Đầu tư của Nhật Bản đang chuyển đổi ngành năng lượng của Việt Nam, đặc biệt là thúc đẩy tăng trưởng năng lượng tái tạo. Với nhu cầu năng lượng tăng cao, Việt Nam phải đối mặt với những thách thức quan trọng, nhưng các sáng kiến chiến lược và mối quan hệ bền chặt với Nhật Bản mang lại những giải pháp đầy hứa hẹn. Do đó, ngành năng lượng đang chuẩn bị chuyển đổi, với cả cơ sở hạ tầng và phát triển năng lượng bền vững là ưu tiên hàng đầu.

Đầu tư chuyển từ Nhật Bản sang Việt Nam trong những năm gần đây

Nhật Bản tiếp tục là đối tác chiến lược quan trọng của Việt Nam trên nhiều lĩnh vực. Chỉ tính riêng năm 2023, FDI mới đăng ký từ Nhật Bản đạt gần 7 tỷ USD, trở thành nhà đầu tư lớn thứ hai, sau Singapore[1]Tính đến năm 2021, tổng vốn đầu tư của Nhật Bản vào Việt Nam đạt gần 63 tỷ USD. Trong đó, lĩnh vực năng lượng chiếm khoảng 7 tỷ USD, đứng thứ 2 về giá trị đầu tư sau ngành công nghiệp chế biến, chế tạo là trọng tâm chính[2].

FDI from Japan to Vietnam by sector in 2021[3]

Đơn vị: 100% = 62,9 tỷ USD

Nguồn: Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Osaka

Sản lượng điện của Việt Nam theo loại hình điện từ năm 2020 – 2024

Nguồn: Hiệp hội Năng lượng Việt Nam

Nhìn chung, ngành năng lượng tại Việt Nam cho thấy những dấu hiệu tăng trưởng tích cực. Tính đến năm 2024, Việt Nam tạo ra 84.360 MW năng lượng, phản ánh tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 5% từ năm 2020 đến năm 2024. Nhiên liệu hóa thạch vẫn là nguồn năng lượng lớn nhất, với than đóng góp 33%, và dầu khí chiếm 10%. Năng lượng tái tạo được theo sát, với gió và mặt trời chiếm 27% trong tổng năng lượng được tạo ra, trong khi thủy điện chiếm 28%. Sự phân bổ này vẫn tương đối ổn định kể từ năm 2020, nhưng dự kiến sẽ có sự thay đổi đáng kể trong tương lai khi năng lượng tái tạo tiếp tục tăng trưởng[4].

Đầu tư của Nhật Bản vào lĩnh vực năng lượng

Cùng với quỹ đạo tăng trưởng của ngành năng lượng Việt Nam, đầu tư của Nhật Bản vào ngành năng lượng của nước này đã có sự phát triển đáng kể, cả về giá trị đầu tư và loại hình năng lượng. Trước đây, các dự án đầu tư của Nhật Bản chủ yếu tập trung vào năng lượng tái tạo, mặc dù một số cũng liên quan đến các dự án nhiên liệu hóa thạch, với một số ít dự án vượt quá 100 triệu đô la. Tuy nhiên, với việc Chính phủ ban hành Quy hoạch phát triển điện lực 8 (PDP8) vào tháng 5 năm 2023, Việt Nam đặt ra mục tiêu tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo lên hơn 50% vào năm 2030 và gần 70% vào năm 2050[5]. Từ đó, đã có sự dịch chuyển lớn về giá trị đầu tư từ Nhật Bản, với các dự án đạt tới 20 tỷ USD.

Một số khoản đầu tư của Nhật Bản vào lĩnh vực năng lượng trước PDP8

Nguồn: Biên soạn B&Company

Một số dự án đầu tư từ Nhật Bản vào Việt Nam sau PDP8

Nguồn: Biên soạn B&Company

Lý do đầu tư

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam, cứ tăng trưởng GDP 1% thì tiêu thụ năng lượng tăng 1,5%. Do đó, theo dự báo tăng trưởng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tiêu thụ điện năm 2025 dự kiến tăng từ 12% lên 13%[6]Tuy nhiên, với tốc độ tăng trưởng sản lượng điện trung bình chỉ đạt 5%, đất nước có thể sẽ phải đối mặt với những thách thức trong việc theo kịp nhu cầu ngày càng tăng. Do đó, bắt đầu từ năm 2025, nhiều sáng kiến đã được đưa ra để hỗ trợ các nhà đầu tư vào thị trường năng lượng tái tạo.

Các sáng kiến của chính phủ nhằm hỗ trợ ngành năng lượng

Nguồn: Cổng thông tin điện tử Chính phủ Việt Nam

Với sự hỗ trợ mạnh mẽ của Chính phủ và các mục tiêu phát triển được xác định rõ ràng trong Quy hoạch phát triển điện 8 sửa đổi, ngành năng lượng Việt Nam dự kiến sẽ có sự tăng trưởng đáng kể - đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, lĩnh vực tiếp tục thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Triển vọng và thách thức của các nhà đầu tư Nhật Bản tại Việt Nam

Các nhà đầu tư Nhật Bản có nhiều cơ hội đầu tư vào thị trường năng lượng Việt Nam nhờ một số lợi thế chính.

Đầu tiên, Nhật Bản là nước cung cấp Viện trợ phát triển chính thức (ODA) lớn nhất cho Việt Nam.[7] và là thành viên của Cộng đồng Không phát thải Châu Á (AZEC)[8]. Do đó, các dự án đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo đang ở vị thế thuận lợi để nhận được sự hỗ trợ đáng kể. Thứ hai, năm 2030 đã được đặt ra là mục tiêu hoàn thành các dự án năng lượng LNG của Việt Nam. Tuy nhiên, tính đến nay, chỉ có 2 trong số 16 dự án đã hoàn thành, trong khi các dự án còn lại đang gặp khó khăn trong việc thu hút đầu tư. Đây là cơ hội có giá trị cho các doanh nghiệp Nhật Bản muốn thâm nhập vào thị trường năng lượng của Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực LNG[9]. Cuối cùng, theo báo cáo của JETRO về các công ty Nhật Bản hoạt động ở nước ngoài, trong số 832 công ty Nhật Bản tại Việt Nam tham gia khảo sát, 62% người trả lời đánh giá Việt Nam là thị trường có tiềm năng tăng trưởng, xét về môi trường đầu tư.[10].

Tuy nhiên, bất chấp những triển vọng đầy hứa hẹn này, vẫn còn một số thách thức. Các thỏa thuận mua điện (PPA) có thể phức tạp và không nhất quán. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã nêu lên mối quan ngại về việc thiếu minh bạch và khả năng dự đoán trong các thủ tục pháp lý và hành chính của Việt Nam[11]. Ngoài ra, những hạn chế của lưới điện quốc gia hiện nay – đặc biệt là ở những khu vực có tiềm năng tái tạo cao – đã dẫn đến việc cắt giảm các dự án năng lượng mặt trời và gió, ảnh hưởng đến lợi nhuận đầu tư[12].

Kết luận

Đầu tư của Nhật Bản vào lĩnh vực năng lượng của Việt Nam phản ánh cam kết mạnh mẽ đối với phát triển bền vững và an ninh năng lượng. Trong khi Việt Nam mang lại nhiều cơ hội đáng kể trên thị trường năng lượng tái tạo, các nhà đầu tư Nhật Bản phải vượt qua những bất ổn về quy định, hạn chế về lưới điện và thách thức về tài chính. Bằng cách giải quyết những thách thức này, Nhật Bản và Việt Nam có thể đóng vai trò dẫn đầu trong việc thúc đẩy tương lai năng lượng sạch hơn và bền vững hơn trong khu vực.

[1] Tổng cục Thống kê Việt Nam (2024). FDI mới đăng ký tại Việt Nam năm 2023Truy cập>

[2]Tổng cố vấn Việt Nam tại Osaka (2021). Đầu tư của Nhật Bản vào Việt NamTruy cập>

[3] Dữ liệu mới nhất có sẵn

[4] Vietnam Energy Online (2025). Tổng quan về Vietnam Energy năm 2024Truy cập>

[5] Cổng thông tin điện tử Chính phủ (2023). Quyết định số 500/QĐ-TTg: Phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050Truy cập>

[6] VnBusiness (2024). Triển vọng tiêu thụ năng lượng của Việt Nam năm 2025Truy cập>

[7] Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam (2024). Việt Nam, Nhật Bản Đánh giá giữa kỳ thực hiện Sáng kiến chung trong kỷ nguyên mớiTruy cập>

[8] Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (2024). Các thành viên của Cộng đồng Không phát thải Châu ÁTruy cập>

[9] Bộ Công Thương Việt Nam (2025). Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực 8 (PDP8)Truy cập>

[10] Tổ chức Thương mại Đối ngoại Nhật Bản (2024). Khảo sát năm 2024 về Điều kiện Kinh doanh của các Công ty Nhật Bản Hoạt động ở Nước ngoàiTruy cập>

[11] Reuters (2025). Hơn $13 tỷ đầu tư vào năng lượng mặt trời, gió có nguy cơ tại Việt NamTruy cập>

[12] Fulcrum (2024). Bước ngoặt bất ngờ trong câu chuyện năng lượng tái tạo của Việt NamTruy cập>