Ngành dệt may Việt Nam là một ngành kinh tế trọng điểm, đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu quốc gia và tạo việc làm cho hàng triệu lao động trên cả nước. Là một trong những nhà sản xuất và xuất khẩu hàng may mặc hàng đầu thế giới, ngành này đã xây dựng được uy tín vững chắc nhờ chất lượng sản phẩm và khả năng linh hoạt trong sản xuất, trở thành trung tâm lý tưởng cho nhiều thương hiệu toàn cầu.

Tình hình sản xuất ngành dệt may tại Việt Nam

Việt Nam là trung tâm sản xuất quan trọng cho nhiều thương hiệu thời trang hàng đầu thế giới. Với vị trí chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu, ngành dệt may Việt Nam đã thu hút được sự đầu tư đáng kể từ các tập đoàn lớn. Thành phố Hồ Chí Minh là nơi tập trung cảng lớn nhất Việt Nam, và khu vực miền Nam là nơi tập trung nhiều nhà máy may mặc nhất. Khu vực này, được coi là trung tâm dệt may trong nhiều thập kỷ, nổi tiếng với lực lượng lao động dồi dào và tay nghề cao. Các thương hiệu như NIKE, ADIDAS và UNIQLO đã chọn Việt Nam làm cơ sở sản xuất chính.

Ví dụ về các thương hiệu sản xuất tại Việt Nam

Nguồn: B&Company tổng hợp

Tình hình xuất khẩu ngành dệt may Việt Nam

Theo Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS), năm 2023, ngành dệt may Việt Nam có khoảng 7.000 doanh nghiệp. Đáng chú ý, 80% trong số này là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), trong khi các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chiếm hơn 10%. Ngành này tạo việc làm cho khoảng 3 triệu lao động, với 70% công suất được sử dụng cho sản xuất may mặc. Theo thống kê của VITAS, trong số hơn 3.800 nhà máy dệt. Thống kê của VITAS cũng chỉ ra rằng 70% của hơn 3.800 nhà máy dệt chuyên sản xuất hàng may mặc, 6% sản xuất sợi, 17% sản xuất vải, 4% là các cơ sở nhuộm.

Các nhà máy dệt may tại Việt Nam, cập nhật đến năm 2023

100% = ~3,800 nhà máy

Nguồn: VnEconomy

Tình hình xuất khẩu các sản phẩm dệt may tại Việt Nam

Là một trung tâm sản xuất quan trọng trong lĩnh vực dệt may, Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu toàn cầu về xuất khẩu dệt may. Đáng chú ý, ngành này đã thể hiện khả năng phục hồi ấn tượng, phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch Covid-19. Theo Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) và Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu dệt may năm 2023 ước đạt 40,3 tỷ USD, chiếm khoảng 12,52% tổng kim ngạch xuất khẩu. Dự báo, đến cuối năm 2024, kim ngạch này sẽ đạt 44 tỷ USD, nhấn mạnh tiềm năng tăng trưởng đáng kể của ngành quan trọng này.

Giá trị xuất khẩu mặt hàng dệt may Việt Nam, giai đoạn 2019 -2024F

Nguồn: VITAS

Theo Tradeinmex, năm 2023, Việt Nam là quốc gia xuất khẩu quần áo lớn thứ ba thế giới, sau Trung Quốc và Bangladesh. Các sản phẩm may mặc sản xuất tại Việt Nam được xuất khẩu đến hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ. Việt Nam xuất khẩu phần lớn sản phẩm dệt may sang Hoa Kỳ, chiếm gần 50% tổng kim ngạch, tiếp theo là Nhật Bản với khoảng 13% và EU. Những thị trường này nhấn mạnh vị thế mạnh mẽ của Việt Nam trong thương mại dệt may toàn cầu. Nhu cầu cao từ các khu vực này cho thấy tính cạnh tranh và chất lượng vượt trội của ngành dệt may Việt Nam.

Thị trường xuất khẩu dệt may chính của Việt Nam năm 2023

100% = 40.3 tỷ USD

Nguồn: Statista

Lợi thế và thách thức của ngành sản xuất dệt may Việt Nam

Lợi thế

Ngành dệt may Việt Nam nổi bật với tính linh hoạt và khả năng đáp ứng nhanh chóng. Việt Nam có khả năng thiết kế và sản xuất đa dạng các loại trang phục, từ quần áo cơ bản đến hàng cao cấp, đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau của khách hàng. Không giống như Bangladesh, nơi chủ yếu tập trung vào sản xuất các sản phẩm cơ bản như áo thun và quần jean, Việt Nam nổi bật trong việc sản xuất các sản phẩm giá trị cao như áo khoác, đồ thể thao, đồ bơi, và veston, đòi hỏi kỹ thuật tiên tiến và tay nghề cao.

Việt Nam được đánh giá cao về tốc độ tiếp cận thị trường nhờ hệ thống cảng lớn. Bên cạnh đó, việc tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) đã tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu dệt may tới các thị trường quốc tế. Đặc biệt, ngành dệt may là một trong những lĩnh vực được hưởng lợi lớn từ CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương), với mức tăng trưởng mạnh mẽ trên 50%.

Theo ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS), trong 8 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu dệt may của Việt Nam đạt khoảng 32 tỷ USD, trong đó thị trường CPTPP chiếm khoảng 16%. Từ khi CPTPP có hiệu lực, xuất khẩu dệt may của Việt Nam sang Mexico đã tăng trưởng đáng kể. Trong 7 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu sang Mexico đạt kỷ lục 119,06 triệu USD, tăng 119,58% so với 54,22 triệu USD cùng kỳ năm 2018 (trước khi CPTPP có hiệu lực) và tăng 71,38% so với 69,47 triệu USD cùng kỳ năm 2019 (năm đầu tiên CPTPP được triển khai). Ngoài ra, ngành còn hưởng lợi từ các hiệp định như EVFTA (Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU) và RCEP (Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực).

Thách thức

Trước đây, ngành dệt may Việt Nam tận dụng lợi thế lao động giá rẻ và tay nghề cao, cho phép sản xuất các sản phẩm đòi hỏi kỹ thuật phức tạp. Điều này đã thu hút nhiều đơn hàng CMT (Cắt, May, Hoàn thiện) trong hơn 20 năm qua, với Vinatex đạt được thành công đáng kể. Tuy nhiên, hiện nay, các quốc gia như Bangladesh, Indonesia, Ấn Độ và các nước thuộc AGOA (Đạo luật Tăng trưởng và Cơ hội châu Phi) đã nổi lên với chi phí sản xuất cạnh tranh hơn, khiến lợi thế này khó duy trì lâu dài.

Ngành dệt may Việt Nam đối mặt với thách thức trong việc áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất xanh. Nhiều doanh nghiệp chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn môi trường và xã hội quốc tế, dẫn đến hạn chế trong việc tiếp cận thị trường và mất cơ hội kinh doanh. Trong khi đó, Bangladesh đã nhanh chóng thực hiện chuỗi cung ứng xanh, đầu tư mạnh vào hạ tầng sản xuất xanh. Tính đến tháng 8/2024, Bangladesh có khoảng 230 nhà máy được chứng nhận LEED, trong đó 40% đạt chuẩn LEED Platinum, mức cao nhất về sản xuất xanh do Hội đồng Công trình Xanh Hoa Kỳ (USGBC) thiết lập. Ngoài ra, có thêm 500 nhà máy dệt may đang chờ đánh giá để nhận chứng nhận LEED. Ngược lại, chỉ 10% các dự án được chứng nhận LEED tại Việt Nam thuộc ngành dệt may, cho thấy tốc độ áp dụng các thực hành bền vững của Việt Nam còn chậm hơn so với các nước khác.

Kết luận

Ngành dệt may Việt Nam đã khẳng định vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nhờ vị trí chiến lược, lực lượng lao động tay nghề cao và sự hiện diện mạnh mẽ của các thương hiệu quốc tế hàng đầu. Lợi thế về tính linh hoạt, tốc độ đưa sản phẩm ra thị trường và sự tham gia của nhiều hiệp định thương mại tự do đã củng cố thêm khả năng xuất khẩu của ngành. Tuy nhiên, ngành vẫn đối mặt với những thách thức lớn, đặc biệt là trong việc áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất bền vững và xanh, điều đang được thị trường quốc tế ngày càng yêu cầu. Do đó, Chính phủ Việt Nam đang tích cực thúc đẩy và hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh trong ngành dệt may, nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững quốc tế.

Đọc thêm những bài phân tích khác