Việt Nam đã nhanh chóng nổi lên như một trung tâm toàn cầu về sản xuất máy tính và điện tử. Được thúc đẩy bởi sự kết hợp giữa các ưu đãi của chính phủ và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ngày càng tăng, quốc gia này đã định vị mình là một bên chủ chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tổng quan về ngành sản xuất máy tính và điện tử Việt Nam

Ngành sản xuất của Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể và đạt được những thành tựu to lớn, với các ngành công nghiệp công nghệ cao thúc đẩy tăng trưởng. Năm 2024, ngành điện tử chiếm khoảng 18% của toàn bộ ngành công nghiệp, chủ yếu tập trung vào sản xuất các sản phẩm điện tử, máy tính và thiết bị quang học[1]. Đáng chú ý, sản xuất máy tính và điện tử đã nổi lên như một động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Từ năm 2011 đến năm 2024, xuất khẩu trong lĩnh vực này tăng trưởng với tốc độ hàng năm gần 25%, vượt qua điện thoại và linh kiện trở thành ngành hàng xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam kể từ năm 2022[2]Đến năm 2024, ngành này đóng góp gần 20% vào tổng giá trị xuất khẩu của cả nước, củng cố vai trò của ngành trong thương mại toàn cầu của Việt Nam.

Export value of computers and electronics and telephones and parts from 2014 to 2024

(Đơn vị: tỷ USD)

Nguồn: Tổng cục Thống kê, Tổng hợp B&Company

Theo Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp B&Company Việt Nam, ngành công nghiệp điện tử Việt Nam có khoảng 2.800 công ty vào năm 2023, tạo ra $134 tỷ doanh thu ròng. Ngành này được phân loại thành bốn ngành công nghiệp chính dựa trên Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg[3]:

(1) Sản xuất linh kiện, bo mạch điện tử (mã ngành VSIC 2610) bao gồm sản xuất linh kiện điện tử và chất bán dẫn, bao gồm vi mạch và bảng mạch, đóng vai trò là nền tảng cho nhiều thiết bị điện tử khác nhau với những cái tên đáng chú ý như Intel và Funing Precision Component (Foxconn). Ngành công nghiệp này đã công bố tổng doanh thu ròng là 30 tỷ đô la Mỹ vào năm 2023 với CAGR là 10% kể từ năm 2020.

(2) Sản xuất máy tính và thiết bị ngoại vi (mã ngành 2620)) liên quan đến việc sản xuất máy tính và thiết bị ngoại vi như máy tính xách tay, máy tính để bàn và thiết bị lưu trữ, hỗ trợ cả người tiêu dùng và doanh nghiệp. Năm 2023, ngành này ghi nhận doanh thu ròng là 7,2 tỷ đô la Mỹ.

(3) Sản xuất thiết bị truyền thông (mã VSIC 2630) tập trung vào sản xuất thiết bị truyền thông, bao gồm điện thoại di động, thiết bị mạng và hệ thống truyền dẫn vô tuyến. Ngành này có doanh thu ròng cao nhất vào năm 2023 với 78 tỷ đô la Mỹ với các thương hiệu nổi tiếng như Samsung và LG.

(4) Sản xuất hàng điện tử tiêu dùng (mã ngành 2640) bao gồm sản xuất thiết bị điện tử tiêu dùng, bao gồm các sản phẩm như tivi, thiết bị âm thanh và hệ thống giải trí gia đình. Mặc dù có những thách thức về kinh tế vào năm 2023, ngành này đã ghi nhận tốc độ tăng trưởng doanh thu ròng cao nhất trong phân ngành là 8% lên 19 tỷ USD.

Net revenue of computer and electronics manufacturing sub-sector, 2020 to 2023

Đơn vị: Tỷ USD

Nguồn: Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp B&Company Việt Nam

Ngành sản xuất máy tính và điện tử tập trung nhiều ở các vùng phía Bắc, trong đó Đồng bằng sông Hồng chiếm gần 60% tổng doanh thu thuần và số lượng công ty của phân ngành này vào năm 2023. Ở quy mô toàn tỉnh, Bắc Ninh tạo ra một phần ba tổng doanh thu thuần là 42 tỷ USD, tiếp theo là Thái Nguyên (25 tỷ USD - 19%) và Hải Phòng (16 tỷ USD - 12%).

Net revenue and company number of Vietnam computers and electronics manufacturing industry by region in 2023

Đơn vị: %

Nguồn: Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp B&Company Việt Nam

Do các ưu đãi mạnh mẽ từ chính phủ và rào cản công nghệ bẩm sinh của ngành, lĩnh vực này chủ yếu do các công ty quốc tế nổi tiếng chiếm giữ. Gã khổng lồ Samsung của Hàn Quốc đã thống trị ngành vào năm 2023 với nhiều chi nhánh dẫn đầu các công ty có doanh thu cao nhất. Các nhà máy của Việt Nam cũng chiếm hơn 50% sản lượng điện thoại thông minh của Samsung, làm nổi bật tầm quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu[4].

Bảng 1: Top 10 công ty sản xuất máy tính và điện tử hàng đầu Việt Nam theo doanh thu thuần năm 2023

Nguồn: Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp của B&Company

Xu hướng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam

Ngành sản xuất của Việt Nam vẫn là lựa chọn hàng đầu của các nhà đầu tư nước ngoài, chiếm 67% tổng vốn FDI năm 2024, với gần $26 tỷ vốn đầu tư[5]. Ngành công nghiệp này đang chuyển dịch sang các ngành công nghệ chuyên sâu, đặc biệt là máy tính và điện tử, vốn đã chứng kiến sự mở rộng và gia nhập đáng kể của các công ty công nghệ hàng đầu thế giới.

Bảng 2: Một số dự án đầu tư nước ngoài đáng chú ý năm 2024

Nguồn: Tổng hợp B&Company Việt Nam

Samsung Display Vietnam’s 1.8 billion USD factory in Bac Ninh

Nguồn: Kinh tế VN

Được thúc đẩy bởi nhu cầu bán dẫn toàn cầu tăng cao và các chiến lược được chính phủ hậu thuẫn, ngành sản xuất bán dẫn đã ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể trong những năm gần đây. Tính đến tháng 12 năm 2024, ngành này được dự đoán sẽ đạt 6,16 tỷ đô la Mỹ[6], thu hút tổng cộng 174 dự án FDI với tổng vốn đầu tư 11,6 tỷ USD[7]. Quyết định số 1018/QĐ-TTg ký năm 2024 cũng nêu rõ công thức phát triển ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050[8]Công thức “C = SET + 1” hướng đến phát triển ngành công nghiệp bán dẫn thông qua phát triển chip chuyên dụng, ngành công nghiệp điện tử và công nghiệp hỗ trợ, chuẩn bị nguồn nhân lực Việt Nam để đưa Việt Nam trở thành lựa chọn “+1” hấp dẫn, đảm bảo an ninh cho ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.

Bảng 3: Mục tiêu và lộ trình phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo Quyết định số 1018/QĐ-TTg ký năm 2024

Nguồn: Cổng thông tin Chính phủ Việt Nam

Chính sách của Chính phủ hỗ trợ ngành sản xuất máy tính và điện tử

Sự tăng trưởng gần đây nhấn mạnh khả năng phục hồi và sức hấp dẫn của ngành sản xuất máy tính và điện tử của Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, và ngành này đang sẵn sàng chứng kiến sự tăng trưởng hơn nữa nhờ hưởng lợi từ các chính sách hấp dẫn của chính phủ và nguồn vốn từ các nguồn quốc tế. Các doanh nghiệp công nghệ cao có thể được hưởng mức thuế suất thuế TNDN ưu đãi là 10% trong tối đa 15 năm, so với mức thuế suất chuẩn là 20%[9]Quyết định số 29/2021/QĐ-TTg quy định ưu đãi đầu tư đặc biệt được ký năm 2021 cũng đưa ra mức cắt giảm thuế suất lớn hơn cho các công ty nước ngoài công nghệ cao và khuyến khích các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng.

Bảng 4: Thuế suất ưu đãi cho các dự án đầu tư công nghệ cao theo Quyết định số 29/2021/QĐ-TTg ký năm 2021

Nguồn: Cổng thông tin Chính phủ Việt Nam

Kết luận

Ngành sản xuất điện tử của Việt Nam đã chuyển mình thành một thế lực lớn trên thị trường toàn cầu. Sự hiện diện của những gã khổng lồ trong ngành như Samsung, Intel và Foxconn làm nổi bật sức hấp dẫn của đất nước này như một trung tâm sản xuất. Khi các khoản đầu tư nước ngoài tiếp tục đổ vào, ngành sản xuất điện tử của Việt Nam đang sẵn sàng cho sự tăng trưởng liên tục và vai trò của ngành này trong chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ chỉ được củng cố.

[1] GSO. Xuất nhập khẩu điện tử, máy tính và linh kiện – Động lực tăng trưởng và kỳ vọng cho năm 2024<Đánh giá>

[2] GSO. Xuất nhập khẩu điện tử, máy tính và linh kiện – Động lực tăng trưởng và kỳ vọng cho năm 2024<Đánh giá>

[3] Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Ban hành Hệ thống phân loại ngành kinh tế Việt Nam<Đánh giá>

[4] VnEconomy. Samsung Ra Mắt Dự Án Mới $1.8 Tỷ Tại Bắc Ninh<Đánh giá>

[5] MPI. Tình hình thu hút đầu tư nước ngoài năm 2024<Đánh giá>

[6] Bộ Công Thương. Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam<Đánh giá>

[7] Tin tức Chính phủ. Nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu có kế hoạch chuyển chuỗi cung ứng sang Việt Nam<Đánh giá>

[8] Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Quyết định số 1018/QĐ-TTg về Chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050<Đánh giá>

[9] Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Luật số 32/2013/QH13 sửa đổi Luật thuế thu nhập doanh nghiệp<Đánh giá>