Mở đầu

Việt Nam đang đẩy mạnh các sáng kiến nhằm thiết lập một thị trường tín chỉ carbon rừng phát triển mạnh mẽ, thể hiện cam kết của mình trong việc giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy các kỹ thuật quản lý rừng bền vững. Thông qua bài viết này, B&Company phân tích tình hình hiện tại của thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam, các bên tham gia chính, đồng thời đánh giá những cơ hội cho hoạt động kinh doanh tín chỉ carbon rừng của Việt Nam.

Tổng quan tình hình tín chỉ carbon rừng tại Việt Nam

Với bối cảnh cam kết giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy các hoạt động lâm nghiệp bền vững, Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển thị trường tín chỉ carbon rừng. Tín chỉ carbon rừng được tạo ra từ các dự án nhằm giảm phát thải khí nhà kính thông qua nhiều hoạt động khác nhau, như giảm phá rừng, tăng cường tái trồng rừng và cải thiện quản lý rừng. Với diện tích rừng rộng lớn của Việt Nam, ước tính khoảng 14,79[1] triệu hecta tính đến ngày 31/12/2022, Việt Nam được nhận định có tiềm năng đáng kể để phát triển thị trường tín chỉ carbon.

Rừng tại Việt Nam. Nguồn: Vneconomy

Hiện tại, Việt Nam chưa có thị trường bắt buộc cho tín chỉ carbon, vì vậy việc chuyển giao giảm phát thải được thực hiện thông qua các thỏa thuận đàm phán song phương giữa các bên liên quan trên thị trường tự nguyện. Một số nỗ lực đáng chú ý bao gồm Thỏa thuận ERPA khu vực Bắc Trung Bộ, được ký kết vào ngày 22 tháng 10 năm 2020 giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (MARD) và Ngân hàng Thế giới[2]. Vào năm 2023, Việt Nam đã hoàn thành thỏa thuận chuyển giao 10,3 triệu tấn CO2 tại khu vực Bắc Trung Bộ cho giai đoạn 2018-2024, với giá 5 USD/tấn carbon. Ngoài ra còn có thỏa thuận ERPA Nam Trung Bộ và Tây Nguyên được ký kết vào năm 2021, trong đó Việt Nam chuyển giao cho LEAF/Emergent 5,15 triệu tấn giảm phát thải carbon từ rừng tại khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên trong giai đoạn 2022-2026, với giá tối thiểu là 10 USD/tấn carbon. Hiện tại, MARD đã hoàn thiện và nộp hồ sơ đăng ký tín chỉ carbon theo tiêu chuẩn TREES (tiêu chuẩn môi trường REDD+ tối ưu).

Các bên tham gia và hợp tác nước ngoài

Nhiều tổ chức trong nước và quốc tế đang tích cực tham gia phát triển các dự án tín chỉ carbon rừng tại Việt Nam. Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam (VNFF) đóng vai trò quan trọng trong việc huy động nguồn lực và điều phối các nỗ lực nhằm thúc đẩy quản lý rừng bền vững và hấp thụ carbon. Các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, chương trình REDD+ của Liên Hợp Quốc và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) đang hỗ trợ Việt Nam phát triển thị trường tín chỉ carbon rừng bằng cách cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao năng lực và tài trợ cho các dự án thí điểm và nghiên cứu.

Trong số các hợp tác nước ngoài, sự hợp tác với Nhật Bản đặc biệt đáng chú ý trong lĩnh vực tín chỉ carbon rừng của Việt Nam. JICA đã và đang làm việc với các đối tác Việt Nam để phát triển kế hoạch hành động REDD+ quốc gia – một chương trình quốc gia nhằm giảm phát thải khí nhà kính bằng cách hạn chế mất rừng và suy thoái rừng, bảo tồn và nâng cao trữ lượng carbon, quản lý bền vững tài nguyên rừng và hỗ trợ thực hiện các dự án carbon rừng, tập trung vào đẩy nhanh các biện pháp quản lý và phục hồi rừng để giảm phát thải carbon.

Buổi làm việc giữa JICA và Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn về REDD+ vào ngày 26/2/2024. Nguồn: Doanhnghiepkinhtexanh

Triển vọng tương lai

Với cam kết quản lý rừng bền vững của Việt Nam, cùng với hệ sinh thái rừng đa dạng và quan hệ đối tác quốc tế mạnh mẽ, thị trường carbon rừng được kỳ vọng sẽ tăng trưởng đáng kể trong tương lai, từ đó mang lại cơ hội tiềm năng cho hoạt động kinh doanh tín chỉ carbon. Ước tính có thể bán 57 triệu tín chỉ carbon cho các tổ chức quốc tế, có khả năng tạo ra hàng trăm triệu USD mỗi năm (với giá 5 USD/tín chỉ) [3].

Ngoài ra, Việt Nam cũng đã ban hành hướng dẫn về giảm phát thải khí nhà kính và lộ trình triển khai thị trường tín chỉ carbon. Ví dụ, Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định lộ trình phát triển và triển khai thị trường carbon trong nước. Từ nay đến cuối năm 2027, trọng tâm sẽ là xây dựng quy định về quản lý tín chỉ carbon, thiết lập sàn giao dịch tín chỉ carbon, thí điểm cơ chế trao đổi và bù trừ tín chỉ carbon, và nâng cao năng lực. Từ năm 2028 trở đi, sàn giao dịch tín chỉ carbon sẽ chính thức hoạt động, và các quy định sẽ được thiết lập để kết nối và trao đổi tín chỉ carbon trong nước với thị trường khu vực và toàn cầu. Đồng thời, để chuẩn bị cho thị trường carbon, Nghị định cũng quy định trong giai đoạn 2026-2030, các cơ sở phát thải lớn phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính, xây dựng và thực hiện kế hoạch giảm thiểu KNK theo hạn ngạch được phân bổ và được phép trao đổi, mua bán hạn ngạch phát thải KNK và tín chỉ carbon.

Kết luận, bằng cách tận dụng các cơ hội, Việt Nam có thể tạo ra một hoạt động kinh doanh tín chỉ carbon rừng phát triển mạnh mẽ, mang lại cả lợi ích môi trường và kinh tế trong nhiều năm tới.

Tài liệu tham khảo

[1] https://www.gso.gov.vn/tin-tuc-thong-ke/2024/04/day-nhanh-tien-do-trong-rung-phat-trien-tin-chi-carbon-rung-va-dat-muc-tieu-trong-mot-ty-cay-xanh-giai-doan-2021-2025-o-cac-dia-phuong/

[2] Với vai trò là người ủy thác của Cơ chế Đối tác Các-bon Rừng (Forest Carbon Partnership Facility – FCPF)

[3] https://moitruong.net.vn/xay-dung-tin-chi-carbon-rung-o-viet-nam-58449.html

Đọc thêm những bài phân tích khác