Thị trường xe điện hai bánh (E2W) của Việt Nam đã nổi lên như một thị trường năng động và đang phát triển mạnh mẽ nhờ sự chuyển dịch của quốc gia sang phương tiện giao thông bền vững và thân thiện với môi trường. Với cam kết của chính phủ đối với các mục tiêu về môi trường, lĩnh vực E2W đang sẵn sàng chứng kiến sự phát triển đáng kể trong tương lai.

Tình hình thị trường xe hai bánh Việt Nam

Thị trường xe hai bánh của Việt Nam là một trong những thị trường lớn nhất thế giới, với xe máy là phương tiện di chuyển chính của phần lớn dân số[1]Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) báo cáo, tổng số xe máy lưu thông là 75 triệu xe vào cuối năm 2023[2], đưa Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu ASEAN về tỷ lệ sử dụng xe máy[3]Sự thống trị này bắt nguồn từ khả năng chi trả, dễ sử dụng trong môi trường đô thị và thiếu hệ thống giao thông công cộng toàn diện ở nhiều khu vực[4]Tuy nhiên, sự sụt giảm gần đây trong doanh số bán hàng cho thấy tình trạng bão hòa của thị trường, cũng như báo hiệu sự thay đổi trong nhu cầu trong nước.

Bất chấp những thách thức này, xe máy điện đã chứng kiến sự tăng trưởng ổn định trong thập kỷ qua như là sự thay thế thân thiện với môi trường cho các loại xe động cơ đốt trong (ICE) truyền thống. Chi phí vận hành và bảo dưỡng E2W chỉ bằng một phần mười so với xe máy ICE trong khi chỉ thải ra một phần ba CO2[5]. E2W chủ yếu tập trung ở các thành phố trung tâm[6]. Giá xe hiện nay dao động từ 22 đến 70 triệu đồng, tương đương với xe tay ga ICE, một số nhà sản xuất như Yadea nhắm đến người mua trẻ tuổi với các mẫu xe có giá thấp tới 16 triệu đồng.[7]. Khi cơ sở hạ tầng được cải thiện và các mẫu xe giá cả phải chăng xuất hiện, việc sử dụng xe máy điện dự kiến sẽ tăng lên.

Đăng ký trong nước của E2W tăng từ 500 nghìn lên hơn 2,3 triệu đơn vị từ năm 2016 đến năm 2023[8], tương ứng với CAGR là 24%. Sự gia tăng tiêu thụ trong nước như vậy đã thúc đẩy Việt Nam trở thành thị trường E2W lớn nhất trong khu vực ASEAN và là thị trường toàn cầu thứ hai sau Trung Quốc[9]Thị trường E2W của Việt Nam dự kiến sẽ duy trì đà tăng trưởng với nhu cầu xe điện trong nước hàng năm dự kiến đạt 2,5 triệu xe vào năm 2036, bao gồm 2 triệu xe máy điện[10].

Number of total registered E2W in Vietnam from 2016 to 2023[11] (Đơn vị: Triệu đơn vị)

Nguồn: GIZ

Hệ sinh thái E2W đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng về công nghệ và cơ sở hạ tầng.

Về mặt công nghệ, Các nhà sản xuất đang tích hợp các tính năng tiên tiến vào xe máy điện của họ. Ví dụ, VinFast sử dụng các công nghệ IoT như ứng dụng VinFast E-Scooter và tính năng Phone-as-a-Key trong các mẫu xe cao cấp[12]. Cải tiến công nghệ pin vẫn là ưu tiên hàng đầu trong việc giải quyết mối quan tâm của người tiêu dùng. Ví dụ đáng chú ý bao gồm pin LFP của VinFast có khả năng chống thấm nước[13] và quan hệ đối tác của Selex với Samsung SDI để sản xuất pin chất lượng cao[14].

Về cơ sở hạ tầng, các khoản đầu tư đáng kể đang được thực hiện để nâng cấp các cơ sở sạc nhằm hỗ trợ việc áp dụng E2W ngày càng tăng. V-Green, do chủ tịch của Vingroup sáng lập, đã cam kết thiết lập 150.000 trạm sạc trên khắp 63 tỉnh thành trên toàn quốc[15], trong khi Selex thành lập các trạm đổi pin ở các thành phố lớn[16].

Biến động người chơi trên thị trường E2W Việt Nam

Thị trường xe máy trong nước do các thương hiệu nước ngoài thống lĩnh tại Việt Nam như Honda, Yamaha, SYM, Suzuki, Piaggio. Các công ty này chiếm hơn 95% thị phần xe hai bánh trong nước[17], với Honda Việt Nam đóng góp hơn 80% trong tỷ lệ[18]Mặt khác, thị trường E2W chứng kiến sự thống trị mạnh mẽ của các nhà sản xuất Việt Nam như VinFast và Pega.

Kể từ khi gia nhập thị trường vào năm 2017, VinFast đã dẫn đầu thị trường E2W, với 72.469 xe được bán ra vào cuối năm 2023, tăng 21% so với năm 2022, chiếm 3% tổng doanh số bán xe hai bánh[19]. Pega, với tư cách là nhà sản xuất xe điện trong nước đầu tiên, vẫn giữ vững vị thế với 16% thị phần.

Thị phần E2W theo thương hiệu vào năm 2020

Nguồn: ICCT

Các công ty quốc tế cũng đã đầu tư vào sản xuất E2W trong nước để khai thác nhu cầu ngày càng tăng. Yadea, một công ty FDI của Trung Quốc, đã thành lập nhà máy E2W đầu tư nước ngoài đầu tiên của Việt Nam vào năm 2019 và có kế hoạch đầu tư $100 triệu vào Bắc Giang để tăng công suất sản xuất lên 2 triệu đơn vị mỗi năm[20]. Yadea đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, trở thành nhà sản xuất lớn thứ ba về thị phần vào năm 2024[21]. Nhà sản xuất xe máy hàng đầu Honda Việt Nam, vốn tập trung vào xe máy đốt trong, cũng có kế hoạch giới thiệu hai mẫu xe điện vào đầu năm 2025 để thử nghiệm nhu cầu thị trường[22].

Chính sách của chính phủ về xe E2W

Chính phủ Việt Nam cam kết thúc đẩy việc áp dụng xe điện thông qua các chính sách về môi trường. Quyết định số 876/QD-TTg thúc đẩy việc loại bỏ dần xe chạy bằng xăng vào năm 2040 phù hợp với cam kết của Việt Nam về việc đạt được mức phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2050[23]. Các thành phố lớn như Hà Nội đang cân nhắc thành lập Khu vực phát thải thấp (LEZ) tại các khu vực đô thị, cấm các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch sớm nhất là vào năm 2030[24].

Mục tiêu chiến lược hỗ trợ thị trường E2W của Việt Nam theo Quyết định Số 876/QĐ-TTg

Nguồn: TVPL

Chính phủ cũng đã đưa ra các chính sách khuyến khích cụ thể để hỗ trợ việc áp dụng E2W[25]. Hồ Chí Minh đã đề xuất một chương trình tài chính để hỗ trợ các hộ gia đình thu nhập thấp từ 80% đến 100% tiền tài trợ khi chuyển sang xe E2W. Các hộ gia đình khác sẽ được hỗ trợ 100% cho lệ phí trước bạ, cấp biển số xe và lãi suất vay ưu đãi khi mua xe máy điện trả góp. Từ năm 2026 đến năm 2027, chính phủ sẽ khuyến khích và hỗ trợ mọi hộ gia đình chuyển sang xe máy điện.

Cơ hội và thách thức cho sự phát triển E2W tại Việt Nam

Thị trường E2W trong nước có tiềm năng tăng trưởng đáng kể cho cả các công ty trong và ngoài nước. Hệ sinh thái E2W được chính phủ hỗ trợ bằng các chính sách khuyến khích áp dụng xe điện. VinFast đã giới thiệu các mẫu xe E2W vào dịch vụ taxi và đi chung xe của mình, giúp nâng cao nhận thức của khách hàng[26]. Nhu cầu về xe điện tại Việt Nam đang tăng cao do mối quan tâm về môi trường từ người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ trẻ (từ 25 đến 44 tuổi) có sức mua mạnh mẽ[27]. Tiết kiệm chi phí dài hạn liên quan đến xe máy điện, bao gồm chi phí nhiên liệu và bảo dưỡng thấp hơn, khiến chúng trở thành lựa chọn hấp dẫn cho người tiêu dùng có ý thức về ngân sách.[28].

Xanh SM launches the Xanh SM Bike Platform

Nguồn: Xanh SM

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng có một số thách thức có thể cản trở sự phát triển của ngành. Người ta đã nhấn mạnh rằng một số ưu đãi chỉ giới hạn ở ngành ô tô điện và các chương trình hỗ trợ tài chính chưa được phổ biến trên toàn quốc[29]. Mặc dù xe máy điện tiết kiệm về lâu dài nhưng chi phí ban đầu của chúng thường cao hơn so với xe thông thường[30]. Điều này ngăn cản người tiêu dùng nhạy cảm về giá chuyển đổi. Ngoài ra, việc thiếu các cơ sở sạc dễ tiếp cận và lo ngại về hiệu suất của xe máy điện ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định mua hàng của người tiêu dùng.[31].

Phần kết luận

Thị trường xe máy điện tại Việt Nam đang có sự tăng trưởng đáng kể, được thúc đẩy bởi sự kết hợp giữa các chính sách hỗ trợ của chính phủ, nâng cao nhận thức về môi trường và những tiến bộ trong công nghệ xe điện. Mặc dù thách thức vẫn còn, nhưng cơ hội lớn hơn nhiều so với trở ngại. Để khai thác hết tiềm năng của thị trường này, các bên liên quan—bao gồm nhà sản xuất, nhà hoạch định chính sách và người tiêu dùng—phải hợp tác để xây dựng một hệ sinh thái xe điện mạnh mẽ. Với những nỗ lực bền bỉ và các khoản đầu tư chiến lược, Việt Nam có thể định vị mình là quốc gia dẫn đầu khu vực về phương tiện di chuyển bằng điện, mở đường cho một tương lai sạch hơn và bền vững hơn.

[1] ICCT. Tăng trưởng thị trường xe điện hai bánh tại Việt Nam: Tổng quanĐánh giá>

[2] VnBusiness. Tiêu thụ xe máy truyền thống 'hạ nhiệt': Bước đệm cho xe điện trỗi dậy?Đánh giá>

[3] Dân Trí. Việt Nam có tỷ lệ sử dụng xe máy cao nhất Đông Nam ÁĐánh giá>

[4] Dân Trí. Việt Nam có tỷ lệ sử dụng xe máy cao nhất Đông Nam ÁĐánh giá>

[5] Vietnamnews. VN nhìn thấy tiềm năng lớn cho sự phát triển của xe máy điệnĐánh giá>

[6] Thanh niên. 78% người tiêu dùng Việt Nam muốn sử dụng xe điệnĐánh giá>

[7] Thanh niên. Xe máy điện tiết kiệm hơn xe máy xăng như thế nào?Đánh giá>

[8] GIZ. Xe điện hai bánh tại Việt NamĐánh giá>

[9] VOIT. Cơ hội và thách thức của thị trường xe điện Việt NamĐánh giá>

[10] HSBC. Tạo ra những cơ hội mới trong ngành ô tô Châu ÁĐánh giá>

[11] Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH lưu ý rằng không có dữ liệu chính thức nào về E2W đã đăng ký vào năm 2020 và 2021 do biến chứng của Covid-19Đánh giá>

[12] Dân trí. Công nghệ hàng đầu trên xe máy điện VinFastĐánh giá>

[13] Dân trí. Công nghệ hàng đầu trên xe máy điện VinFastĐánh giá>

[14] Selex. Selex Motors đã thành lập quan hệ đối tác chiến lược với Samsung SDI để cung cấp pin xe điện cho Việt Nam và Đông Nam ÁĐánh giá>

[15] Tuổi trẻ. VinFast thành lập công ty phát triển trạm sạc toàn cầuĐánh giá>

[16] Tuổi trẻ. Trạm đổi pin để giải quyết nỗi lo hết điệnĐánh giá>

[17] VnBusiness. Tiêu thụ xe máy đã có sự 'chuyển mình' sau thời gian trì trệĐánh giá>

[18] Honda. Honda Việt Nam công bố kết quả kinh doanh năm tài chính 2024Đánh giá>

[19] Cafef. Thị trường xe máy giảm mạnh, nhưng xe điện lại phát triển mạnh – VinFast trở thành hiện tượng TikTok, gã khổng lồ Trung Quốc đầu tư $100 triệu vào nhà máyĐánh giá>

[20] Yadea. Yadea tổ chức lễ động thổ xây dựng nhà máy thứ 2 tại Việt NamĐánh giá>

[21] McD. Việt Nam 2024. Thị trường xe máy chỉ tăng 1,9%Đánh giá>

[22] VnExpress. Honda sẽ gia nhập thị trường xe máy điện Việt NamĐánh giá>

[23] TVPL. Quyết định số 876/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động chuyển đổi sang năng lượng xanh và giảm phát thải khí các-bon và mê-tan từ giao thông vận tảiĐánh giá>

[24] Tin tức Tài nguyên và Môi trường. Xác định các Khu vực Phát thải Thấp – Cơ hội Giảm Ô nhiễm tại Thủ đôĐánh giá>

[25] Vietnamnet. Thiếu chính sách khuyến khích phát triển xe máy điệnĐánh giá>

[26] Xanh SM. Xanh SM ra mắt nền tảng xe đạp Xanh SM dành cho người đi xe máy điện VinFastĐánh giá>

[27] KPMG. Được thúc đẩy bởi điện áp: Điều hướng bối cảnh EVĐánh giá>

[28] GIZ. Xe điện hai bánh tại Việt NamĐánh giá>

[29] Vietnamnet. Thiếu chính sách khuyến khích phát triển xe máy điệnĐánh giá>

[30] Cafef. Xe máy điện trong nước “thua lỗ nặng”Đánh giá>

[31] KPMG. Được thúc đẩy bởi điện áp: Điều hướng bối cảnh EVĐánh giá>

Đọc các bài viết khác