Tại Việt Nam, thị trường hydro hiện đang bắt đầu hình thành. Mặc dù còn nhỏ và chủ yếu tập trung vào sản xuất hydro để tiêu thụ nội bộ, nhưng thị trường này hứa hẹn sẽ dần chuyển sang mục tiêu sử dụng hydro làm nguyên liệu thô và nhiên liệu thay thế để giảm phát thải carbon. Hydro xanh được coi là một loại hàng hóa và chuỗi giá trị của hydro xanh có thể được phân loại thành nguyên liệu thô, sản xuất, lưu trữ, vận chuyển và phân phối thị trường.

Tổng quan về thị trường Hydrogen tại Việt Nam

Theo Bộ Công Thương, năng lượng hydro được coi là nguồn năng lượng sạch, không thể thiếu trong cơ cấu năng lượng của nhiều quốc gia để đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Theo Dự thảo Chiến lược sản xuất năng lượng hydro đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, hydro tại Việt Nam hiện chủ yếu được sản xuất từ các quy trình lọc dầu và sản xuất phân bón để phục vụ hoạt động của các ngành công nghiệp này bằng cách loại bỏ lưu huỳnh và các tạp chất khác như nitơ, oxy và kim loại khỏi nguyên liệu đầu vào hoặc bán thành phẩm, khử xúc tác các oxit kim loại hoạt động hoặc bão hòa các hợp chất không bão hòa (hydro hóa).

Hydro này được gọi là hydro xám và hydro nâu, với tổng sản lượng sản xuất khoảng 500.000 tấn mỗi năm (KTA) và giá dao động từ 1 đến 2,5 USD/kg. Trong đó, nhu cầu hydro của Việt Nam thông qua nhu cầu hydro từ PVN năm 2020 cung cấp cho các nhà máy phân đạm là khoảng 316.000 tấn hydro, trong khi các nhà máy lọc dầu Dung Quất và Nghi Sơn tiêu thụ lần lượt khoảng 39.000 tấn và 139.000 tấn mỗi năm. Tổng nhu cầu hydro dự kiến sẽ tăng lên khoảng 4.000 KTA vào năm 2050 [1].

Mặc dù có tiềm năng, thị trường hydro tại Việt Nam vẫn phải đối mặt với một số thách thức. Bao gồm nhu cầu đầu tư đáng kể vào cơ sở hạ tầng, phát triển công nghệ và thiết lập khuôn khổ pháp lý để hỗ trợ nền kinh tế hydro. Tuy nhiên, sự hợp tác gần đây với các công ty quốc tế, chẳng hạn như Siemens Energy, cho thấy sự quan tâm và đầu tư ngày càng tăng vào lĩnh vực hydro. Những quan hệ đối tác này rất quan trọng đối với việc chuyển giao kiến thức và triển khai các công nghệ tiên tiến, vốn sẽ rất cần thiết cho sự phát triển thành công của thị trường hydro.

Xu hướng sắp tới và nghiên cứu trường hợp cho thị trường hydro

Thị trường hydro tại Việt Nam được thiết lập để tăng trưởng nhanh chóng, thúc đẩy bởi một số xu hướng quan trọng sắp tới. Thứ nhất , có sự tập trung mạnh mẽ vào sản xuất hydro xanh, sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo dồi dào của đất nước, đặc biệt là năng lượng mặt trời và năng lượng gió. Khi những tiến bộ trong công nghệ điện phân làm giảm chi phí sản xuất, hydro xanh ngày càng trở nên khả thi. Thứ hai , hydro đang được tích hợp vào các nỗ lực khử cacbon trong công nghiệp, với các ứng dụng tiềm năng trong các lĩnh vực như thép, xi măng và hóa chất. Thứ ba , Việt Nam đang khám phá phương tiện vận tải chạy bằng hydro, đặc biệt là đối với các phương tiện đường dài và hạng nặng, nơi pin nhiên liệu hydro có lợi thế hơn so với xe điện. Hơn nữa, vị trí gần của Việt Nam với các nước nhập khẩu hydro như Nhật Bản và Hàn Quốc tạo ra những cơ hội đầy hứa hẹn cho hoạt động thương mại hydro trong khu vực. Những xu hướng này làm nổi bật một tương lai tươi sáng cho thị trường hydro của Việt Nam, với điều kiện là cơ sở hạ tầng và hỗ trợ chính sách được thiết lập.

Một nghiên cứu điển hình gần đây về thị trường hydro của Việt Nam là sự hợp tác giữa tỉnh Bình Định và Siemens Energy về dự án hệ thống khí hydro xanh vào tháng 7 năm 2024. Sau nhiều năm triển khai dự án thành công tại Việt Nam, ban lãnh đạo Tập đoàn Siemens đặt mục tiêu đóng góp vào sự phát triển của tỉnh Bình Định, cụ thể là đẩy nhanh dự án đầu tư hệ thống khí hydro xanh để tái tạo năng lượng và bảo vệ môi trường, đồng thời tìm kiếm sự hỗ trợ từ chính quyền tỉnh trong tương lai gần . Stefan Becher, Giám đốc Siemens Energy tại Berlin, cho biết ông đã nghiên cứu và đánh giá rằng Bình Định có những điều kiện rất thuận lợi để phát triển, đặc biệt là sự quyết tâm của lãnh đạo tỉnh trong việc thu hút các dự án đầu tư vào năng lượng sạch [2].

Đoàn đại biểu tỉnh Bình Định thăm Tập đoàn Năng lượng Siemens

Nguồn: Báo Đầu tư

Tiềm năng phát triển

Tiềm năng phát triển thị trường hydro tại Việt Nam rất lớn, được thúc đẩy bởi một số yếu tố chính.

Về hỗ trợ của Chính phủ , ngày 22/2, tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị triển khai Chiến lược phát triển năng lượng hydro của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Chiến lược năng lượng hydro) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 165/QĐ- TTg ngày 07/02/2024. Mục tiêu đặt ra trong Chiến lược năng lượng hydro là phát triển hệ sinh thái năng lượng hydro của Việt Nam với mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, phù hợp với cam kết của Việt Nam về chuyển đổi năng lượng bền vững và công bằng [3]. Các mục tiêu đó như sau:

Nguồn: Quyết định số 165/QĐ- TTg

Về mặt công nghệ , những tiến bộ trong hiệu suất điện phân và giảm chi phí đang làm cho việc sản xuất hydro xanh khả thi hơn. Khi Việt Nam tiếp tục đầu tư vào các cải tiến công nghệ, họ có thể tận dụng các nguồn tài nguyên tái tạo dồi dào của mình để sản xuất hydro bền vững. Về mặt khử cacbon trong công nghiệp, nhu cầu cấp thiết phải giảm phát thải khí nhà kính trong các lĩnh vực như thép, xi măng và hóa chất làm nổi bật vai trò của hydro như một giải pháp thay thế sạch hơn cho nhiên liệu hóa thạch.

Về cơ hội thương mại khu vực , vị trí chiến lược của Việt Nam gần các nước nhập khẩu hydro lớn như Nhật Bản và Hàn Quốc, tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam trở thành một bên tham gia quan trọng trong thị trường hydro khu vực. Với những yếu tố kết hợp này, Việt Nam có tiềm năng phát triển một thị trường hydro mạnh mẽ, góp phần vào cả an ninh năng lượng và tính bền vững của môi trường.

Kết luận

Thị trường hydro tại Việt Nam đang ở giai đoạn đầu, nhưng tiềm năng phát triển là rất lớn. Với nguồn năng lượng tái tạo dồi dào, vị trí địa lý chiến lược và cơ sở công nghiệp đang phát triển, Việt Nam đang ở vị thế thuận lợi để trở thành một nhân tố chủ chốt trong nền kinh tế hydro toàn cầu. Các xu hướng sắp tới như tiến bộ công nghệ trong sản xuất hydro, thương mại hydro xuyên biên giới và các nỗ lực khử cacbon trong công nghiệp và giao thông vận tải mang lại những cơ hội đáng kể để Việt Nam mở rộng thị trường hydro của mình.

Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức, bao gồm chi phí sản xuất hydro xanh cao và nhu cầu về cơ sở hạ tầng hỗ trợ và khuôn khổ chính sách, cam kết của Việt Nam đối với năng lượng tái tạo và quan hệ đối tác chiến lược với các công ty quốc tế đặt nền tảng vững chắc cho sự tăng trưởng trong tương lai của ngành hydro. Bằng cách tập trung vào sản xuất hydro xanh, phát triển năng lực xuất khẩu và tích hợp hydro vào chiến lược khử cacbon, Việt Nam có thể mở ra những cơ hội kinh tế mới và đóng góp vào hệ thống năng lượng toàn cầu sạch hơn, bền vững hơn.

[1] Cục Điều tiết Điện lực Việt Nam (2023). Nguồn năng lượng tương lai này đang được Việt Nam tích cực phát triển. <Nguồn>

[2] Báo Đầu tư (2024). Bình Định hợp tác với Siemens Energy Group về dự án hệ thống khí hydro xanh. <Nguồn>

[3] Thủ tướng Chính phủ (2023). Phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương đến năm 2030. <Nguồn>

Đọc thêm những bài phân tích khác