Việt Nam đang trải qua một cuộc cải cách hành chính lớn, giảm số đơn vị hành chính cấp tỉnh từ 63 xuống còn 34 (28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc trung ương). Cuộc cải cách này dẫn đến các khu kinh tế lớn hơn với định hướng phát triển tương tự, thể hiện một trong những động thái táo bạo nhất của Việt Nam cho đến nay nhằm tăng hiệu quả và thu hút đầu tư.

Tình hình kinh tế của các đơn vị hành chính cấp tỉnh mới sáp nhập

Nền kinh tế Việt Nam đang trở nên tập trung hơn và các đề xuất sáp nhập tỉnh sẽ tăng cường sức mạnh của khu vực bằng cách tạo ra các trung tâm kinh tế lớn hơn và năng động hơn.

Năm 2024, TP.HCM và Hà Nội dẫn đầu cả nước về GRDP với khoảng 1.800 nghìn tỷ đồng và 1.400 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 1/3 tổng GDP của Việt Nam. Ngược lại, GRDP của các tỉnh khác đều dưới 500 nghìn tỷ đồng, chỉ có 10 tỉnh vượt mốc 200 nghìn tỷ đồng.

Top 10 Provinces by GRDP Before (left) and After (right) 2024 Administrative Mergers

Đơn vị: Nghìn tỷ VND

Nguồn: Nghị quyết số 60-NQ/TW, Quyết định số 759/QĐ-TTg, Tổng cục Thống kê (GSO), Cục Thống kê Tỉnh, Tổng hợp B&Company

Kế hoạch hợp nhất này càng làm tăng cường sự tập trung này, đặc biệt là trong trường hợp của Thành phố Hồ Chí Minh, nơi sẽ sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu, hai tỉnh khác có GRDP cao nhất. Trung tâm kinh tế mới của miền Nam Việt Nam ước tính có tổng GRDP là 2.716 nghìn tỷ đồng, tương đương hơn 100 tỷ đô la Mỹ, gấp đôi quy mô GRDP của Hà Nội và chiếm khoảng một phần tư tổng sản lượng kinh tế của Việt Nam.

Các thành phố trực thuộc trung ương khác đang trong quá trình sáp nhập, như Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ, cũng được dự báo sẽ có mức tăng trưởng kinh tế đáng kể, với mức tăng ước tính lần lượt là 48%, 85% và 112%. Trong khi đó, Huế, mặc dù trở thành thành phố trực thuộc trung ương, sẽ có GRDP nhỏ nhất trong số các thành phố cùng cấp với mức 80 nghìn tỷ đồng, xếp thứ sáu thấp nhất cả nước về quy mô kinh tế.

Tình hình đầu tư nước ngoài của các đơn vị hành chính cấp tỉnh mới sáp nhập

Đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước, các vụ sáp nhập báo hiệu một bối cảnh cơ hội đang thay đổi. Các tỉnh lớn hơn với sự lãnh đạo thống nhất có thể cung cấp thị trường lớn hơn và các chiến lược phát triển mạch lạc hơn. Sau khi sáp nhập theo đề xuất, bối cảnh FDI của Việt Nam vẫn tập trung cao độ ở Đồng bằng sông Hồng và khu vực Đông Nam Bộ. Thành phố Hồ Chí Minh, Bắc Ninh và Hải Phòng dẫn đầu về cả vốn FDI đăng ký năm 2024 và tổng vốn FDI tích lũy, trong đó Thành phố Hồ Chí Minh chiếm gần 28% tổng vốn đầu tư vào Việt Nam kể từ sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu, hai tỉnh thu hút FDI lớn trong khu vực.

Vốn FDI đăng ký năm 2024 (Trái) và Tổng vốn FDI đăng ký tích lũy từ năm 1988 (Phải) theo tỉnh

Đơn vị: %

Nguồn: Bộ Y Tế, Tổng hợp B&Company

Phát triển cơ sở hạ tầng của các đơn vị hành chính cấp tỉnh mới sáp nhập

Một trong những mục tiêu chính đằng sau việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh là tăng cường quy hoạch cơ sở hạ tầng và kết nối. Những cấu hình hành chính mới này cải thiện đáng kể khả năng tiếp cận các mạng lưới hậu cần khu vực, bao gồm đường cao tốc, cảng và sân bay quốc tế, tạo tiền đề cho sự phát triển tích hợp và hiệu quả hơn.

Việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh mở đường cho việc hình thành các trung tâm công nghiệp quy mô lớn ở Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về sản xuất và chế biến. Thành phố Hồ Chí Minh dự kiến sẽ dẫn đầu cả nước với hơn 54 khu công nghiệp [1], tiếp theo là Đồng Nai (40) và Tây Ninh (24). Hải Phòng, Bắc Ninh và Ninh Bình là những trung tâm công nghiệp lớn ở Đồng bằng sông Hồng, trong khi Đà Nẵng nhanh chóng nổi lên như một trung tâm lớn về hoạt động công nghiệp ở khu vực miền Trung với 12 khu công nghiệp tính đến năm 2023.

Bằng cách hợp lý hóa quản trị trên nhiều khu vực rộng hơn, cấu trúc mới cho phép quản lý hiệu quả hơn các khu công nghiệp lớn, mang lại sự linh hoạt và lựa chọn lớn hơn cho các doanh nghiệp. Đổi lại, điều này thúc đẩy khả năng cạnh tranh của khu vực, thu hút cả đầu tư trong và ngoài nước, và mở ra tiềm năng phát triển mới. Với việc tăng diện tích đất, các công ty có thể dễ dàng đảm bảo các địa điểm phù hợp cho các nhà máy, giảm bớt áp lực lên đất công nghiệp ở các khu vực có nhu cầu cao[2].

Điều quan trọng là nhiều tỉnh công nghiệp trọng điểm này có hoặc nằm cạnh các sân bay và cảng biển quốc tế lớn, giúp tăng cường kết nối thương mại. Ở phía bắc, Cảng biển đặc biệt Hải Phòng, cùng với các sân bay quốc tế tại Hà Nội và Quảng Ninh, là điểm neo giữ cho sự phát triển công nghiệp trong khu vực. Ở phía nam, sự tăng trưởng công nghiệp của Thành phố Hồ Chí Minh sẽ được củng cố nhờ khả năng tiếp cận tốt hơn tới Cảng biển đặc biệt Bà Rịa - Vũng Tàu. Quá trình sáp nhập cho phép phát triển cơ sở hạ tầng được phối hợp tốt hơn, đảm bảo sự tích hợp tốt hơn giữa các cảng và vùng đất phía sau của chúng.

Điều đáng chú ý là các tỉnh không giáp biển trước đây bị bất lợi về mặt hậu cần hiện nay được tiếp cận tốt hơn với các cảng biển và tuyến thương mại hàng hải. Nhiều tỉnh vùng cao như Đắk Lắk hiện sẽ được tiếp cận với cấu trúc đường biển và cảng biển, có thể giúp thúc đẩy nền kinh tế khu vực, chẳng hạn như du lịch. Kết nối được cải thiện này giúp giảm chi phí hậu cần, tăng tiềm năng phát triển kinh tế và cân bằng sân chơi cho các doanh nghiệp nội địa.

Major Economic and Industrial Infrastructure of Vietnam

Nguồn: Tổng hợp B&Company Việt Nam

Ý nghĩa đối với các nhà đầu tư

Các vụ sáp nhập tỉnh tạo ra các thị trường lớn hơn, tích hợp hơn và sẽ cải thiện môi trường kinh doanh. Với ít đơn vị hành chính hơn, việc ra quyết định sẽ nhanh hơn, điều này sẽ giúp rút ngắn thời gian và chi phí khởi công dự án. Điều này cũng có nghĩa là các quy định được hài hòa hóa (sử dụng đất, thuế, ưu đãi) trên toàn khu vực được sáp nhập. Các thủ phủ tỉnh mới (đã được chỉ định hoặc lên kế hoạch) sẽ phối hợp chi tiêu cho cơ sở hạ tầng hiệu quả hơn. Các tỉnh có đường bờ biển hoặc các tuyến giao thông chính hiện có thể lập kế hoạch cho các cảng, du lịch và công nghiệp với sự hỗ trợ của quốc gia. Cuối cùng, với mục đích "thúc đẩy các khu kinh tế" và thu hút đầu tư, các nhà đầu tư nước ngoài có thể mong đợi các thị trường lớn hơn, gắn kết hơn; các chiến lược phát triển thống nhất; và các ưu đãi mới tiềm năng cho các siêu vùng được chỉ định. Với ít ranh giới tỉnh phải vượt qua hơn, các công ty có thể đàm phán với một cơ quan về đất đai và giấy phép cho các dự án quy mô lớn.

Kết luận

Việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh của Việt Nam sẽ định hình lại bản đồ kinh tế, tạo ra các siêu tỉnh với thị trường rộng lớn và cơ sở hạ tầng thống nhất. Các tỉnh mới cung cấp chuỗi cung ứng tích hợp, trung tâm vận tải chính, nhóm lao động lớn và định hướng phát triển gắn kết. Nhìn chung, các doanh nghiệp nước ngoài nên tập trung vào cơ sở hạ tầng được cải thiện và quy mô kinh tế của các khu vực được sáp nhập khi họ lập kế hoạch đầu tư vào bối cảnh đang thay đổi của Việt Nam.

[1] Tổng cục Thống kê. Niên giám thống kê Việt Nam – 2023Nguồn>

[2] VIR. Các trung tâm công nghiệp được củng cố sau khi sáp nhập các tỉnhNguồn>