Việt Nam đang trải qua quá trình chuyển đổi chiến lược hệ thống chính trị nhằm tinh giản bộ máy chính phủ, nâng cao hiệu quả hành chính và tăng cường tính minh bạch. Sáng kiến cải cách này là một phần của tầm nhìn rộng hơn nhằm hiện đại hóa các chức năng của chính phủ và thích ứng với thực tế kinh tế và toàn cầu mới. Khi Việt Nam củng cố khuôn khổ thể chế, đất nước đang định vị mình là điểm đến ổn định và hấp dẫn cho đầu tư dài hạn.

Tổng quan về hệ thống chính trị Việt Nam

Hiện nay, Việt Nam có năm cơ quan quản lý nhà nước chính: Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Trong đó, Quốc hội nắm giữ quyền lực cao nhất, tiếp theo là Chính phủ và các cơ quan còn lại.

Cơ cấu tổ chức Chính phủ Việt Nam nhiệm kỳ 2021-2026

Nguồn: Thuvienphapluat

Ngoài các cơ quan quản lý chính, cơ cấu chính quyền trung ương của Việt Nam bao gồm 22 bộ và cơ quan ngang bộ, cùng với 8 đơn vị khác báo cáo trực tiếp với chính phủ. Mặc dù chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động quốc gia, số lượng lớn các cơ quan này, thường có các quy định chồng chéo, đã tạo ra các vấn đề đáng kể cho cả người dân và doanh nghiệp[1].

Chính phủ có động thái tinh giản hệ thống chính trị 

Tại Hội nghị Trung ương 6 khóa XII năm 2017, Chính phủ lần đầu tiên trình đề án với mục tiêu tinh gọn bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương. Sáng kiến này nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành và phát triển đất nước. Đồng thời, kỳ họp cũng đưa ra chỉ thị, Nghị quyết số 18 - NQ/TW, trong đó nêu mục tiêu giai đoạn 2021 - 2030 đối với Việt Nam tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị[2].

Ở cấp bộ, ngày 06 tháng 12 năm 2024, Chính phủ đã ban hành Kế hoạch số 141/KH-BCĐTKNQ18: Định hướng sắp xếp, tinh gọn bộ máy tổ chức của Chính phủ. Kế hoạch đặt mục tiêu tinh gọn bộ máy còn 14 bộ, 3 cơ quan ngang bộ (giảm 5 đơn vị) và 5 cơ quan trực thuộc Chính phủ (giảm 3 đơn vị như vậy). Kế hoạch cũng yêu cầu điều chỉnh nhân sự đáng kể, hướng tới tinh giản biên chế nhà nước trên 22.000 vị trí. Ngoài ra, trong quý I năm 2025, kế hoạch đã xóa bỏ 13 tổng cục và tổ chức tương đương, 519 cục và tổ chức tương đương, 219 phòng và đơn vị tương đương, và 3.303 chi cục và đơn vị tương đương[3].

The regular Government meeting in October 2024

Nguồn: Tin tức của chính phủ

Ngoài ra, kể từ ngày 01/03/2025, Chính phủ đã dần ban hành hàng loạt nghị định nhằm hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ cụ thể của từng bộ, ngành, đồng thời khởi xướng tinh giản bộ máy hành chính ở tất cả các cấp chính quyền.

Những thay đổi trong bộ máy hệ thống chính trị sau khi tinh giản

Nguồn: Cổng thông tin điện tử Chính phủ Việt Nam

Ở cấp tỉnh, theo chỉ đạo chung nêu tại Nghị quyết số 18 – NQ/TW, đến năm 2025, 63 tỉnh, thành phố sẽ tinh giản 343 đơn vị chuyên môn và đơn vị tương đương trực thuộc UBND tỉnh, đạt tỷ lệ tinh giản 29%. Tiếp đó, tinh giản 1.454 đơn vị chuyên môn trực thuộc UBND huyện, đạt tỷ lệ tinh giản 17,5%.[5]Ngoài ra, bắt đầu từ tháng 4 năm 2025, các cơ quan chính phủ sẽ được giao nhiệm vụ nghiên cứu khả năng sáp nhập các tỉnh, xóa bỏ đơn vị hành chính cấp huyện và phát triển mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Sáng kiến này nhằm mục đích tạo ra một cơ cấu chính quyền tinh gọn, hiệu quả và hiệu suất cao hơn. Kế hoạch dự kiến sẽ giảm số lượng tỉnh từ 63 xuống còn 34, xóa bỏ các đơn vị hành chính cấp huyện và thành lập khoảng 5.000 đơn vị hành chính cấp xã và phường[6].

Triển vọng cho các nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường Việt Nam

Trước đây, mạng lưới phức tạp các bộ, ngành của Việt Nam đặt ra những thách thức lớn cho cả người dân và nhà đầu tư. Theo Khảo sát JETRO năm 2024, hơn 62% doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam thấy thủ tục hành chính – đặc biệt là thủ tục liên quan đến giấy phép và giấy chứng nhận – mất quá nhiều thời gian, trong khi gần 58% chỉ ra hệ thống pháp luật chưa phát triển và không rõ ràng[7]. Trong một số trường hợp, việc đảm bảo giấy tờ cho các dự án đầu tư liên quan đến đất đai có thể mất hơn một năm, đòi hỏi 30 đến 40 sự chấp thuận chính thức từ các cơ quan khác nhau[8].

Ngược lại, những nỗ lực liên tục của Việt Nam nhằm tinh giản hệ thống chính trị và hành chính sẽ mang lại những lợi ích hữu hình cho các nhà đầu tư nước ngoài. Bằng cách giảm bớt các thủ tục rườm rà và giảm thiểu nhu cầu phải đến nhiều cơ quan để xin phê duyệt, những cải cách này nhằm mục đích đẩy nhanh quá trình xử lý tài liệu và cải thiện hiệu quả chung. Trách nhiệm của các cơ quan được xác định rõ ràng cũng giúp ngăn chặn việc chuyển giao trách nhiệm giải trình, cho phép ra quyết định nhanh hơn và giảm rủi ro về chi phí không chính thức. Sự đơn giản hóa này giúp tăng cường hiệu quả của chính phủ, củng cố việc thực hiện chính sách và tăng khả năng dự đoán về quy định, cho phép các nhà đầu tư hiểu rõ hơn các yêu cầu pháp lý và giảm rủi ro hoạt động. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, Việt Nam có thể gặp khó khăn khi cả các thể chế công và người dân đều phải điều chỉnh theo các quy trình mới. Đồng thời, khuôn khổ pháp lý hiện tại, vẫn chưa được cập nhật đầy đủ để phù hợp với hệ thống tinh giản, có thể tiếp tục đặt ra những thách thức cho cả công chúng và nhà đầu tư.

Kết luận

Bằng cách giải quyết tình trạng kém hiệu quả nội bộ, chính phủ đang nỗ lực củng cố nền tảng cho sự ổn định chính trị lâu dài và môi trường đầu tư đáng tin cậy. Trong khi tinh giản bộ máy cho mọi phòng ban trong cả nước là một quá trình liên tục, định hướng rõ ràng hướng tới hiệu quả, trách nhiệm giải trình và khả năng dự đoán cao hơn sẽ làm tăng đáng kể sức hấp dẫn của Việt Nam như một điểm đến hấp dẫn cho đầu tư nước ngoài.

[1] https://www.sggp.org.vn/phan-hoi-loat-bai-lang-phi-giac-noi-xam-xoa-bo-thu-tuc-hanh-chinh-ruom-ra-post765784.html

[2] Nghị quyết 18-NQ Quyết định/TW 2017 sắp xếp tổ chức máy của hệ thống chính trị tinh gọn hoạt động hiệu quả

[3] https://baochinhphu.vn/dau-an-cuoc-cach-mang-tinh-gon-bo-may-102250318165651097.htm

[4] Có hiệu lực từ ngày 01 tháng 03 năm 2025

[5] Giảm 343 cơ quan cấp tỉnh, 1.454 cơ quan huyện khi tinh gọn

[6] https://vov.vn/chinh-tri/trung-uong-xem-xet-de-an-sap-nhap-tinh-bo-cap-huyen-trong-thang-42025-post1188509.vov

[7] https://www.jetro.go.jp/ext_images/en/reports/survey/pdf/2024/EN_Asia_and_Oceania_2024_r4.pdf

[8] https://www.tinnhanhchungkhoan.vn/310-ngay-de-lam-thu-tuc-hanh-chinh-voi-du-an-dau-tu-co-su-dung-dat-con-qua-nhanh-thuc-te-dai-hon-rat-nhieu-post355525.html