Bối cảnh kinh tế của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung Việt Nam[1] khu vực đang chuẩn bị chuyển đổi sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính vào năm 2025. Sự điều chỉnh chiến lược này, dự kiến có hiệu lực vào ngày 15 tháng 8 theo Kết luận số 157-KL/TW[2]được ký ngày 25 tháng 5, nhằm mục đích cải thiện quản trị, hợp lý hóa việc phân bổ nguồn lực và thúc đẩy kết nối khu vực vì sự phát triển lâu dài.

Tổng quan về Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung sau khi sáp nhập đơn vị hành chính năm 2025

Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung là trung tâm công nghiệp - dịch vụ - đô thị ven biển lớn của cả nước, có vai trò quan trọng trong sự phát triển của miền Trung. Theo Quyết định số 759/QĐ-TTg[3], những thay đổi chính bao gồm việc sáp nhập các tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị và việc hợp nhất thành phố Đà Nẵng và Quảng Nam thành một thành phố trực thuộc trung ương duy nhất. Các tỉnh còn lại, bao gồm Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và thành phố Huế, vẫn giữ nguyên ranh giới hành chính của mình nhưng vẫn chịu ảnh hưởng của các chính sách khu vực rộng hơn.

The North Central and Central Coastal provincial-level administrative units sau khi sáp nhập năm 2025

Nguồn: B&Company Việt Nam

Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung là vùng năng động do vị trí chiến lược, bờ biển dài và tài nguyên thiên nhiên phong phú. Vùng này chiếm 10% trong tổng GRDP của Việt Nam là 1.123 nghìn tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng gần 9% vào năm 2024. Sau khi sáp nhập, vùng có sự pha trộn giữa các địa phương có nền kinh tế lớn và nhỏ, trong đó Thanh Hóa dẫn đầu vùng với GRDP năm 2024 khoảng 320 nghìn tỷ đồng, tiếp theo là Thành phố Đà Nẵng, vượt qua Nghệ An do sáp nhập với Quảng Nam với GRDP là 280 nghìn tỷ đồng. Thành phố Huế, không có bất kỳ sự sáp nhập nào, đã công bố GRDP thấp nhất trong vùng và thấp nhất trong số tất cả các thành phố trực thuộc trung ương, ở mức 80 nghìn tỷ đồng.

Các chỉ tiêu kinh tế - xã hội năm 2024 của các tỉnh Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung sau khi sáp nhập hành chính

Nguồn: Nghị quyết số 60-NQ/TW, Quyết định số 759/QĐ-TTg, Tổng cục Thống kê (GSO), Cục Thống kê Tỉnh, Tổng hợp B&Company

Đặc điểm kinh tế vùng và tình hình đầu tư của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung

Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung Việt Nam có vị trí địa kinh tế chiến lược là vùng chuyển tiếp kết nối Bắc Việt Nam, Tây Nguyên và hành lang kinh tế Đông-Tây, nối Lào, Thái Lan và Myanmar với Thái Bình Dương. Sự đa dạng về địa lý của khu vực, được bao bọc bởi núi ở phía tây và Biển Đông ở phía đông, định hình định hướng phát triển của khu vực theo hướng kết hợp cân bằng giữa công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp. Khu vực này cũng đóng vai trò là hành lang giao thông và năng lượng quan trọng của đất nước, với các tuyến đường cao tốc, đường sắt và cảng biển chính tạo điều kiện thuận lợi cho hội nhập khu vực. Những thế mạnh về vị trí này đã thu hút ngày càng nhiều đầu tư vào cơ sở hạ tầng, ngành chế biến và sản xuất, năng lượng tái tạo và du lịch, tạo tiền đề cho sự tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị quốc gia và toàn cầu.

Đã nêu trong Nghị quyết số 26-NQ/TW[4] năm 2022, Quyết định số 376/QĐ-TTg[5]và Quyết định số 1281/QĐ-TTg[6] Năm 2024, định hướng phát triển hiện tại của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung Việt Nam tập trung vào việc tái cấu trúc các ngành kinh tế chủ chốt, nhấn mạnh kinh tế biển và tăng cường kết nối khu vực trên ba tiểu vùng được xác định. Trong khi các cuộc sáp nhập hành chính gần đây đã dẫn đến những điều chỉnh về mặt cấu trúc, đặc biệt là khi một số tỉnh ven biển được sáp nhập với Tây Nguyên, các tỉnh Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung phần lớn vẫn giữ nguyên các mục tiêu phát triển hiện tại và đóng vai trò là động lực chính của nền kinh tế miền Trung:

(1) Phát triển các ngành công nghiệp có khả năng cạnh tranh quốc tế với sự hội nhập mạnh mẽ vào chuỗi giá trị toàn cầu, ưu tiên các ngành nền tảng, công nghệ xanh, chế biến và các ngành công nghiệp mới nổi;

(2) Hiện đại hóa hệ thống logistics thông qua các công nghệ tiên tiến và thiết lập các trung tâm quốc gia và quốc tế kết nối với mạng lưới cảng biển khu vực và các hành lang vận tải toàn cầu chính;

(3) Định vị du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn bằng cách tận dụng các nguồn tài nguyên biển và đảo, cảnh quan thiên nhiên, hệ sinh thái hang động, khu bảo tồn đa dạng sinh học, di sản thế giới và tài sản văn hóa-lịch sử của khu vực;

(4) Tái cơ cấu ngành nông, lâm, thủy sản hướng tới các mô hình sinh thái gắn với công nghiệp chế biến, đảm bảo tính bền vững và hiệu quả cao;

(5) Thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững kinh tế biển, đặc biệt là trong các dịch vụ, công nghiệp hàng hải, du lịch và các hoạt động kinh tế hàng hải;

(6) Tăng cường liên kết khu vực bằng cách hình thành các cụm công nghiệp và khu kinh tế ven biển lớn kết nối với các trung tâm đô thị, trung tâm du lịch và điểm du lịch sinh thái cho du khách quốc tế.

Năm 2024, khu vực dịch vụ của Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung đóng góp gần 500 nghìn tỷ đồng, chiếm 43% GDP của vùng, được thúc đẩy bởi các hoạt động logistics, thương mại, dịch vụ tài chính và đặc biệt là ngành du lịch tăng mạnh trước đại dịch Covid-19.[7] và đã nhanh chóng phục hồi trong những năm gần đây[8]Ngành công nghiệp và xây dựng của khu vực cũng nhanh chóng chuyển đổi từ ngành khai khoáng và chế biến truyền thống sang ngành sản xuất và chế biến công nghệ cao và có giá trị cao.

GDP Composition of the North Central and Central Coastal in 2024

Đơn vị: %

Nguồn: Tổng cục Thống kê (GSO), Cục Thống kê Tỉnh, Tổng hợp B&Company

Cơ cấu GRDP của các tỉnh Bắc Trung Bộ rất đa dạng, tập trung mạnh vào các ngành dịch vụ và công nghiệp & xây dựng, phù hợp với định hướng phát triển của vùng. Thanh Hóa dẫn đầu vùng với GRDP là 319 nghìn tỷ đồng vào năm 2024, trong đó một nửa là do ngành công nghiệp & xây dựng đóng góp. Ngược lại, thành phố Đà Nẵng, với GRDP là 280 nghìn tỷ đồng, là thành phố dịch vụ, với cơ cấu ngành trong GRDP ở mức hơn 70% trước khi sáp nhập và ở mức 54% sau khi sáp nhập với nền kinh tế của Quảng Nam. Ngoài thành phố Đà Nẵng, ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng đáng kể trong GRDP của toàn vùng, đặc biệt là Nghệ An (22%) và Quảng Trị (18%), do trồng trọt, chăn nuôi và thủy sản phát triển mạnh. Tuy nhiên, các tỉnh này đã và đang tăng cường các ngành dịch vụ và công nghiệp & xây dựng bằng cách thúc đẩy du lịch và thu hút các nhà đầu tư nước ngoài vào các ngành sản xuất công nghệ cao.

GRDP composition by provinces in the North Central and Central Coastal post mergers in 2024

Đơn vị: %

Nguồn: Tổng cục Thống kê (GSO), Cục Thống kê Tỉnh, Tổng hợp B&Company

Bức tranh FDI tại khu vực Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung có sự chênh lệch đáng kể. Nghệ An nổi lên như một ngôi sao đang lên trong những năm gần đây, thu hút 1,75 tỷ USD vốn đăng ký, chào đón các nhà sản xuất toàn cầu như Foxconn, Goertek, Everwin, JuTeng và Luxshare ICT[9]. Mặc dù lượng vốn FDI đổ vào tương đối thấp vào năm 2024, Hà Tĩnh vẫn nằm trong số ba điểm đến FDI hàng đầu của khu vực, chủ yếu là nhờ vào khu kinh tế Vũng Áng, một trung tâm sản xuất thép, công nghiệp hỗ trợ, chế biến sau thép, nhiệt điện và cảng biển nước sâu, đồng thời là một trong ba trung tâm thương mại hàng hải quốc tế quan trọng của Việt Nam.[10]. Thanh Hóa tiếp tục dẫn đầu khu vực về thu hút FDI nhờ khu kinh tế Nghi Sơn và các dự án mới như Khu công nghiệp Thăng Long Thanh Hóa 3.000 tỷ đồng của Tập đoàn Sumitomo[11], đang chuẩn bị hồi sinh nguồn FDI của tỉnh trong tương lai. Sau khi sáp nhập với Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng hiện xếp hạng 10^th trên toàn quốc về tổng số FDI đã đăng ký. Tỉnh định vị mình là trung tâm tương lai của các ngành công nghiệp sản xuất và chế biến công nghệ cao, chẳng hạn như chất bán dẫn, điện tử, ô tô, v.v. Với Khu công nghệ cao Đà Nẵng, một trong ba khu công nghệ cao quốc gia của Việt Nam và là khu công nghệ cao duy nhất nằm ở khu vực miền Trung, tỉnh đóng vai trò là trung tâm chiến lược cho các ngành công nghiệp công nghệ sau khi thu hút hơn 1 tỷ đô la Mỹ đầu tư[12].

New registered FDI capital in 2024 (Left) and Total accumulated registered FDI capital in 2024 (Right) by provinces of the North Central and Central Coastal

Đơn vị: Triệu USD

Nguồn: Bộ Y Tế, Tổng hợp B&Company

Những thay đổi tiềm tàng trong định hướng phát triển kinh tế của các tỉnh Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung sau khi sáp nhập đơn vị hành chính

Trong khi ranh giới tỉnh của các tỉnh Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung vẫn hầu như không thay đổi, thì kết nối đã trở thành vấn đề nổi lên đối với sự phát triển của khu vực. Các tỉnh không thay đổi, như Thanh Hóa và Nghệ An, có khả năng tham gia nhiều hơn vào quy hoạch kinh tế liên tỉnh, điều phối cơ sở hạ tầng khu vực và thúc đẩy đầu tư hợp tác do nền tảng kinh tế và định hướng phát triển tương tự. Sau khi sáp nhập, Quảng Trị sẽ mở rộng không gian quy hoạch và phát triển kinh tế, đồng thời hình thành cực tăng trưởng có quy mô đủ lớn, sức cạnh tranh cao và kết nối mạnh mẽ trong khu vực Bắc Trung Bộ. Thành phố Đà Nẵng, là cầu nối giữa Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, sẽ có vị thế tốt hơn để cạnh tranh với các trung tâm kinh tế như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Bối cảnh kinh tế và định hướng phát triển của các tỉnh Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung sau khi sáp nhập

Nguồn: Quy hoạch kinh tế Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Tổng hợp B&Company

Kết luận

Việc sáp nhập các đơn vị hành chính vào năm 2025 tại vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung của Việt Nam đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong cách tiếp cận của đất nước đối với quản lý và phát triển khu vực. Các tỉnh như Quảng Bình-Quảng Trị và Đà Nẵng-Quảng Nam sẽ đạt được quy mô, sức mạnh tổng hợp và sức hấp dẫn đầu tư mới. Trong khi đó, các tỉnh lân cận phải thích ứng để duy trì khả năng cạnh tranh. Với quy hoạch phối hợp và chiến lược tăng trưởng bền vững, vùng Bắc Trung Bộ đang ở vị thế thuận lợi để trở thành động lực năng động của nền kinh tế Việt Nam trong những năm tới.

[1] Với mục đích phân tích trong bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích các tiểu vùng Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung Việt Nam, bao gồm Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thành phố Huế, Thành phố Đà Nẵng và Quảng Nam. Các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định và Nam Trung Bộ sẽ được đề cập trong một bài viết riêng do sự hợp nhất hành chính của họ với Tây Nguyên.

[2] TVPL. Kết luận số 157-KL/TW về việc thực hiện các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị về sắp xếp lại bộ máy tổ chức và đơn vị hành chínhNguồn>

[3] TVPL. Quyết định số 759/QĐ-TTg phê duyệt Đề án sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấpNguồn>

[4] TVPL. Nghị quyết số 26-NQ/TW về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045Nguồn>

[5] TVPL. Quyết định số 376/QĐ-TTg về việc phê duyệt Quy hoạch chung vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050Nguồn>

[6] TVPL. Quyết định số 1281/QĐ-TTg về việc ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch chung vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050Nguồn>

[7] VIOIT. Một số nhiệm vụ và giải pháp phát triển kinh tế vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045Nguồn>

[8] Tin tức Chính phủ. Lượng khách du lịch quốc tế tăng, báo hiệu sự phục hồi mạnh mẽ của ngành du lịch miền Trung Việt NamNguồn>

[9] VnEconomy. Nghệ An tiếp tục đẩy mạnh thu hút FDI đến năm 2025Nguồn>

[10] Chính quyền Hà Tĩnh. Khu kinh tế Vũng Áng – động lực tăng trưởng và là trung tâm phát triển chủ chốt của tỉnh Hà TĩnhNguồn>

[11] VnEconomy. Thanh Hóa Chọn Tập Đoàn Toàn Cầu Làm Dự Án Khu Công Nghiệp 2.918 Tỷ ĐồngNguồn>

[12] VnEconomy. Khu công nghệ cao Đà Nẵng thu hút hơn 1 tỷ USD vốn FDINguồn>

* Lưu ý: Nếu bạn muốn trích dẫn thông tin trong bài viết này, vui lòng ghi rõ nguồn và kèm theo link bài viết để đảm bảo tôn trọng bản quyền.