Tình hình chung của thị trường thiết bị y tế Việt Nam

Việt Nam, với dân số già hóa và chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng của cả người dân và chính phủ là một thị trường đầy hứa hẹn và năng động cho đầu tư thiết bị y tế.

Người dân Việt Nam đang già đi khi tỷ lệ người cao tuổi tăng từ 11,9% năm 2019 lên 13,9% năm 2023 [1]và dự kiến sẽ chiếm một phần tư tổng dân số vào năm 2050. [2]Việc tái cơ cấu dân số cho thấy nhu cầu về một hệ thống chăm sóc sức khỏe tốt hơn [3]. Trong khi nhóm người cao tuổi này có nhu cầu và tiềm năng chi tiêu lớn nhất, thì nhu cầu ngày càng tăng đối với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe lại được chia sẻ trong toàn bộ dân số nói chung. Cụ thể, từ năm 2020 đến năm 2022, tổng chi tiêu bình quân đầu người hằng năm giảm 3,3% trên toàn quốc và 13,5% ở khu vực thành thị [4], nhưng chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe lại tăng gần 25%, từ 153 USD lên 189 USD.

Tổng chi tiêu và và chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe bình quân đầu người ở Việt Nam 2014- 2022

Đơn vị: USD

Nguồn: Cơ sở dữ liệu chi tiêu y tế toàn cầu của WHO , Tổng hợp của GSO , B&Company

Để đáp ứng nhu cầu trong nước, Chính phủ Việt Nam có kế hoạch phân bổ gần một tỷ đô la Mỹ từ năm 2021 đến năm 2025 làm vốn đầu tư trung hạn cho ngành y tế để phát triển cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất và trang thiết bị nhằm hỗ trợ và cải thiện các dịch vụ chăm sóc sức khỏe nói chung cho người dân [5]. Với những động lực như vậy, thị trường thiết bị y tế của Việt Nam kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh mẽ trong tương lai gần. Thị trường này ước tính đạt 1,67 tỷ đô la Mỹ vào cuối năm 2023, trở thành thị trường lớn thứ 8 tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương [6]và dự kiến sẽ đạt 2,1 tỷ đô la Mỹ vào cuối năm 2026 [7], với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 8%.

Tuy nhiên, nguồn cung trang thiết bị y tế tại Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng. Bộ Y tế (BYT) báo cáo vào năm 2022, tình trạng thiếu thuốc và trang thiết bị y tế xảy ra tại 90% các bệnh viện tuyến trung ương, đặc biệt là đối với thiết bị cấp cứu, chăm sóc tích cực, tim mạch và phẫu thuật [8]. Nguồn cung trong nước thấp là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt như vậy. Các sản phẩm sản xuất trong nước chủ yếu là các loại cơ bản và thông dụng trong khi các sản phẩm y tế công nghệ cao lại khan hiếm [9]do trình độ công nghệ thấp của các công ty Việt Nam[10] và đầu tư công nghệ cao vào trong nước còn khiêm tốn[11]. Điều này buộc Việt Nam phải phụ thuộc nhiều vào nguồn nhập khẩu từ nước ngoài, chiếm tới 90% tổng nguồn cung[12]. Tình trạng thiếu hụt càng trầm trọng hơn do các quy định phức tạp từ chính phủ[13]. Các nhà sản xuất được yêu cầu phải đăng ký sản phẩm của mình với Cục Quản lý Cơ sở hạ tầng và Trang thiết bị y tế (IMDA) trước khi lưu hành[14]. Tuy nhiên, quá trình cấp phép không hiệu quả, với khoảng 3.000 trong số 11.300 đơn đăng ký vẫn chưa được đọc và chưa được chấp thuận vào năm 2024 [15], làm gián đoạn nghiêm trọng nguồn cung trong nước và quốc tế.

Thị phần thiết bị y tế tại Việt Nam

Thị phần thiết bị y tế của Việt Nam chủ yếu do các công ty có vốn đầu tư nước ngoài chi phối. Theo cơ sở dữ liệu doanh nghiệp B&Company, năm 2022, mười công ty sản xuất thiết bị y tế lớn nhất đều là các công ty có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và chiếm gần 75% doanh thu của ngành. Các công ty Nhật Bản đã tích cực đầu tư vào Việt Nam và là nhà sản xuất hàng đầu trong nước (Xem Bảng 1). Trong khi đó, các công ty trong nước phải đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc cạnh tranh với các sản phẩm nhập khẩu và các công ty FDI. Bộ Y tế nhấn mạnh rằng các nhà cung cấp trong nước chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ [16], hạn chế năng lực đầu tư R&D và sản xuất công nghệ cao [17]. Cạnh tranh trong phân khúc thiết bị y tế cơ bản rất gay gắt khi các sản phẩm nhập khẩu được hưởng trợ cấp từ nước sở tại trong khi các nhà sản xuất trong nước chịu nhiều áp lực hơn về chi phí do thuế nhập khẩu nguyên liệu thô cao [18]. Quá trình cấp phép kéo dài cản trở sự phát triển của các công ty trong nước vì họ mất nhiều thời gian hơn để phản ứng với thị trường [19].

Bảng 1: Các công ty sản xuất thiết bị y tế hàng đầu năm 2022

STT	Tên công ty	Nguồn đầu tư	Tỉnh thành	Doanh thu (Tỷ VND)
1	Công ty TNHH Trung tâm điều hành Sonova Việt Nam	Thụy Sĩ	Bình Dương	8,516
2	Công ty TNHH Terumo BCT Việt Nam	Nhật Bản	Đồng Nai	4,633
3	Công ty TNHH Terumo Việt Nam	Nhật Bản	Hà Nội	4,181
4	Công ty TNHH Hoya Lens Việt Nam	Nhật Bản	Bình Dương	3,337
5	Công ty TNHH Omron Healthcare Manufacturing Việt Nam	Nhật Bản	Bình Dương	2.896
6	Công ty TNHH B. Braun Việt Nam	Mã Lai	Hà Nội	2.811
7	Công ty TNHH Asahi Intecc Hà Nội	Nhật Bản	Hà Nội	1.830
8	Công ty TNHH Matsuya R&D (Việt Nam)	Nhật Bản	Đồng Nai	1.573
9	Công ty TNHH Mani Hà Nội	Nhật Bản	Thái Nguyên	1.292
10	Công ty TNHH Nikkiso Việt Nam	Nhật Bản	Hồ Chí Minh	1,110
Tổng doanh thu của ngành năm 2022				43.883

Nguồn: Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp, Tổng hợp của B&Company

Về cơ cấu nhập khẩu trang thiết bị y tế của Việt Nam, Việt Nam chủ yếu nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đức và Hoa Kỳ [20], trong đó các mặt hàng nhập khẩu hàng đầu là trang thiết bị y tế bằng nhựa và thuốc phục vụ mục đích điều trị hoặc phòng bệnh, chiếm gần hai phần ba tổng giá trị nhập khẩu năm 2023. [21]Nhật Bản là nhà cung cấp chính các trang thiết bị y tế công nghệ tiên tiến của Việt Nam như kim tiêm y tế, máy móc y tế công nghệ cao và sản phẩm nha khoa, đồng thời cũng đóng góp đáng kể vào các mặt hàng y tế quan trọng khác.

Nhập khẩu trang thiết bị y tế của Việt Nam theo nhóm hàng và nước xuất xứ năm 2023 (đơn vị: %)

Nguồn: Trademap, Tổng hợp của B&Company

Top thiết bị y tế nhập khẩu từ Nhật Bản, so với tổng lượng nhập khẩu vào Việt Nam trong cùng danh mục (Năm 2023, đơn vị: %)

Nguồn: Bản đồ thương mại, Tổng hợp của B&Company

Cơ hội và thách thức khi đầu tư vào lĩnh vực thiết bị y tế tại Việt Nam

Thị trường thiết bị y tế đang phát triển của Việt Nam mang đến cơ hội mở rộng cho các công ty Nhật Bản, thông qua xuất khẩu hoặc đầu tư vào sản xuất tại địa phương.

Về xuất khẩu, Nhật Bản là nhà cung cấp chính các thiết bị y tế tiên tiến, chiếm lĩnh thị phần ở nhiều phân khúc . Thiết bị Nhật Bản được sử dụng rộng rãi tại một số bệnh viện công và chuyên khoa cấp trung ương, phản ánh sự đánh giá cao của các thiết bị y tế Nhật Bản tại Việt Nam[22] [23]Việc nhập khẩu thiết bị y tế cũng thuận lợi khi Việt Nam và Nhật Bản đã ký Hiệp định Đối tác kinh tế (VJEPA) vào năm 2008, theo đó các sản phẩm của Nhật Bản được hưởng mức thuế ưu đãi từ 0% đến 25% [24].

Về đầu tư trực tiếp , chính phủ đã và đang thúc đẩy các điều kiện thuận lợi để tăng đầu tư nước ngoài và khuyến khích sản xuất thiết bị y tế trong nước. Gần đây, Thành phố Hồ Chí Minh đã công bố Đề án Phát triển ngành Dược đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Sáng kiến này nhằm thu hút đầu tư nước ngoài bằng cách thành lập các cụm công nghiệp chuyên biệt để sản xuất dược phẩm và thiết bị y tế trong khi củng cố chuỗi cung ứng [25]. Bộ Y tế cũng khuyến khích sản xuất trong nước bằng cách xây dựng các chính sách và khuôn khổ để thương mại hóa tốt hơn các thiết bị y tế được sản xuất trong nước, cũng như nới lỏng các quy định đấu thầu đối với bệnh viện công [26].

Bàn giao trang thiết bị y tế từ Chính phủ Nhật Bản cho 4 bệnh viện Trung ương

Nguồn: Vietnamplus

Trong khi ngành sản xuất thiết bị y tế tại Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển thì cũng có những thách thức mà các nhà cung cấp Nhật Bản cần lưu ý và chuẩn bị.

Đầu tiên, chính phủ áp dụng các quy định nghiêm ngặt về chứng nhận cung cấp và lưu hành thiết bị y tế để đảm bảo an toàn. Các công ty được yêu cầu phải đăng ký sản phẩm của mình với IMDA hoặc các sở y tế tỉnh tùy theo phân loại [27]. Trong một số trường hợp, thậm chí phải mất tới 2 đến 3 năm [28]để có được các tài liệu hợp lệ.

Thứ hai, đối với nhập khẩu, cần phải có giấy phép nhập khẩu hoặc giấy chứng nhận ủy quyền thị trường để nhập khẩu thiết bị y tế, mà chỉ có thể được cấp bởi một pháp nhân tại Việt Nam [29]. Do đó, các công ty Nhật Bản phải thành lập văn phòng đại diện tại Việt Nam hoặc phân phối sản phẩm của mình thông qua một đối tác Việt Nam.

Cuối cùng , đầu tư vào lĩnh vực này có những rào cản cố hữu . Việc thành lập một nhà máy sản xuất đòi hỏi phải có vốn ban đầu đáng kể để thiết lập các dây chuyền sản xuất phù hợp. Hơn nữa, các công ty phải đầu tư thêm vào R&D, sản xuất và xin giấy phép thị trường trước khi sản phẩm của họ có thể được đưa ra thị trường [30]. Các nhà sản xuất Nhật Bản nên thừa nhận những phức tạp này khi cân nhắc mở rộng tại Việt Nam để hưởng lợi đầy đủ từ triển vọng của thị trường trong nước.

---

[1] https://www.gso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2023/12/thong-cao-bao-chi-ve-tinh-hinh-dan-so-lao-dong-viec-lam-quy-iv-va-nam-2023/

[2] https://vietnam.unfpa.org/en/topics/ageing-6

[3] https://vietnam.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/final_vie_factsheet-final_for_printing.pdf

[4] https://www.gso.gov.vn/wp-content/uploads/2024/06/NG-TONG-CUC-2023-Final.pdf

[5] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Dau-tu/Nghi-quyet-29-2021-QH15-Ke-hoach-dau-tu-cong-trung-han-giai-doan-2021-2025-484264. aspx

[6] https://baotintuc.vn/kinh-te/thi-truong-thiet-bi-y-te-viet-nam-thu-hut-nhieu-nha-dau-tu-nuoc-ngoai-20240801155034120.htm

[7] https://www.trade.gov/country-commercial-guides/vietnam-healthcare

[8] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/The-thao-Y-te/Bao-cao-1528-BC-BYT-2022-thuc-trang-tinh-hinh-cung-ung-su-dung-thuoc- tai-co-so-kham-chua-benh-540779.aspx

[9] https://baodauthau.vn/thiet-bi-y-te-trong-nuoc-can-tiep-suc-post160380.html

[10] https://moh.gov.vn/documents/20182/212437/628Du-thao-To-trinh%20TTCP%2012.7.20.doc/2b1998aa-18c5-46be-a236-789a99a5f525

[11] https://baodautu.vn/von-fdi-dau-tu-vao-linh-vuc-duoc-pham-y-te-viet-nam-con-thap-d194453.html

[12] https://baodautu.vn/90-thiet-bi-y-te-o-viet-nam-deu-phai-nhap-khau-d112438.html

[13] https://laodong.vn/y-te/thieu-thuoc-trang-thiet-bi-y-te-van-dien-ra-cuc-bo-tai-mot-so-dia-phuong-1290233.ldo

[14] https://www.trade.gov/market-intelligence/vietnam-medical-device-registration

[15] https://vietnamfinance.vn/cap-phep-thiet-bi-y-te-hang-nghin-ho-so-ton-dong-dn-lo-lang-mat-co-hoi-d118634.html

[16] Theo Cơ sở dữ liệu doanh nghiệp Việt Nam, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ trong ngành chiếm hơn 96% tổng số doanh nghiệp trong nước vào năm 2022 (295/307 doanh nghiệp).

[17] https://moh.gov.vn/documents/20182/212437/628Du-thao-To-trinh%20TTCP%2012.7.20.doc/2b1998aa-18c5-46be-a236-789a99a5f525

[18] https://thanhnien.vn/thiet-bi-y-te-san-xuat-trong-nuoc-canh-tranh-khoc-liet-voi-hang-nhap-khau-185240816184151713.htm

[19] https://thanhnien.vn/thiet-bi-y-te-san-xuat-trong-nuoc-canh-tranh-khoc-liet-voi-hang-nhap-khau-185240816184151713.htm

[20] https://www.marketresearch.com/China-Research-and-Intelligence-Co-Ltd-v3627/vietnam-Medical-Devices-Research-37608100/

[21]Tổng giá trị nhập khẩu của hai loại sản phẩm này lần lượt là 2,4 tỷ USD và 1,8 tỷ USD so với tổng giá trị nhập khẩu trang thiết bị y tế của Việt Nam là 6,4 tỷ USD vào năm 2023 (Tính toán dựa trên dữ liệu từ Trade Map)

[22] https://www.vn.emb-japan.go.jp/itpr_ja/20240531_KHospital_vn.html

[23] https://www.vietnamplus.vn/ban-giao-thiet-bi-y-te-cua-chinh-phu-nhat-ban-cho-4-benh-vien-tw-post857798.vnp

[24] https://thuvienphapluat.vn/phap-luat/ho-tro-phap-luat/nhap-khau-thiet-bi-y-te-thi-ap-dung-thue-gia-tri-gia-tang-nhu- the-nao-nhap-khau-thiet-bi-y-te-phai–127355-39509.html

[25] https://moh.gov.vn/vi_VN/hoat-dong-cua-dia-phuong/-/asset_publisher/gHbla8vOQDuS/content/tphcm-khuyen-khich-doanh-nghiep-san-xuat-thuoc-va-trang- thiết-bi-y-te-trong-nước

[26] https://baochinhphu.vn/phat-trien-cong-nghiep-trang-thiet-bi-y-te-san-xuat-trong-nuoc-102276530.htm

[27] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/The-thao-Y-te/Nghi-dinh-98-2021-ND-CP-quan-ly-trang-thiet-bi-y-te-493940.aspx? neo=dieu_48

[28] https://thanhnien.vn/thiet-bi-y-te-san-xuat-trong-nuoc-canh-tranh-khoc-liet-voi-hang-nhap-khau-185240816184151713.htm

[29] https://www.trade.gov/market-intelligence/vietnam-medical-device-registration

[30] https://khoahocphothong.vn/san-xuat-thiet-bi-y-te-viet-nam-cong-nghe-cao-van-gap-kho-256686.html

 

B&Company, Inc. The first Japanese company specializing in market research in Vietnam since 2008. We provide a wide range of services including industry reports, industry interviews, consumer surveys, business matching. Additionally, we have recently developed a database of over 900,000 companies in Vietnam, which can be used to search for partners and analyze the market. Please do not hesitate to contact us if you have any queries. info@b-company.jp + (84) 28 3910 3913

 

Read other articles