Giáo dục đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuẩn bị cho lực lượng lao động trước nhu cầu ngày càng tăng về lao động có tay nghề cao. Khi quốc gia tiến tới các mục tiêu phát triển năm 2030, lĩnh vực giáo dục mang đến nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là thông qua các giao dịch M&A.

Tổng quan về hệ thống giáo dục Việt Nam

Hệ thống giáo dục của Việt Nam bao gồm giáo dục chính quy và giáo dục thường xuyên, được cấu trúc thành nhiều cấp độ, được thiết kế để cung cấp một lộ trình giáo dục toàn diện và hòa nhập cho công dân[1], bao gồm:

– Giáo dục mầm non bao gồm trường mầm non cơ sở và mẫu giáo phổ thông;

– Giáo dục phổ thông bao gồm giáo dục tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông, trong đó giáo dục tiểu học là giáo dục bắt buộc theo quy định của Luật Giáo dục Việt Nam;

– Giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác; và

– Giáo dục đại học bao gồm giáo dục đại học, giáo dục thạc sĩ và giáo dục tiến sĩ.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã có những bước tiến ấn tượng trong việc cải thiện khả năng tiếp cận giáo dục và chất lượng giáo dục. Cả nước có tỷ lệ hoàn thành giáo dục tiểu học gần như phổ cập trên 98% với tất cả các tỉnh đều cung cấp các tiêu chuẩn giáo dục đầy đủ[2]. Năm học 2023-2024 có 522 nghìn lớp giáo dục phổ thông, trong đó có 280 nghìn lớp tiểu học; 168 nghìn lớp trung học cơ sở, và 74 nghìn lớp trung học phổ thông[3]. Số lượng lớp học tăng 1% để đáp ứng số lượng tuyển sinh ngày càng tăng, mặc dù số trường học giảm đều đặn từ 28,951 vào năm 2015[4] xuống còn 25,783 vào năm 2024 do sáp nhập hoặc đóng cửa thành đa cấp[5]. Quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp đã được đổi mới theo hướng tăng cường phân cấp, tăng cường quyền tự chủ và quản trị cho các cơ sở giáo dục, cùng với đó là tăng cường trách nhiệm giải trình của người đứng đầu các cơ sở này[6]. Năm 2024 cũng chứng kiến những bước tiến vượt bậc trong giáo dục đại học của Việt Nam khi chất lượng đào tạo của 11 cơ sở giáo dục đại học được công nhận trên toàn cầu[7].

Cơ sở giáo dục tại Việt Nam năm học 2024-2025 (Đơn vị: %)

Nguồn: GSO, MOE, B&Company tổng hợp

Tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài vào lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam

Giáo dục, mặc dù không phải là lĩnh vực lớn nhất cho FDI, nhưng đang đạt được sức hút như một lĩnh vực đầy hứa hẹn cho các nhà đầu tư quốc tế[8]. Tính đến năm 2023, lĩnh vực này đã thu hút tổng cộng 695 dự án có vốn đầu tư nước ngoài với tổng giá trị 4,6 tỷ USD[9]. Năm 2023, Việt Nam đăng ký 68 dự án đầu tư vào lĩnh vực giáo dục, tăng từ 41 dự án của năm trước và chiếm 2% tổng dự án FDI của Việt Nam[10].

Bảng 1: Các dự án FDI đã đăng ký trong lĩnh vực giáo dục Việt Nam, từ năm 2019 đến năm 2023

Nguồn: GSO

Mua bán và sáp nhập (M&A) là một phương pháp phổ biến để các nhà đầu tư tham gia vào thị trường giáo dục vì họ có thể tận dụng kiến thức và cơ sở hạ tầng hiện có đồng thời cải thiện năng lực tài chính và chuyên môn quản lý[11]. Năm 2023, công ty KKR có trụ sở tại Hoa Kỳ đã đầu tư 120 triệu USD vào nhà cung cấp dịch vụ giáo dục EQuest Education Group của Việt Nam với các dịch vụ từ giáo dục phổ thông truyền thống đến các chương trình đào tạo nghề và giáo dục nước ngoài khác[12]. Taylor’s Education Group, cũng được KKR hậu thuẫn, đang xem xét việc mua lại Koala House, một nhà cung cấp giáo dục mầm non của Việt Nam vào năm 2024[13]. Gần đây hơn, Nutifood đã đưa ra quyết định đầu tư chiến lược vào Trường Quốc tế Anne Hill để mở rộng sang lĩnh vực giáo dục, đặc biệt là trong các trung tâm giáo dục chính quy và ngôn ngữ[14]. M&A cũng được sử dụng bởi các nhà cung cấp giáo dục trong nước, chẳng hạn như việc mua lại IELTS Workshop, một trung tâm luyện thi IELTS nổi tiếng, của công ty khởi nghiệp edtech Việt Nam Vuihoc[15].

Trường Quốc tế Canada của EQuest nhận 120 triệu USD từ KKR

Nguồn: Tin tức đầu tư

Bối cảnh M&A của ngành giáo dục Việt Nam đang bùng nổ và sôi động ở tất cả các cấp do sự khuyến khích chung của chính phủ. Thứ nhất, Việt Nam không đưa ra bất kỳ giới hạn nào về tỷ trọng vốn đầu tư nước ngoài đối với các cơ sở giáo dục. Nghị quyết số 35/NQ-CP được ký kết vào năm 2019 cũng nhấn mạnh những nỗ lực của chính phủ trong việc tạo điều kiện FDI trong lĩnh vực này bằng cách nới lỏng các quy trình xin thị thực và giấy phép lao động để thu hút trí thức, doanh nhân và doanh nghiệp nước ngoài[16]. Hơn nữa, Nghị định số 86/2018/NĐ-CP cho phép nhà đầu tư nước ngoài cung cấp dịch vụ ở tất cả các cấp học và [17]các sửa đổi theo Nghị định số 124/2024/NĐ-CP ký vào năm 2024 cũng đưa ra thời gian đầu tư theo từng giai đoạn để giảm gánh nặng cho các cơ sở giáo dục mới thành lập[18].

Mục tiêu phát triển giáo dục của Việt Nam đến năm 2030

Để phù hợp với các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, Việt Nam đã đề ra Chiến lược phát triển giáo dục đầy tham vọng đến năm 2030, với tầm nhìn đến năm 2045 theo Quyết định số 1705/QĐ-TTg ký vào tháng 12/2024. Chiến lược đặt ra các mục tiêu cải thiện khả năng tiếp cận giáo dục cho tất cả các cấp, cũng như thay đổi các chương trình đào tạo để đáp ứng nhu cầu quốc gia về lực lượng lao động. Trước số lượng học sinh đăng ký ngày càng tăng và nhu cầu giáo dục tốt hơn, chính phủ cũng khuyến khích sự phát triển của ngành giáo dục tư nhân các cấp.

Bảng 2: Các chỉ tiêu phát triển theo Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 tại Quyết định số 1705/QĐ-TTg năm 2024

Nguồn: TVPL

Cơ hội và thách thức đối với nhà đầu tư nước ngoài

Ngành giáo dục Việt Nam mang đến nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài, được thúc đẩy bởi sự hỗ trợ chính sách, nhu cầu thị trường và điều kiện kinh tế xã hội đang phát triển. Ngành giáo dục của Việt Nam rất hấp dẫn do nhận thức cao về giáo dục và tầng lớp trung lưu ngày càng tăng sẵn sàng đầu tư vào chất lượng giáo dục[19].  Các nhà đầu tư trong lĩnh vực giáo dục có thể được hưởng lợi từ nhiều ưu đãi thuế khác nhau, bao gồm giảm và miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, giúp nâng cao sức hấp dẫn của việc đầu tư vào bối cảnh giáo dục Việt Nam[20]. Cuối cùng, nhu cầu về các dịch vụ giáo dục chuyên ngành, đặc biệt là giáo dục STEM ngày càng tăng để đáp ứng nhu cầu kinh tế, cung cấp thị trường cho các nhà đầu tư nước ngoài khám phá[21].

Tuy nhiên, cũng có một số thách thức mà nhà đầu tư nước ngoài cần lưu ý trước khi thâm nhập thị trường Việt Nam. Hoạt động trong lĩnh vực giáo dục tư nhân có thể đặc biệt cạnh tranh, đòi hỏi các nhà đầu tư nước ngoài phải cung cấp các sản phẩm độc đáo để thành công[22]. Theo Nghị định số 124/2024/NĐ-CP, chính phủ áp đặt các tiêu chuẩn nghiêm ngặt đối với các tổ chức quốc tế hợp tác với các nhà cung cấp trong nước hoặc thành lập các cơ sở chi nhánh tại Việt Nam[23]. Nghị định nâng yêu cầu đầu tư lên 50 triệu đồng/sinh viên, tối thiểu 50 tỷ đồng đối với cơ sở giáo dục phổ thông và tối thiểu 500 tỷ đồng đối với cơ sở đại học.

Kết thúc

Các mục tiêu phát triển giáo dục của Việt Nam đến năm 2030 nhấn mạnh cam kết của Việt Nam trong việc cải thiện khả năng tiếp cận, chất lượng và sự phù hợp của giáo dục ở tất cả các cấp. Những mục tiêu đầy tham vọng này mang đến cơ hội đáng kể cho các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là trong các lĩnh vực như giáo dục quốc tế, đào tạo nghề và các giải pháp giáo dục định hướng STEM. Tuy nhiên, để thành công trong thị trường năng động này, các nhà đầu tư phải điều hướng sự phức tạp về quy định, hiểu các sắc thái văn hóa và điều chỉnh các dịch vụ của họ với nhu cầu địa phương.

[1] TVPL. Luật số 43/2019/QH14 – Luật Giáo dục <Nguồn>

[2] Bộ Giáo dục và Đào tạo (MOE). Nhiều dấu ấn giáo dục tiểu học năm học 2023-2024 <Nguồn>

[3] Tổng cục Thống kê. Tình hình kinh tế – xã hội quý IV và năm 2024 <Nguồn>

[4] Tổng cục Thống kê. Niên giám thống kê 2023 <Nguồn>

[5] Tổng cục Thống kê. Tình hình kinh tế – xã hội quý IV và năm 2024 <Nguồn>

[6] MOE. Tổng kết năm học 2023-2024 đối với giáo dục trung học, giáo dục thường xuyên <Nguồn>

[7] Vneconomy. 11 trường đại học Việt Nam được công nhận đạt tiêu chuẩn quốc tế năm 2024 <Nguồn>

[8] VIR. Các thương vụ nổi bật gợi mở những bước đột phá trong giáo dục <Nguồn>

[9] Tổng cục Thống kê. Niên giám thống kê 2023 <Nguồn>

[10] Tổng cục Thống kê. Niên giám thống kê 2023 <Nguồn>

[11] VIR. Các thương vụ nổi bật gợi mở những bước đột phá trong giáo dục <Nguồn>

[12] Báo đầu tư. EQuest huy động thành công 120 triệu USD từ quỹ KKR <Assess>

[13] VIR. Các thương vụ nổi bật gợi mở những bước đột phá trong giáo dục <Nguồn>

[14] Thanh niên. Nutifood ‘lấn sân’ giáo dục, đầu tư vào trường quốc tế Anne Hill <Nguồn>

[15] VIR. Vuihoc đầu tư vào IELTS Workshop để tận dụng thị trường luyện thi Việt Nam <Nguồn>

[16] TVPL. Nghị quyết số 35/NQ-CP về tăng cường huy động các nguồn lực của xã hội đầu tư cho phát triển giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019 – 2025 <Nguồn>

[17] TVPL. Nghị định số 86/2018/NĐ-CP quy định về hợp tác, đầu tư của nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục <Nguồn>

[18] TVPL. Nghị định số 124/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 86/2018/NĐ-CP ngày 06 tháng 6 năm 2018 của Chính phủ quy định về hợp tác, đầu tư của nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục <Nguồn>

[19] VIR. Các thương vụ nổi bật gợi mở những bước đột phá trong giáo dục <Nguồn>

[20] Vietnam Briefing. Ngành giáo dục phổ thông tại Việt Nam: Phạm vi đầu tư nước ngoài và những thay đổi quy định mới <Nguồn>

[21] Vietnamplus. Việt Nam muốn đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về STEM <Nguồn>

[22] Kinh tế Sài Gòn. M&A trong giáo dục: Tìm cấu trúc bền vững về tài chính và chất lượng đào tạo <Nguồn>

[23] TVPL. Nghị định số 124/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 86/2018/NĐ-CP ngày 06 tháng 6 năm 2018 của Chính phủ quy định về hợp tác, đầu tư của nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục <Nguồn>

Đọc thêm những bài phân tích khác