Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM), một trong những đô thị lớn nhất của Việt Nam, đang có những bước tiến quan trọng trong việc cải thiện hệ thống quản lý chất thải. Trước tình trạng rác thải sinh hoạt ngày càng gia tăng, thành phố đã khởi công xây dựng hai nhà máy đốt rác phát điện nhằm tận dụng chất thải để sản xuất năng lượng. Với tổng vốn đầu tư hàng nghìn tỷ đồng, những dự án này không chỉ giúp giảm tải bãi rác mà còn đóng góp vào nguồn cung cấp điện cho thành phố.

Tình hình rác thải sinh hoạt tại Thành phố Hồ Chí Minh

TP.HCM là trung tâm kinh tế sầm uất với dân số hơn 9 triệu người. Hiện nay, thành phố phát sinh trung bình 13.000 tấn rác sinh hoạt mỗi ngày, trong đó khoảng 10.000 tấn được tái chế hoặc xử lý. Từ năm 2020, lượng rác thải sinh hoạt tăng khoảng 5,6% mỗi năm, nhưng tốc độ tăng này đang có xu hướng chậm lại. [1]

Về thành phần, 50-60% rác thải sinh hoạt là chất hữu cơ, trong khi các vật liệu có thể tái chế như nhựa, giấy và cao su chỉ chiếm khoảng 27% tại các nhà máy xử lý. Hiện tại, thành phố chủ yếu áp dụng hai phương pháp xử lý rác chính: chôn lấp (69%) và tái chế/ủ phân hữu cơ (21%), trong khi 10% rác thải được đốt [2]. Việc phụ thuộc quá nhiều vào bãi chôn lấp gây ra nhiều vấn đề môi trường như ô nhiễm đất, nước và khí thải. Mặc dù đã có những nỗ lực phân loại rác tại nguồn, phần lớn rác thải vẫn bị trộn lẫn, gây khó khăn trong quá trình xử lý.

Xử lý rác thải sinh hoạt tại Công ty TNHH Môi trường đô thị TP.HCM

Source: tapchimoitruong.vn [3]

Hướng đi mới: Đốt rác phát điện

Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) đang tích cực chuyển đổi sang công nghệ biến rác thành năng lượng (WTE) như một phần trong chiến lược quản lý rác thải rộng hơn của mình. Từ năm 2020, Thành ủy và Hội đồng nhân dân thành phố đã đặt ra mục tiêu chính sách: đến năm 2025, ít nhất 80% rác thải sinh hoạt phải được xử lý bằng các công nghệ hiện đại như đốt rác để phát điện và tái chế, với mục tiêu đạt 100% vào năm 2030. Sự chuyển đổi này phù hợp với Nghị quyết số 98/2023/QH15 do Quốc hội ban hành ngày 24 tháng 6 năm 2023, chỉ đạo cải cách xử lý rác thải của thành phố. Để thực hiện điều này, Ủy ban nhân dân TP.HCM đã tập trung vào hai giải pháp chính, (1) chuyển đổi các công nghệ xử lý chất thải rắn hiện có, (2) thu hút đầu tư vào các dự án xử lý rác thải theo mô hình Đối tác khu vực công – khu vực tư nhân (PPP) [4].

Nhằm hiện thực hóa mục tiêu trên, TP.HCM đã triển khai hai nhà máy đốt rác phát điện với tổng công suất xử lý 4.000–4.600 tấn/ngày, dự kiến hoàn thành vào năm 2026, giúp giảm đáng kể lượng rác chôn lấp.

Tổng quan về các nhà máy đốt rác phát điện tại Củ Chi – TP.HCM

Dự án đốt rác thành năng lượng Vietstar

Source: Vietstar

Cơ hội và thách thức của việc đốt rác phát điện

Việc đầu tư vào các nhà máy đốt rác phát điện mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm với thách thức đối với Thành phố Hồ Chí Minh.

Một trong những lợi ích lớn nhất là đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của thành phố thông qua các phương pháp bền vững. Chuyển đổi rác thải thành điện năng giúp giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, đồng thời tăng cường an ninh năng lượng.

Hơn nữa, việc xây dựng các nhà máy này phù hợp với chính sách của TP.HCM về cải thiện quản lý chất thải và phát triển bền vững. Thành phố đã đề ra mục tiêu giảm lượng rác chôn lấp, nâng cao tỷ lệ tái chế và thúc đẩy các công nghệ xử lý hiện đại. Việc phát triển nhà máy đốt rác phát điện là một bước đi quan trọng trong lộ trình này.

Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những trở ngại lớn nhất là việc phân loại rác tại nguồn còn hạn chế, gây ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý và chất lượng đốt rác. Nếu rác thải không được phân loại đúng cách, các vật liệu không thể đốt cháy có thể làm giảm hiệu suất vận hành của nhà máy và gia tăng chi phí xử lý.

Ngoài ra, nhận thức của công chúng về công nghệ đốt rác vẫn còn nhiều e ngại. Lo ngại về ô nhiễm không khí và tác động sức khỏe có thể gây ra sự phản đối từ cộng đồng. Do đó, thành phố cần các đánh giá môi trường chặt chẽ và truyền thông minh bạch để nâng cao sự đồng thuận.

Thành công của các nhà máy đốt rác cũng phụ thuộc vào công nghệ sử dụng và quy trình vận hành. Việc đảm bảo các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt và áp dụng công nghệ hiện đại là rất quan trọng để giảm thiểu các tác động tiêu cực. Để vượt qua những thách thức này, TP.HCM cần sự hỗ trợ chính sách mạnh mẽ, các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng, và cải thiện quy trình phân loại rác nhằm tối ưu hóa hiệu quả của các nhà máy đốt rác phát điện.

Kết luận

Việc xây dựng nhà máy đốt rác phát điện trị giá 3.500 tỷ đồng đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến lược quản lý chất thải bền vững của TP.HCM. Trước tình trạng lượng rác thải ngày càng tăng, thành phố không thể tiếp tục dựa vào bãi chôn lấp mà cần một giải pháp hiện đại hơn. Công nghệ đốt rác phát điện không chỉ giúp giảm lượng rác mà còn tạo ra nguồn năng lượng tái tạo, đóng góp vào an ninh năng lượng của thành phố.

Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức, bao gồm chi phí đầu tư cao và hạn chế trong phân loại rác, lợi ích từ việc đốt rác phát điện vẫn vượt trội. Bằng cách triển khai chính sách hỗ trợ phù hợp, cải tiến hệ thống phân loại rác tại nguồn, và áp dụng công nghệ tiên tiến, TP.HCM có thể xây dựng một mô hình quản lý chất thải bền vững trong tương lai. Nếu thành công, dự án này có thể trở thành hình mẫu cho các thành phố khác tại Việt Nam trong việc giải quyết bài toán rác thải một cách hiệu quả.

[1] https://scem.gov.vn/vi/tin-tuc-trung-tam/tin-tuc/tp-hcm-phat-sinh-trung-binh-13-000-tan-chat-thai-ran-sinh-hoat-moi-ngay-1375.html

[2] https://scem.gov.vn/vi/tin-tuc-trung-tam/tin-tuc/tp-hcm-phat-sinh-trung-binh-13-000-tan-chat-thai-ran-sinh-hoat-moi-ngay-1375.html

[3] https://tapchimoitruong.vn/phap-luat–chinh-sach-16/T%C3%ACm-gi%E1%BA%A3i-ph%C3%A1p-%C4%91%E1%BB%99t-ph%C3%A1-trong-c%C3%B4ng-t%C3%A1c-qu%E1%BA%A3n-l%C3%BD-ch%E1%BA%A5t-th%E1%BA%A3i-r%E1%BA%AFn-sinh-ho%E1%BA%A1t-t%E1%BA%A1i-Th%C3%A0nh-ph%E1%BB%91-H%E1%BB%93-Ch%C3%AD-Minh-18425

[4] https://scem.gov.vn/vi/tin-tuc-trung-tam/tin-tuc/tp-hcm-phat-sinh-trung-binh-13-000-tan-chat-thai-ran-sinh-hoat-moi-ngay-1375.html

[5] https://vnexpress.net/tp-hcm-khoi-cong-nha-may-dot-rac-phat-dien-3-500-ty-dong-4857063.html

Đọc thêm những bài phân tích khác