hóa quản lý kho và chuỗi cung ứng, giúp tăng hiệu quả và giảm chi phí vận hành

Một số thương vụ đầu tư nước ngoài quan trọng trong lĩnh vực logistics tại Việt Nam

Nguồn: B&Company

Các nhà đầu tư nước ngoài chủ yếu lựa chọn hình thức liên doanh (50,4% số dự án) và 100% vốn nước ngoài (48,7% số dự án) khi đầu tư vào lĩnh vực logistics tại Việt Nam. Điều này cho thấy sự linh hoạt và đa dạng trong chiến lược đầu tư của các doanh nghiệp quốc tế.

Tiềm năng phát triển của ngành logistics Việt Nam

Việt Nam có vị trí địa lý thuận lợi, nằm trong khu vực phát triển năng động của thế giới, nơi luồng hàng hóa tập trung giao lưu mạnh và nền kinh tế có độ mở lớn. Cùng với 17 hiệp định thương mại tự do đã được ký kết và thực thi với gần 70 quốc gia và vùng lãnh thổ, kim ngạch xuất nhập khẩu và thương mại điện tử của Việt Nam hằng năm luôn tăng trưởng ở mức hai con số, tạo điều kiện để phát triển logistics[6].

Ngoài ra, hạ tầng giao thông đường bộ, cảng hàng không, cảng biển, kho bãi… không ngừng được mở rộng với quy mô lớn, rộng khắp, đáp ứng kịp thời yêu cầu đa dạng của thị trường. Tuy nhiên, ngành logistics Việt Nam vẫn đối mặt với một số thách thức như chi phí logistics còn cao, năng lực cạnh tranh thấp, thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao và thiếu tính kết nối về hạ tầng.

Bên cạnh đó, Chính phủ đang xây dựng Chiến lược phát triển ngành logistics Việt Nam thời kỳ 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó có giải pháp về xây dựng khu thương mại tự do nhằm hiện thực hóa chủ trương đưa Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về logistics[7]. Chính phủ Việt Nam khuyến khích liên doanh với doanh nghiệp nước ngoài để phát triển logistics toàn cầu, thu hút FDI, chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo điều kiện cho các công ty quốc tế đặt trụ sở tại Việt Nam[8]

Cơ hội tham gia thị trường cho các nhà đầu tư Nhật Bản

Nhật Bản hiện là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 3 tại Việt Nam, với hơn 5.000 dự án và tổng vốn đầu tư gần 70 tỷ USD, chiếm 15,7% tổng vốn FDI tại Việt Nam. Các doanh nghiệp Nhật Bản đã và đang tích cực tham gia vào lĩnh vực logistics tại Việt Nam thông qua các hoạt động đầu tư và M&A. Điển hình là Tập đoàn Sumitomo đã mua 10% cổ phần của Công ty Cổ phần Gemadept vào năm 2019, nhằm xây dựng một hệ thống logistics kết nối các nhà máy với các bến cảng để phục vụ cho hoạt động xuất khẩu các sản phẩm sản xuất tại Việt Nam[9].

Ngoài ra vào năm 2023, Công ty TNHH Việt Nam Yokorei đã khởi công xây dựng Dự án kho lạnh Việt Nam Yokorei tại Khu công nghiệp Phú An Thạnh (tỉnh Long An) với tổng vốn đầu tư ước tính ban đầu khoảng 52 triệu USD. Tập đoàn Mitsui O.S.K Lines (MOL) cũng đã có những động thái tìm hiểu cơ hội tại Cảng quốc tế Vĩnh Tân, cho thấy sự quan tâm của các doanh nghiệp Nhật Bản đến hạ tầng logistics tại Việt Nam vào năm 2019.

Các đại biểu và nhà đầu tư tiến hành nghi thức động thổ cho Dự án Kho lạnh Việt Nam Yokorei

Source: Bqlkkt.longan.gov.vn

Ngoài các tập đoàn lớn, các doanh nghiệp vừa và nhỏ từ Nhật Bản cũng đang dần chuyển hướng đầu tư và mở rộng quy mô kinh doanh tại Việt Nam. Họ quan tâm đến các mảng kho bãi và vận tải, nhận thấy tiềm năng lớn trong việc khai thác thị trường Việt Nam.

Kết luận

Ngành logistics Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ, tạo ra nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là từ Nhật Bản. Với vị trí địa lý thuận lợi, nằm trên tuyến đường vận chuyển hàng hóa quan trọng trong khu vực Đông Nam Á, cùng với sự phát triển của nền kinh tế và chính sách mở cửa của Chính phủ, Việt Nam đang trở thành một trung tâm logistics tiềm năng trong khu vực.

Các doanh nghiệp Nhật Bản có thể tận dụng lợi thế từ sự phát triển này thông qua việc đầu tư vào các trung tâm kho bãi, dịch vụ vận tải, hệ thống cảng biển và các công nghệ quản lý logistics tiên tiến. Việc phát triển hệ thống logistics hiệu quả không chỉ giúp giảm chi phí vận chuyển mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam.

[1] https://baochinhphu.vn/tim-giai-phap-de-logistics-viet-nam-phat-trien-102241031153326973.htm

[2] https://www.qdnd.vn/kinh-te/cac-van-de/giam-chi-phi-logistics-tang-suc-canh-tranh-cho-nen-kinh-te-747573

[3] https://thuvienphapluat.vn/banan/tin-tuc/logistics-la-gi-co-bao-nhieu-loai-hinh-logistics-hien-nay-8656

[4] https://trungtamwto.vn/chuyen-de/25096-chi-phi-logistics-cua-viet-nam-cao-hon-nhieu-so-voi-the-gioi

[5] https://baodautu.vn/logistics-viet-nam-hap-dan-nha-dau-tu-nuoc-ngoai-d228688.html

[6] https://nhandan.vn/tan-dung-co-hoi-but-pha-cho-nganh-logistics-post855629.html

[7] https://dangcongsan.vn/lanh-dao-dang-nha-nuoc/thu-tuong-neu-3-muc-tieu-7-giai-phap-dot-pha-phat-trien-nganh-logistics-684979.html

[8] https://tapchitaichinh.vn/thu-hut-dau-tu-nuoc-ngoai-vao-linh-vuc-logistics-tai-viet-nam.html

[9] https://atmglobaltrans.com.vn/vi/tin-tuc/tin-tuc-su-kien/nha-dau-tu-nhat-ban-va-han-quoc-quan-tam-toi-nganh-logistics-viet-1147.html

Đọc thêm những bài phân tích khác