Ngành bán lẻ dược phẩm tại Việt Nam đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ, với tiềm năng lớn nhờ vào sự gia tăng chi tiêu y tế và sự quan tâm ngày càng tăng đối với sức khỏe. Cùng với các hiệu thuốc tư nhân truyền thống, các chuỗi cửa hàng dược phẩm đang mở rộng cả về số lượng lẫn ảnh hưởng, dần dần thay đổi hành vi tiêu dùng bằng cách cung cấp nhiều sản phẩm hơn và các dịch vụ tiện lợi khác.

Tổng quan về thị trường bán lẻ dược phẩm tại Việt Nam

Chi tiêu trung bình đầu người cho dược phẩm dự kiến sẽ tăng mạnh, từ 1,5 triệu VND vào năm 2021 lên 2,1 triệu VND vào năm 2026, với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) đạt 7%. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu. Với dân số lớn và nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng, thị trường dược phẩm của Việt Nam được xem là có tiềm năng phát triển lớn trong tương lai. Khu vực phía Nam Việt Nam dự kiến sẽ trở thành thị trường lớn nhất cả nước.

Chi tiêu dược phẩm bình quân đầu người tại Việt Nam

Đơn vị: triệu VND

Nguồn: WHO và Fitch Solutions

Số lượng cửa hàng bán lẻ dược phẩm đã đạt 3.246 tính đến tháng 3 năm 2024, tăng 17% so với năm 2023, chủ yếu nhờ sự mở rộng của gần 600 cửa hàng FPT Long Châu. So với năm 2019, số lượng chuỗi cửa hàng đã tăng khoảng 6 lần. Các cửa hàng tập trung chủ yếu ở TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội nhưng đang mở rộng ra toàn quốc.

Sự gia tăng số lượng cửa hàng bán lẻ tại Việt Nam tính đến tháng 3 năm 2024

Đơn vị: cửa hàng

Nguồn: Q&Me và B&Company tổng hợp

Những thương hiệu chủ chốt trên thị trường dược phẩm Việt Nam

Thị trường chuỗi bán lẻ dược phẩm tại Việt Nam hiện do các thương hiệu nội địa dẫn đầu như FPT Long Châu (1.614 cửa hàng), Pharmacity (899 cửa hàng) và An Khang Pharmacy (526 cửa hàng). Ngoài ra, có hai thương hiệu quốc tế là Matsumoto Kiyoshi của Nhật Bản và Guardian của Singapore.

Nguồn: Q&Me và B&Company tổng hợp

Tuy nhiên, có sự khác biệt trong các loại sản phẩm được cung cấp. Trong khi các chuỗi bán lẻ dược phẩm Việt Nam cung cấp đa dạng các loại sản phẩm từ thuốc (bao gồm thuốc không kê đơn và thuốc theo toa), thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, và thiết bị y tế gia đình, thì các chuỗi bán lẻ nước ngoài được biết đến với việc cung cấp đa dạng các loại thực phẩm chức năng và mỹ phẩm.

Matsumoto Kiyoshi

Nguồn: VnEconomy

Matsumoto Kiyoshi là chuỗi bán lẻ hàng đầu chuyên về dược phẩm và mỹ phẩm tại Nhật Bản, được thành lập năm 1932 tại Chiba với tên gọi Matsumoto Yakuho. Tại Việt Nam, Matsukiyo đã ký thỏa thuận liên doanh với Lotus Food Group (Công ty Cổ phần Chế biến Thực phẩm Hoa Sen) để thành lập Matsukiyo Vietnam và mở cửa hàng đầu tiên tại TP. Hồ Chí Minh vào năm 2020. Matsumoto Kiyoshi tập trung vào phân phối các sản phẩm chăm sóc sắc đẹp và thực phẩm chức năng có xuất xứ từ Nhật Bản. Các sản phẩm nổi bật bao gồm Argelan, Recipeo, The Retinotime, các sản phẩm thương hiệu Matsukiyo, và tảo xoắn Spirulina. Hiện tại, Matsumoto Kiyoshi có 8 cửa hàng tại Việt Nam, với 6 cửa hàng ở TP. Hồ Chí Minh và 2 cửa hàng ở Hà Nội. Tất cả các cửa hàng đều nằm trong các trung tâm thương mại lớn. Về phương thức bán hàng, Matsumoto Kiyoshi cung cấp cả bán hàng trực tiếp tại cửa hàng và bán hàng trực tuyến qua các nền tảng thương mại điện tử như Shopee và Lazada.

Omi Pharma (thuộc tập đoàn Ominext)

Nguồn: Trang web Omi Pharma

Omi Pharma là thành viên của tập đoàn Ominext, một công ty công nghệ Việt Nam chuyên về thông tin y tế và chăm sóc sức khỏe cho thị trường Nhật Bản. Với hơn 15 năm kinh nghiệm và chuyên môn sâu rộng trong lĩnh vực y tế cho thị trường khắt khe như Nhật Bản, Omi Pharma đã ra mắt chuỗi nhà thuốc theo phong cách Nhật Bản vào năm 2019. Omi Pharma phân phối các sản phẩm có xuất xứ từ Nhật Bản cùng với các loại thuốc khác như DHS, Unicharm, Hatomugi, Tanaphar, Elaphe, Yao City, PH Japan, DEVE, PHARMAACT, SELECT, KOSÉ, Pigeon. Công ty hình dung mỗi nhà thuốc của mình như một trạm y tế mini, có phong cách giống cửa hàng tiện lợi, cung cấp nhiều loại sản phẩm và dịch vụ như công cụ đo lường sức khỏe, khám sức khỏe, thông tin phòng ngừa và tư vấn. Về vị trí cửa hàng, Omi Pharma có 4 cửa hàng tại Hà Nội, với 3 cửa hàng nằm trong các trung tâm thương mại. Về phương thức bán hàng, Omi Pharma cung cấp cả mua hàng trực tiếp và mua hàng trực tuyến thông qua website hoặc ứng dụng OmiCare.

Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng

Thay vì lựa chọn các nhà thuốc tư nhân, người tiêu dùng ở các thành phố lớn có xu hướng đến các chuỗi nhà thuốc do sự đảm bảo về chất lượng và đa dạng các loại thuốc có sẵn. Ngoài ra, dịch vụ trực tuyến bao gồm dịch vụ khách hàng và mua hàng trực tuyến. Dịch vụ khách hàng thông qua trang web hoặc mạng xã hội như Zalo do các cửa hàng trong chuỗi cung cấp mang lại sự thuận tiện hơn cho người tiêu dùng khi cần tư vấn, kê đơn hoặc mua thuốc. Mua hàng trực tuyến là một điểm nổi bật khác giúp phân biệt các nhà thuốc truyền thống và chuỗi nhà thuốc. Trong khi khách hàng chỉ có thể đến trực tiếp các nhà thuốc truyền thống để mua các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng cần thiết, thì với các chuỗi nhà thuốc, khách hàng có thể đặt hàng từ trang web của chuỗi bán lẻ dược phẩm và thậm chí tải lên đơn thuốc để kiểm tra xem các thương hiệu có cung cấp loại thuốc mà họ cần hay không.

Cửa hàng thuốc tư nhân truyền thống ở Việt Nam

Nguồn: Suc Khoe va Doi Song

Sự quan tâm ngày càng tăng của người tiêu dùng đối với sức khỏe là yếu tố chính thúc đẩy sự phát triển của thị trường bán lẻ dược phẩm. Thông tin về sức khỏe hiện được truyền tải dưới nhiều hình thức khác nhau, thông qua internet, mạng xã hội, hoặc các chiến dịch truyền thông liên quan đến sức khỏe như xu hướng sống lành mạnh và ăn sạch. Điều này đã thu hút sự chú ý của người tiêu dùng, dẫn đến sự chuyển đổi từ chăm sóc sức khỏe phản ứng sang phòng ngừa chủ động để bảo vệ sức khỏe của họ. Do đó, khi mua dược phẩm, người tiêu dùng không chỉ tìm kiếm thuốc điều trị bệnh mà còn tích cực tìm kiếm các thực phẩm chức năng và bổ sung để nâng cao và duy trì sức khỏe của mình.

Thách thức

Bất chấp sự gia tăng liên tục về số lượng chuỗi cửa hàng bán lẻ dược phẩm, thị trường bán lẻ dược phẩm của Việt Nam vẫn chủ yếu do các nhà thuốc tư nhân hoặc quầy thuốc nhỏ lẻ chiếm ưu thế ở cả khu vực đô thị và nông thôn. Theo báo cáo của Vietdata (2022), số lượng chuỗi cửa hàng bán lẻ dược phẩm chỉ chiếm 3-5% trong tổng số hơn 60.000 cửa hàng truyền thống.

Một thách thức khác là sự cạnh tranh giữa các chuỗi bán lẻ dược phẩm do số lượng cửa hàng dược phẩm ngày càng tăng. Dưới áp lực thị trường, một số thương hiệu như An Khang Pharmacy (thuộc MWG) dự định đóng cửa khoảng 200 nhà thuốc trong chuỗi vào năm 2024 (CafeF, 2024). Trong khi đó, Pharmacity (chuỗi lớn thứ hai tại Việt Nam) đã báo cáo đóng cửa gần 200 nhà thuốc từ giữa năm 2022 để tập trung vào việc cải thiện lợi nhuận và tối ưu hóa chi phí vận hành (The Leaders, 2023).

Ngoài ra, việc phân phối dược phẩm vẫn bị hạn chế đối với các doanh nghiệp nước ngoài. Theo Thông tư 34/2013/TT-BCT, các công ty dược phẩm có vốn đầu tư nước ngoài được phép nhập khẩu nhưng không được cấp quyền phân phối tại Việt Nam, ngoại trừ các dược phẩm do các công ty này sản xuất trong nước, điều này cũng áp dụng cho các doanh nghiệp dược phẩm. Đây là rào cản lớn đối với các công ty nước ngoài hoạt động trong thị trường dược phẩm Việt Nam và giải thích tại sao các chuỗi bán lẻ dược phẩm nước ngoài ở Việt Nam chỉ phân phối mỹ phẩm và thực phẩm chức năng.

Nhận định cho doanh nghiệp

Liên quan đến dược phẩm, việc đảm bảo kiểm soát chất lượng và xác minh sản phẩm là mối quan tâm lớn đối với cả nhà bán lẻ và người tiêu dùng. Ngành dược phẩm được biết đến với lòng trung thành cao của khách hàng. Một khi khách hàng quen với việc mua sắm từ một chuỗi nhà thuốc cụ thể, họ có xu hướng tiếp tục mua từ chuỗi đó miễn là chất lượng và dịch vụ vẫn tốt. Vấn đề chính nằm ở việc nguồn cung sản phẩm có đáng tin cậy về sự đa dạng, chất lượng và số lượng hay không.

Ngoài ra, thị trường bán lẻ dược phẩm tại Việt Nam hiện đang rất cạnh tranh, với nhiều đối thủ trong nước và quốc tế. Trong số các chuỗi bán lẻ dược phẩm, ba chuỗi lớn nhất đều là thương hiệu Việt Nam. Để duy trì tính cạnh tranh, các nhà bán lẻ phải tạo ra sự khác biệt giữa giá trị sản phẩm và dịch vụ. Đây không chỉ là cuộc cạnh tranh về sản phẩm mà còn là cuộc chiến về quy mô.

Số lượng cửa hàng và nhận diện thương hiệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến quyết định mua dược phẩm của người tiêu dùng. Hiện nay, nhu cầu về các sản phẩm chăm sóc sức khỏe, thực phẩm bổ sung và mỹ phẩm dược của Nhật Bản đang ngày càng tăng cao và có sẵn ở nhiều hiệu thuốc bán lẻ.

Kết luận

Tóm lại, Việt Nam là một thị trường dược phẩm đầy hứa hẹn với chi tiêu y tế ngày càng tăng theo thời gian. Mặc dù phần lớn các nhà thuốc vẫn do tư nhân sở hữu, mạng lưới chuỗi cửa hàng bán lẻ đang phát triển và ngày càng được người tiêu dùng chấp nhận nhờ vào sự đảm bảo về chất lượng sản phẩm và dịch vụ khách hàng vượt trội. Đối với các công ty Nhật Bản quan tâm đến thị trường này, việc xem xét hợp tác với các chuỗi nhà thuốc lớn sẽ mang lại lợi thế. Bằng cách tận dụng mạng lưới rộng lớn của các chuỗi này và nâng cao các dịch vụ như tư vấn trực tuyến và hỗ trợ khách hàng, các công ty có thể xây dựng lòng trung thành của khách hàng trong một thị trường có tính cạnh tranh cao.

Đọc thêm những bài phân tích khác