Sáp nhập và mua lại (M&A) đã trở thành một đặc điểm trung tâm của bối cảnh kinh tế Việt Nam, cung cấp một cơ chế cho việc tái cấu trúc doanh nghiệp, củng cố thị trường và đầu tư nước ngoài. Kể từ đầu năm 2024, thị trường M&A tại Việt Nam ghi nhận tăng trưởng ổn định và hoạt động gia tăng, bất chấp những thách thức do bất ổn kinh tế toàn cầu gây ra. Bài viết này khám phá tình hình chung của M&A tại Việt Nam, các lĩnh vực chính thúc đẩy các hoạt động này và các trường hợp đáng chú ý trong năm 2024. Ngoài ra, bài viết sẽ nêu bật các cơ hội mới nổi và Nguồn ý nghĩa rộng hơn của các xu hướng này.

Tình hình chung

Mặc dù thị trường M&A được hình thành tại Việt Nam vào năm 1999, nhưng chỉ thực sự phát triển và thể hiện xu hướng tăng trưởng rõ rệt từ năm 2007 trở đi. Các làn sóng M&A tại thị trường Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn, với mỗi làn sóng tiếp theo thường lớn hơn làn sóng trước. Đáng chú ý, có ba làn sóng chính: làn sóng đầu tiên từ năm 2008 đến năm 2013, làn sóng thứ hai từ năm 2014 đến năm 2017 và làn sóng thứ ba từ năm 2018 đến nay [1].

Thị trường M&A tại Việt Nam từ đầu năm 2024 đã có sự phục hồi và tăng trưởng đáng kể, đặc biệt là sau giai đoạn đầy thách thức vào năm 2023 do nhiều yếu tố kinh tế toàn cầu. Các ngành chủ chốt như bất động sản, hàng tiêu dùng, năng lượng và ngân hàng đã nổi lên là trọng tâm của các thương vụ M&A. Sự phục hồi kinh tế toàn cầu và các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc hoàn thành nhiều giao dịch lớn, đặc biệt là với sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài.

Về phía nhà đầu tư, hoạt động M&A năm 2022 và những năm trước liên tục chứng kiến sự thay đổi trong xu hướng dòng vốn dịch chuyển từ nhà đầu tư nước ngoài sang nhà đầu tư trong nước. Theo các chuyên gia, ở giai đoạn trước, hoạt động M&A chủ yếu do các nhà đầu tư nước ngoài thực hiện, trong đó có các nhà đầu tư đến từ Thái Lan, Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc [2]… Trong 7 tháng đầu năm 2024, vốn đầu tư nước ngoài đổ vào các dự án mới và hiện hữu tăng mạnh so với cùng kỳ năm ngoái, lần lượt tăng 35,6% lên 10,8 tỷ USD và 19,4% lên gần 5 tỷ USD [3].

Các phi vụ M&A nổi bật trong năm 2024

Khi năm 2024 bắt đầu, thị trường M&A của Việt Nam tiếp tục trải qua sự thay đổi năng động, với các nhà đầu tư trong nước ngày càng dẫn đầu trong các vụ mua lại. Sự thay đổi này theo xu hướng của những năm trước, được thúc đẩy bởi sự tự tin ngày càng tăng của các công ty trong nước và các chính sách hỗ trợ khuyến khích sự tham gia của trong nước. Một số thương vụ M&A nổi bật đã diễn ra tại Việt Nam kể từ đầu năm 2024, phản ánh mối quan tâm đa dạng của cả nhà đầu tư trong nước và quốc tế.

Bảng dưới đây cho thấy một số thương vụ M&A nổi bật nhất từ đầu năm 2024

Nguồn: Tổng hợp của B&Company

Các giao dịch này phản ánh sự sôi động của thị trường M&A Việt Nam năm 2024, khi các công ty trong nước tích cực tham gia mở rộng và củng cố vị thế của mình trong các lĩnh vực chiến lược quan trọng.

Động lực phát triển và cơ hội đầu tư nước ngoài

Thị trường M&A tại Việt Nam được thúc đẩy bởi một số động lực chính xuất phát từ cả các yếu tố trong nước và quốc tế. Thứ nhất, tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ, với dự báo GDP tăng 6,1% vào năm 2024 của Ngân hàng Thế giới [4], điều này thúc đẩy nhu cầu mở rộng sản xuất và cải thiện cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, Chính phủ Việt Nam cũng đã tích cực triển khai các chính sách và hành động để thúc đẩy hoạt động M&A, nhận ra vai trò của chúng trong hiện đại hóa kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài. Các cải cách lập pháp, như Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư (2021), đã giúp các nhà đầu tư nước ngoài dễ dàng tham gia M&A hơn bằng cách đơn giản hóa các thủ tục và làm rõ các quy tắc sở hữu. Ngoài ra, Chính phủ đưa ra các ưu đãi về thuế và hỗ trợ tài chính cho các ngành tăng trưởng cao như sản xuất và tài chính, giúp môi trường đầu tư hấp dẫn hơn. Những nỗ lực phát triển thị trường tài chính, bao gồm cả việc hợp nhất Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh vào Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam, nhằm mục đích tăng tính minh bạch của thị trường và niềm tin của nhà đầu tư [5]. Hơn nữa, việc tham gia các hiệp định thương mại quốc tế như CPTPP và EVFTA đã mở ra cánh cửa mới cho hoạt động M&A xuyên biên giới bằng cách cung cấp cho các nhà đầu tư nước ngoài quyền tiếp cận các thị trường lớn hơn theo các điều khoản ưu đãi. Các chính sách và sáng kiến này cùng nhau củng cố vị thế của Việt Nam như một điểm đến cạnh tranh và hấp dẫn cho hoạt động M&A.

Năm 2023, VPBank đã hoàn tất việc bán 15% cổ phần cho Sumitomo Mitsui Banking Corporation, đưa ngân hàng Nhật Bản này trở thành đối tác chiến lược trong chương trình phát triển tiếp theo của mình. Giá trị của thỏa thuận là hơn 35,9 nghìn tỷ đồng (gần 1,5 tỷ đô la Mỹ). Cổ phiếu phát hành thông qua đợt chào bán riêng lẻ này phải chịu thời hạn hạn chế chuyển nhượng là năm năm. VPBank đã nhận được khoản tiền gửi 10% từ SMBC cho đợt chào bán riêng lẻ trước cuộc họp đại hội đồng cổ đông thường niên được tổ chức vào tháng 4. 90% còn lại sẽ được thanh toán khi kết thúc giao dịch [6].

Ngô Chí Dũng, Chủ tịch VPBank phát biểu tại sự kiện công bố bán cổ phần cho Sumitomo Mitsui Banking Corporation

Nguồn: VnExpress

Khi tăng trưởng kinh tế, cải thiện chính sách và các hiệp định thương mại của đất nước tạo ra môi trường thuận lợi cho các vụ sáp nhập và mua lại xuyên biên giới, các giao dịch lớn như thế này chứng minh cách các nhà đầu tư nước ngoài đang tận dụng các cơ hội này. Quan hệ đối tác VPBank – SMBC là minh chứng cho sự tin tưởng ngày càng tăng của các nhà đầu tư quốc tế vào tiềm năng kinh tế dài hạn của Việt Nam và những nỗ lực của chính phủ nhằm hiện đại hóa thị trường tài chính.

Kết luận

Hoạt động M&A tại Việt Nam từ đầu năm 2024 được thúc đẩy bởi sự kết hợp giữa ổn định kinh tế vĩ mô, chính sách thuận lợi của chính phủ và sự quan tâm ngày càng tăng của nước ngoài đối với các lĩnh vực quan trọng như tài chính, bất động sản, công nghệ và sản xuất. Bất chấp những thách thức liên quan đến tính minh bạch của quy định và sự bất ổn kinh tế toàn cầu, Việt Nam vẫn là điểm đến rất hấp dẫn cho các hoạt động sáp nhập và mua lại.

Nhìn về phía trước, vị thế của Việt Nam như một trung tâm sản xuất khu vực, kết hợp với cơ sở người tiêu dùng ngày càng tăng và nền kinh tế số, sẽ tiếp tục tạo ra những cơ hội hấp dẫn cho cả nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tuy nhiên, việc điều hướng môi trường pháp lý đang thay đổi của đất nước và vượt qua những thách thức liên quan đến biến động kinh tế toàn cầu sẽ rất quan trọng đối với thành công lâu dài của các giao dịch M&A tại Việt Nam.

[1]Tạp chí Kinh tế và Dự báo (2024). Thực trạng và giải pháp thúc đẩy hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp tại Việt Nam. < Nguồn >

[2]Tạp chí GSO (2023). Thị trường M&A Việt Nam: từ “chiến lược” đến “cơ hội”. <Nguồn>

[3]Tin tức Việt Nam (2024). Thị trường M&A chờ đợi những thương vụ lớn. <Nguồn>

[4]Tin tức Chính phủ (2024). WB nâng dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam. <Nguồn>

[5]Viện Tài chính Quốc gia (2020). Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam chính thức thành lập. <Nguồn>

[6] VnExpress (2023). VPBank hoàn tất việc bán 15% vốn cho Sumitomo Mitsui Banking Corporation. <Nguồn>

Đọc thêm những bài phân tích khác