Ngành sản xuất thiết bị y tế của Việt Nam đã có sự tăng trưởng nhanh chóng trong những năm gần đây, được thúc đẩy bởi nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng, những tiến bộ công nghệ và đầu tư nước ngoài đáng kể. Đất nước này đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài tìm kiếm cơ hội trong lĩnh vực thiết bị y tế.

Tổng quan về ngành sản xuất thiết bị y tế tại Việt Nam

Việt Nam, với dân số già hóa và chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng từ cả người dân và chính phủ, là một thị trường đang phát triển và thúc đẩy sự phát triển của ngành sản xuất thiết bị y tế. Dân số ngày càng già đi khi số người cao tuổi tăng từ 9,5 triệu vào năm 2014 lên 14,2 triệu vào năm 2024[1]và tỷ lệ này dự kiến sẽ tăng từ 14% vào năm 2024 lên một phần tư tổng dân số vào năm 2050[2]. Trong khi nhóm người cao tuổi này có nhu cầu và tiềm năng chi tiêu lớn nhất, nhu cầu ngày càng tăng đối với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe được chia sẻ trong toàn bộ dân số. Cụ thể, từ năm 2020 đến năm 2022, tổng chi tiêu bình quân đầu người hàng năm đã giảm 3,3% trên toàn quốc và 13,5% ở khu vực thành thị[3], nhưng chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe tăng gần 25%, từ 153 USD lên 189 USD.

Chi tiêu cho y tế bình quân đầu người của Việt Nam, từ năm 2014 đến năm 2022

Đơn vị: USD

Nguồn: Cơ sở dữ liệu chi tiêu y tế toàn cầu của WHO, Tổng cục Thống kê, Tổng hợp của B&Company

Với những động lực như vậy, thị trường thiết bị y tế Việt Nam kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh mẽ trong tương lai gần. Thị trường này ước tính đạt 1,67 tỷ USD vào cuối năm 2023, trở thành thị trường lớn thứ 8 tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương[4]và dự kiến đạt 2,1 tỷ đô la vào cuối năm 2026[5], với CAGR là 8%.

Theo cơ sở dữ liệu doanh nghiệp của B&Company Việt Nam, ngành có tổng cộng 588 công ty với tổng doanh thu thuần là 1,525 triệu đô la Mỹ. Theo Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg[6], ngành công nghiệp có thể được chia thành hai ngành công nghiệp phụ[7], đó là:

(1) Sản xuất dụng cụ, vật tư y tế, nha khoa (mã ngành 32501) bao gồm việc sản xuất các thiết bị chẩn đoán, phẫu thuật và điều trị thiết yếu như ghế nha khoa, ống tiêm và thiết bị nội soi. 484 công ty trong ngành này đã tạo ra phần lớn doanh thu của ngành sản xuất thiết bị y tế với 1.416 triệu đô la Mỹ vào năm 2023, hay 93% tổng doanh thu.

(2) Sản xuất dụng cụ chỉnh hình và phục hồi chức năng (mã VSIC 32502) tập trung vào sản xuất chân tay giả, cấy ghép chỉnh hình, hỗ trợ di chuyển và thiết bị phục hồi chức năng. Năm 2023, ngành công nghiệp phụ này có tổng cộng 104 công ty, đạt doanh thu ròng là 109 triệu đô la Mỹ.

Doanh thu thuần của ngành sản xuất trang thiết bị y tế tại Việt Nam, từ năm 2020 đến năm 2023

Đơn vị: triệu USD

Nguồn: Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp B&Company Việt Nam

Ngành này tập trung chủ yếu ở Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng vì cả hai khu vực này đều chiếm hơn 91% tổng doanh thu thuần của ngành vào năm 2023. Bình Dương dẫn đầu cả nước về doanh thu thuần năm 2023 với 466 triệu USD, chiếm 31% tổng doanh thu thuần của ngành, tiếp theo là Hà Nội (420 triệu USD-28%), Đồng Nai (297 triệu USD-20%) và Thành phố Hồ Chí Minh (134 triệu USD-9%).

Doanh thu thuần và số lượng công ty của ngành sản xuất trang thiết bị y tế Việt Nam theo khu vực năm 2023

Đơn vị: %

Nguồn: Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp B&Company Việt Nam

Đầu tư nước ngoài vào ngành sản xuất thiết bị y tế tại Việt Nam

Đầu tư nước ngoài đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của ngành sản xuất trang thiết bị y tế Việt Nam. Bộ Y tế nhấn mạnh rằng các nhà sản xuất Việt Nam chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ[8], hạn chế năng lực đầu tư cho R&D và sản xuất công nghệ cao[9]. Do đó, các công ty FDI chiếm ưu thế trên thị trường, tạo ra hơn 1.300 triệu USD vào năm 2023. Trong số đó, Nhật Bản dẫn đầu cả về số lượng công ty và doanh thu ròng vào năm 2023, với nhiều nhà sản xuất hàng đầu trong ngành (Bảng 1).

Doanh thu thuần của ngành sản xuất trang thiết bị y tế Việt Nam theo nguồn đầu tư năm 2023

Đơn vị: %

Nguồn: Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp B&Company Việt Nam

Bảng 1: Các công ty sản xuất thiết bị y tế hàng đầu theo doanh thu ròng năm 2023

Nguồn: Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp B&Company Việt Nam

Dự kiến đầu tư nước ngoài vào Việt Nam sẽ tăng do nhu cầu trong nước tăng và các chính sách của Chính phủ. Chính phủ Việt Nam có kế hoạch phân bổ gần một tỷ đô la Mỹ từ năm 2021 đến năm 2025 làm vốn đầu tư trung hạn cho ngành y tế để phát triển cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất và trang thiết bị nhằm hỗ trợ và cải thiện các dịch vụ chăm sóc sức khỏe nói chung cho người dân[10], thêm vào nhu cầu ngày càng tăng từ dân số già. Năm 2024, Thành phố Hồ Chí Minh công bố Đề án phát triển ngành Dược đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045[11]. Sáng kiến này nhằm thu hút đầu tư nước ngoài thông qua việc thành lập cụm công nghiệp chuyên ngành sản xuất dược phẩm và thiết bị y tế rộng 338 ha tại khu công nghiệp Lê Minh Xuân 2, dự kiến đi vào hoạt động năm 2031.[12]Bộ Y tế cũng khuyến khích sản xuất trong nước bằng cách xây dựng các chính sách và khuôn khổ để thương mại hóa tốt hơn các thiết bị y tế được sản xuất trong nước, cũng như nới lỏng các quy định đấu thầu đối với các bệnh viện công.[13].

Sản xuất thiết bị, dụng cụ y tế tại một nhà máy ở Việt Nam

Nguồn: Thanh niên

Cơ hội và thách thức

Ngành sản xuất thiết bị y tế của Việt Nam đang mở rộng, mang đến cơ hội cho cả các công ty trong và ngoài nước. Chính phủ tích cực thúc đẩy đầu tư nước ngoài và sản xuất trong nước thông qua các chính sách ưu đãi. Với nguồn cung trong nước chỉ đáp ứng được 10% nhu cầu, Việt Nam vẫn phụ thuộc rất nhiều vào nhập khẩu[14], tạo ra một thị trường sinh lợi cho các nhà đầu tư quốc tế.

Trong khi ngành sản xuất thiết bị y tế tại Việt Nam có tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ, vẫn có những thách thức mà các nhà sản xuất cần lưu ý và chuẩn bị. Chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe đang tăng nhưng vẫn thấp so với GDP so với các nền kinh tế tương tự, có khả năng hạn chế sự mở rộng thị trường. Hơn nữa, chính phủ áp dụng các quy định nghiêm ngặt về chứng nhận cung cấp và lưu hành thiết bị y tế để đảm bảo an toàn. Các công ty được yêu cầu đăng ký sản phẩm của mình với IMDA hoặc các sở y tế tỉnh tùy thuộc vào phân loại[15], có thể mất tới 2 đến 3 năm[16] để có được các tài liệu hợp lệ. Những rào cản về mặt quy định này có thể làm phức tạp việc lập kế hoạch sản xuất, phân phối và đầu tư.

Chi tiêu y tế hiện tại tính theo tỷ lệ phần trăm GDP của Việt Nam và các nhóm quốc gia khác, từ năm 2014 đến năm 2022

Đơn vị: %

Nguồn: AI

Kết luận

Ngành sản xuất thiết bị y tế của Việt Nam đang ở giai đoạn tăng trưởng then chốt, với sự đầu tư nước ngoài đáng kể thúc đẩy sự mở rộng của ngành. Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức, nhưng môi trường đầu tư thuận lợi của đất nước và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng khiến Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn đối với các nhà sản xuất thiết bị y tế quốc tế.

[1] GSO. Xu hướng già hóa dân số nhanh ở Việt Nam, thực trạng và giải pháp<Đánh giá>

[2] UNFPA. Việt Nam – Lão hóa<Đánh giá>

[3] Tổng cục Thống kê. Niên giám thống kê Việt Nam – 2023<Đánh giá>

[4] Báo Đầu Tư. Thị trường thiết bị y tế Việt Nam hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài<Đánh giá>

[5] Cục Quản lý Thương mại Quốc tế. Cẩm nang Thương mại Quốc gia Việt Nam – Chăm sóc Sức khỏe<Đánh giá>

[6] Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg về việc ban hành Hệ thống phân loại ngành kinh tế Việt Nam<Đánh giá>

[7] Chúng tôi loại trừ các công ty thuộc mã VSIC 26600 – Sản xuất thiết bị chiếu xạ, điện y và điện trị liệu vì chúng thường được phân loại là Sản xuất sản phẩm máy tính, điện tử và quang học.

[8] Theo Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp Việt Nam của B&Compmany, các công ty nhỏ và siêu nhỏ trong ngành chiếm khoảng 90% trong tổng số các công ty trong nước vào năm 2023 (526/588 công ty).

[9] Bộ Y tế. Dự thảo Đề án “Phát triển ngành trang thiết bị y tế trong nước đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030”<Đánh giá>

[10] Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Nghị định số 29/2021/QH15 về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025<Đánh giá>

[11] Cổng thông tin điện tử Chính quyền thành phố Hồ Chí Minh. Quyết định số 657/QĐ-UBND phê duyệt Đề án phát triển ngành Dược đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045<Đánh giá>

[12] SaigonTimes. Thành lập khu công nghiệp dược phẩm tại TP.HCM: Doanh nghiệp cần những ưu đãi gì?<Đánh giá>

[13] sTin tức Chính phủ. Phát triển ngành thiết bị y tế trong nước<Đánh giá>

[14] Tin tức đầu tư. 90% thiết bị y tế tại Việt Nam phụ thuộc vào nhập khẩu<Đánh giá>

[15] Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Nghị định số 98/2021/NĐ-CP về quản lý trang thiết bị y tế<Đánh giá>

[16] Thanh niên. Thiết bị y tế sản xuất trong nước đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ hàng nhập khẩu<Đánh giá>