* Bài viết này nằm trong chuyên mục “Bản tin Việt Nam” do các nhà nghiên cứu trẻ của B&Company thực hiện. Chuyên mục bao gồm các bài viết ngắn cung cấp thông tin tổng quan về các ngành mới nổi, xu hướng tiêu dùng và kinh tế xã hội Việt Nam.

** Bài viết được dịch tự động từ bản gốc tiếng Anh

Hà Nội đang dần phát triển giao thông công cộng với sự phát triển hệ thống tàu điện. Đặc biệt, việc khai trương tuyến metro Nhổn – ga Hà Nội vào ngày 8/8/2024 đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong sự phát triển giao thông công cộng của thành phố. Dự án đầy tham vọng này dự kiến góp phần làm thay đổi diện mạo mạng lưới giao thông công cộng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. B&Company sẽ phân tích tình hình tổng quan các tuyến metro ở Hà Nội và những lợi ích của việc phát triển cơ sở hạ tầng này.

Hệ thống Metro Hà Nội: Hiện trạng và tiến độ

Hệ thống đường sắt đô thị được coi là “xương sống” của mạng lưới cơ sở hạ tầng giao thông Hà Nội. Đến nay, một số tuyến đường sắt đô thị đã đi vào hoạt động, như Tuyến 2A: Cát Linh – Hà Đông, chiều dài 13 km với 12 ga đã hoạt động từ tháng 11 năm 2021 và phục vụ khoảng 35.000 hành khách mỗi ngày[1]. Vào ngày 8/8/2024, việc khai trương tuyến metro trên cao Nhổn – ga Hà Nội dài 8,5 km, được thiết kế theo tiêu chuẩn châu Âu và sử dụng công nghệ tiên tiến, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong sự phát triển giao thông công cộng của thành phố bằng cách kết nối vùng ngoại ô phía tây với trung tâm thành phố.

Tuyến Nhổn – ga Hà Nội. Nguồn: https://thanglong.chinhphu.vn/du-an-duong-sat-do-thi-nhon-ga-ha-noi-lieu-co-ve-dich-dung-hen-103231207170849411.htm

Các tuyến metro khác đang trong giai đoạn lập kế hoạch hoặc chuẩn bị bao gồm Tuyến 2, đoạn Trần Hưng Đạo – Thượng Đình (Tuyến 2.2) dài khoảng 6 km hoàn toàn ngầm với 6 ga; Tuyến 2, đoạn Nam Thăng Long – Nội Bài (Tuyến 2.3) dài khoảng 20 km với 12 ga và 1 depot, và Tuyến 8, Sơn Đồng – Mai Dịch – Đường Xá dài khoảng 37 km với 26 ga và 2 depot[2]. Những tuyến metro sắp tới này sẽ đưa Hà Nội đến gần hơn với mục tiêu tạo ra một mạng lưới giao thông công cộng toàn diện và hiệu quả.

Lợi ích của việc phát triển tuyến Metro

Đường sắt đô thị được đánh giá mang lại nhiều lợi ích cho Hà Nội. Thứ nhất, việc đưa vào sử dụng hệ thống metro hiện đại sẽ tạo ra một cuộc cách mạng trong giao thông công cộng ở Hà Nội. Bằng cách cung cấp một phương tiện thay thế đáng tin cậy, hiệu quả thay cho phương tiện cá nhân, các tuyến metro được kỳ vọng sẽ giảm đáng kể tắc nghẽn giao thông và cải thiện chất lượng không khí. Chẳng hạn, theo một cuộc khảo sát của Công ty Đường sắt Hà Nội vào năm 2024, hiệu quả hoạt động của tuyến đường sắt đô thị 2A Cát Linh – Hà Đông đã chứng minh điều này, với 60% hành khách từ bỏ xe máy để đi tàu điện Cát Linh – Hà Đông. Ngoài ra, theo ước tính[3], cứ 1 triệu lượt đi bằng phương tiện cá nhân, nếu chuyển sang metro, sẽ giúp giảm 487.000 giờ tham gia giao thông trên đường, góp phần giảm khí thải và ùn tắc. Trong tương lai, khi mạng lưới đường sắt đô thị Hà Nội hoàn thành, tỷ lệ người dân sử dụng phương tiện giao thông hành khách công cộng dự kiến sẽ tăng lên 35-45%, giảm thị phần sử dụng phương tiện cá nhân trong giao thông xuống còn 30%[4].

Tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Đông 2A. Nguồn: https://kinhtedothi.vn/du-an-duong-sat-cat-linh-ha-dong-don-luc-de-ve-dich.html

Thứ hai, các tuyến metro được kỳ vọng sẽ đóng vai trò là chất xúc tác cho sự tăng trưởng kinh tế ở Hà Nội, tạo ra các trung tâm phát triển thương mại và dân cư mới dọc theo các tuyến đường. Hiện tượng này, được gọi là Phát triển theo định hướng giao thông công cộng (TOD)[5], có thể thúc đẩy đáng kể nền kinh tế địa phương và giá trị bất động sản. Cụ thể, Quốc hội đã thông qua Luật Thủ đô sửa đổi, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, cho phép đầu tư đường sắt đô thị tại Hà Nội theo mô hình TOD. Mô hình này được sử dụng phổ biến ở khu vực và các nước phát triển, đảm bảo tính hiện đại, đồng bộ và bền vững. Nó giúp giảm tải cho hệ thống giao thông mặt đất và góp phần bảo vệ môi trường bằng cách cắt giảm khí thải từ phương tiện cá nhân. Ví dụ, Singapore đã thiết kế hệ thống Giao thông nhanh khối lượng lớn (MRT) của mình với các nguyên tắc TOD, tập trung các cộng đồng đa chức năng, định hướng giao thông công cộng tại các trung tâm để giảm sử dụng phương tiện cá nhân. Ngoài ra, mạng lưới đường sắt rộng khắp của Tokyo đã tạo điều kiện cho các khu dân cư nhỏ gọn, dễ đi bộ tập trung quanh các nút ga, đáp ứng sự tăng trưởng đồng thời giảm thiểu sự lan rộng đô thị.

Thứ ba, các tuyến metro có thể thu hẹp khoảng cách giữa các khu vực ngoại ô và trung tâm thành phố, làm cho các quận ngoại thành trở nên hấp dẫn hơn cho phát triển dân cư. Điều này có thể giúp giảm bớt áp lực nhà ở ở khu vực trung tâm đô thị và cung cấp các lựa chọn giá cả phải chăng hơn cho cư dân Hà Nội. Điều này cũng đã được chứng minh ở Copenhagen, Đan Mạch. Việc khai trương tuyến Cityringen của metro vào năm 2019 đã tác động đến xu hướng bất động sản. Các khu vực trước đây được coi là kém hấp dẫn do kết nối kém đã nhận được sự quan tâm tăng cao từ cả nhà phát triển và người mua nhà. Ở một số vùng ngoại ô mới được kết nối, giá trị bất động sản đã tăng lên đến 5-10% sau khi mở rộng metro.

Triển vọng

Với những lợi ích đáng kể của đường sắt đô thị, UBND TP Hà Nội đã đặt mục tiêu hoàn thành toàn bộ mạng lưới đường sắt đô thị vào năm 2035[6], với tổng chiều dài khoảng 397,8 km. Hơn nữa, Hà Nội đặt mục tiêu đưa vào hoạt động gần 600 km đường sắt đô thị vào năm 2045, với tổng vốn đầu tư hơn 55 tỷ USD[7]. Bên cạnh việc phát triển cơ sở hạ tầng mở rộng này, Hà Nội cũng đang nỗ lực tăng tỷ trọng vận tải hành khách công cộng. Thành phố đặt mục tiêu đạt tỷ lệ vận tải công cộng 50-55% vào năm 2035, và mục tiêu đầy tham vọng 65-75% sau năm 2035[8].

Tóm lại, sự phát triển của hệ thống metro Hà Nội đại diện cho một bước chuyển đổi cho cơ sở hạ tầng giao thông công cộng và cảnh quan kinh tế của thành phố. Khi mạng lưới mở rộng và nhiều tuyến đường hơn đi vào hoạt động, Hà Nội đang chuẩn bị gia nhập hàng ngũ các thành phố toàn cầu nơi giao thông công cộng hiệu quả tạo nên xương sống của di chuyển đô thị. Các tuyến metro không chỉ giúp việc đi lại hàng ngày của hàng triệu người dễ dàng hơn mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, định hình lại động lực bất động sản và góp phần tạo ra một thành phố xanh hơn, đáng sống hơn cho các thế hệ tương lai.

Tài liệu tham khảo

[1] https://consosukien.vn/ha-noi-day-manh-phat-trien-duong-sat-do-thi.htm

[2] https://vneconomy.vn/mo-co-che-vuot-troi-ha-noi-khong-de-he-thong-metro-that-hen.htm

[3] https://laodongthudo.vn/phu-kin-duong-sat-do-thi-de-ha-noi-van-minh-hien-dai-174902.html

[4] https://consosukien.vn/ha-noi-day-manh-phat-trien-duong-sat-do-thi.htm

[5] Mô hình phát triển đô thị lấy giao thông công cộng làm trung tâm, tăng khả năng tiếp cận và thuận tiện cho người dân đến các điểm trung chuyển và ga tàu điện đô thị, từ đó giảm thiểu nhu cầu sử dụng phương tiện cá nhân, khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng, tạo ra các khu đô thị bền vững, thân thiện với môi trường.

[6] https://consosukien.vn/ha-noi-day-manh-phat-trien-duong-sat-do-thi.htm

[7] Đề án Đường sắt đô thị Thủ đô

[8] https://suckhoedoisong.vn/duong-sat-do-thi-se-giai-duoc-bai-toan-tac-duong-va-o-nhiem-o-ha-noi-169240703083624155.htm